پیام آذری - تبریز- خط 135 کیلومتری انتقال آب رودخانه مرزی ارس به تبریز و شهرها و روستاهای سر راه، با گذشت هشت سال هنوز 35 کیلومتر پیشرفت فیزیکی دارد و تلاش برای تکمیل آن از طریق تزریق اعتبارات مالی مورد نیاز از جمله مطالبات مردم آذربایجان شرقی از دولت سیزدهم است.

به گزارش ایرنا، پیشرفت فیزیکی کند طرح انتقال آب ارس به تبریز به عنوان راهکار اصلی خروج این کلان شهر 2 میلیون نفری از بحران کمبود آب، به ویژه در سال های پیش رو، نگرانی مسوولان استان و مردم را برانگیخته است و آنان با اشاره به اجرای کلان طرح های مشابه در دیگر مناطق کشور می گویند که هر گونه تعلل در تسریع این طرح، می تواند عواقب غیرقابل جبرانی برای تبریز و دیگر شهرها و روستاهای سر راه در سه چهار سال آینده داشته باشد.
کارشناسان نیز با انتقاد از رکود این طرح در سال های گذشته، معتقدند که هر گونه تأخیر در تکمیل طرح انتقال آب ارس به تبریز علاوه بر تشدید مشکلات ناشی از کمبود آب در این کلان شهر، سبب بالارفتن تصاعدی هزینه های اجرای آن نیز می شود، به گونه ای که برآورد هزینه ای کل طرح در زمان کلنگ زنی آن، 26 مرداد 1392، سه هزار و 500 میلیارد تومان بود، اما کارشنان هزینه تکمیل طرح به قیمت های امروزی را 15 هزار میلیارد تومان اعلام می کنند.
آنچه چشم انداز تسریع در تکمیل خط انتقال آب ارس به تبریز را مبهم می کند، منوط کردن آن به وجود فاینانسر است که به گفته ناظران محلی، تحقق آن در شرایط کنونی اعمال تحریم های نامشروع آمریکا و ضیق مالی دولت و بخش خصوصی دشوار به نظر می رسد.
آنچه چشم انداز تسریع در تکمیل خط انتقال آب ارس به تبریز را مبهم می کند، منوط کردن آن به وجود فاینانسر است که به گفته ناظران محلی، تحقق آن در شرایط کنونی اعمال تحریم های نامشروع آمریکا و ضیق مالی دولت و بخش خصوصی دشوار به نظر می رسد.
از سوی دیگر، مردم و مسوولان محلی آذربایجان شرقی با اشاره به تاکید رهبر معظم انقلاب بر ضرورت استحصال حقابه کشورمان از آب های مرزی می گویند که تحقق این امر در مورد طرح انتقال آب ارس به عنوان یکی از 2 رودخانه بزرگ مرزی کشور، نیازمند توجه بیشتر وزارتخانه ها و سازمان های مرکزی در تهران است تا فرصت موجود، در سایه تعلل و گذشت زمان به تهدید تبدیل نشود. 
آنان معتقدند که به رغم ضیق مالی دولت در شرایط تحریم، هیچ گونه کم توجهی به اجرای این طرح حیاتی و راهبردی از سوی نهادهای مرکزی در سال های گذشته قابل قبول نبوده و هر گونه کوتاهی در تسریع اجرای طرح انتقال آب ارس، در سال های آینده هزینه های مازاد بر منابع مالی و اعتماد عمومی تحمیل می کند. 
کارشناسان محلی در تبیین این نکته می گویند هر چند شرکت آب منطقه ای آذربایجان شرقی متولی اصلی اجرای طرح انتقال آب ارس به حوضه آبریز شمال شرق دریاچه ارومیه است، اما اختیار تامین و اختصاص منابع مالی در دست وزارتخانه ها و سازمان های مرکزی در تهران متمرکز است و مسوولان استانی و نمایندگان آذربایجان شرقی در مجلس با هم افزایی و پیگیری جدی موضوع می توانند به تسریع در تکمیل این طرح مهم کمک کنند.

تاریخچه طرح انتقال آب ارس به تبریز
طرح انتقال آب رودخانه ارس به شمال شرق دریاچه ارومیه شامل آبگیری در حاشیه رودخانه ارس در محدوده جلفای منطقه آزاد ارس با ظرفیت 300 میلیون متر مکعب در سال، بیست و ششم مرداد ماه 1392 توسط وزیر وقت نیرو و جمعی از مقام های ارشد کشوری و استانی کلنگ زنی شد.
در تبیین اهمیت اجرای این طرح، اشاره به این نکته خالی از لطف نیست که در آیین کلنگ زنی آن معاون اول رئیس جمهور، وزیر نیرو، مزیر مسکن و شهرسازی، استاندار آذربایجان شرقی و مدیرعامل منطقه آزاد ارس، نماینده مردم مرند و جلفا و جمعی از مسؤلین استانی و شهرستان جلفا حضور داشتند.
هزینه سرمایه گذاری اولیه طرح انتقال آب ارس برای اجرای آبگیر، خط انتقال، تونل انتقال، راه دسترسی، ایستگاه های پمپاژ، تصفیه خانه، مخازن ذخیره، سیستم انتقال پیام با احتساب هزینه های استملاک اراضی و نیرو رسانی بر اساس برآورد سال 1392 بالغ بر 12 هزار میلیارد ریال و با احتساب بازپرداخت اصل و سود فاینانس، در حدود 35000 میلیارد ریال بود.
در آن زمان اعلام شد که طرح انتقال آب ارس شامل آبگیری در حاشیه رودخانه ارس در شهر جلفا با ظرفیت 300 میلیون متر مکعب در سال، خط انتقال فولادی به قطر 2000 میلی متر و به طول 134 کیلومتر با ظرفیت انتقال 7 متر مکعب در ثانیه و یک رشته تونل انتقال 5/5 کیلومتری به قطر 2/3 متر و هشت باب ایستگاه پمپاژ است.
هزینه سرمایه گذاری اولیه طرح انتقال آب ارس برای اجرای آبگیر، خط انتقال، تونل انتقال، راه دسترسی، ایستگاه های پمپاژ، تصفیه خانه، مخازن ذخیره، سیستم انتقال پیام با احتساب هزینه های استملاک اراضی و نیرو رسانی بر اساس برآورد سال 1392 بالغ بر 12 هزار میلیارد ریال و با احتساب بازپرداخت اصل و سود فاینانس، در حدود 35000 میلیارد ریال بود.
همچنین سیستم تامین برق 100 مگاواتی، 13 مخزن ذخیره به حجم کل 390 هزار متر مکعب، تصفیه خانه مقدماتی به ظرفیت 1/9 متر مکعب در ثانیه در محل برداشت و تصفیه خانه اصلی به ظرفیت 6/6 متر مکعب در ثانیه در شمالغرب صوفیان از دیگر مشخصات فنی این طرح بزرگ است. 
مطالعات طرح انتقال آب ارس به شمال شرق دریاچه ارومیه از سال 1385 آغاز و ضمن تائید آن در سال 1390، جزو مصوبات سفرهای استانی ریاست جمهوری قرار گرفت؛ بر این اساس اولویت اول این پروژه تامین نیازهای آب شرب 22 شهر و 286 روستای محدوده طرح بوده، جبران کسری سفره های آب زیرزمینی و تعادل بخشی تراز دریاچه ارومیه اولویت دوم و بهبود اراضی کشاورزی موجود در محدوده طرح به روش آبیاری مدرن نیز اولویت سوم این پروژه ملی محسوب می شود.

نیاز 600 میلیون یورویی طرح انتقال آب ارس به تبریز برای تکمیل
استاندار آذربایجان‌شرقی با تاکید بر اهمیت انتقال آب رودخانه ارس به دشت تبریز، گفت: دولت و وزارت نیرو باید اجرای این طرح مهم را تسریع کنند.
محمدرضا پورمحمدی در گفت وگو با خبرنگار ایرنا، افزود: بدون تردید انتقال آب ارس به تبریز یکی از مهمترین و بزرگ ترین طرح های عمرانی در بخش زیرساخت وزارت نیرو است که تسریع در تکمیل و اتمام آن باید جزو اولویت های اصلی وزارت نیرو قرار بگیرد تا از ثمرات و ظرفیت های اقتصادی آن مردم منطقه در کوتاه ترین زمان بهره مند شوند.
وی با اشاره به اینکه طول طرح انتقال آب ارس به تبریز 140 کیلومتر است، یادآوری کرد: تاکنون حدود 35 کیلومتر از این طرح با تامین اعتبار از محل اعتبارات آب های مرزی تکمیل و اجرایی شده است و برای ادامه آن نیازمند تخصیص منابع مالی از سوی دولت و وزارت نیرو هستیم.
پورمحمدی ادامه داد: در حال حاضر برای 105 کیلومتر باقی مانده طرح انتقال آب ارس به دشت تبریز در مرحله انتخاب پیمانکار هستیم که اگر اعتبارات لازم به استان تخصیص یابد در سریع ترین زمان ممکن با مشخص شدن پیمانکار، عملیات اجرایی آن تسریع می شود.
به گفته وی، طرح فوق در مسیر هرزندات تا تبریز که 105 کیلومتر را شامل می شود، از حدود 8 سال قبل راکد مانده است که دلیل آن ناتوانایی کنسرسیوم برنده مناقصه بود که متعهد به تامین منابع مالی بود و البته خط اعتباری ایران و چین هم به مشکل برخورد.
پورمحمدی با تاکید بر نقش بسیار مهم انتقال آب ارس به تبریز، اظهار کرد: این طرح از نظر تامین آب و نقش پدافندی برای استان بسیار مهم است، چون در صورت بروز مشکل در هر یک از خطوط انتقال آب زرینه‌رود و ارس می‌توانند جایگزین هم شوند.
وی با بیان اینکه تاکنون بری اجرای این طرح 800 میلیارد تومان هزینه شده است، افزود: این میزان اعتبار از محل اعتبارهای آب‌های مرزی برای اجرای این طرح هزینه شده است و تا به حال 35 کیلومتر از این پروژه انجام شده و کار 6 ایستگاه پمپاژ به پایان رسیده است.
پورمحمدی همچنین با اشاره به اینکه برای اتمام کار به 600 میلیون یورو اعتبار نیاز داریم، گفت: حقابه آذربایجان شرقی از رود ارس در بخش شرب 102 میلیون مترمکعب و در بخش صنعتی و کشاورزی 180 میلیون مترمکعب است.
وی با بیان اینکه تاکنون بری اجرای این طرح 800 میلیارد تومان هزینه شده است، افزود: این میزان اعتبار از محل اعتبارهای آب‌های مرزی برای اجرای این طرح هزینه شده است و تا به حال 35 کیلومتر از این پروژه انجام شده و کار 6 ایستگاه پمپاژ به پایان رسیده است.
اجرای طرح انتقال آب ارس به تبریز به پنج سال زمان نیاز دارد
مدیرعامل آب منطقه ای آذربایجان شرقی نیز در گفت و گو با ایرنا با تاکید بر ضرورت تسریع در انتقال آب ارس به تبریز اظهار کرد: اجرای این طرح به پنج سال زمان نیاز دارد بر این اساس تا آن زمان باید راهکارهای کوتاه مدت و میان مدت برای تامین آب اجرایی شود.
یوسف غفارزاده اظهار کرد: حذف آب صنعت از آب شرب یکی از راهکارهای کوتاه مدت و میان مدت در تامین آب تبریز است.
وی افزود: حدود 25 میلیون مترمکعب آب شرب در اختیار صنایع قرار می گیرد که باید از اکنون به تدریج حذف و آب غیرقابل شرب از چاه یا پساب به بخش صنعت اختصاص یابد.
غفارزاده ادامه داد: انتقال آب همیشه راهکار نیست و باید مدیریت داخل شبکه اصلاح و در واقع توزیع آب با سیستم های تعادلی در سطح شهر و ایستگاه های پمپاژ در نقاط مرتفع انجام شود.
وی یادآور شد: برای به تعادل رساندن آب باید اقدام شود و تقویت پمپ چاه های کشاورزی راهکار دیگر کوتاه مدت برای تامین آب تبریز است.
مدیرعامل آب منطقه ای آذربایجان شرقی تاکید کرد: برای ادامه طرح انتقال آب ارس به تبریز نیز تمام تمهیدات اجرایی انجام شده است.
غفارزاده با اشاره به اینکه طول طرح انتقال آب ارس به تبریز 145 کیلومتر است، توضیح داد: 95 درصد از 35 کیلومتر خط ابتدایی انتقال آب ارس به تبریز به عنوان مگاپروژه غرب کشور با پنج ایستگاه پمپاژ انجام شده است.95 درصد از 35 کیلومتر خط ابتدایی انتقال آب ارس به تبریز به عنوان مگاپروژه غرب کشور با پنج ایستگاه پمپاژ انجام شده است.
وی افزود: 110 کیلومتر و 2 ایستگاه پمپاژ باقی مانده و مناقصه برای اجرای آن برگزار شده است.
وی افزود: پنج کیلومتر تونل و 105 کیلومتر خط انتقال به صورت لوله فولادی انجام می شود و تصفیه خانه آن با ظرفیت هفت دستگاه پمپاژ پیش بینی شده است.
سرمایه گذار انتقال آب ارس به بانک مرکزی معرفی شده است
مدیرعامل آب منطقه ای آذربایجان شرقی ادامه داد: البته سرمایه گذار طرح انتقال آب ارس به تبریز در وزارت نیرو مشکلی ندارد و برای تایید به بانک مرکزی معرفی شده است که البته با تلاش و پی گیری استاندار آذربایجان شرقی و دیدار با همتی رییس بانک مرکزی ایران پیشرفت خوبی در انجام ادامه طرح به وقوع پیوسته است.
غفارزاده با اشاره به اینکه طول طرح انتقال آب ارس به تبریز 145 کیلومتر است، توضیح داد: 95 درصد از 35 کیلومتر خط ابتدایی انتقال آب ارس به تبریز به عنوان مگاپروژه غرب کشور با پنج ایستگاه پمپاژ انجام شده است.95 درصد از 35 کیلومتر خط ابتدایی انتقال آب ارس به تبریز به عنوان مگاپروژه غرب کشور با پنج ایستگاه پمپاژ انجام شده است.
غفارزاده یادآور شد: به زودی فاینانسر طرح انتقال آب ارس به تبریز با رییس بانک مرکزی دیدار می کند تا طرح ادامه یابد.
وی تاکید کرد: امسال تمام تمهیدات اجرایی برای ادامه طرح انتقال آب ارس به تبریز انجام شده است.
وی گفت: برای انتقال آب ارس به تبریز 680 میلیون یورو اعتبار پیش بینی شده که حدود 15هزار میلیارد تومان به قیمت روز است.
غفارزاده تاکید کرد: آبرسانی به تبریز، جلفا و 22 شهر از این طریق انجام می شود و 169 روستا از این خط آبدار می شوند و این آخرین گزینه برای تامین آب شهرهای یاد شده است. آبرسانی به تبریز، جلفا و 22 شهر از این طریق انجام می شود و 169 روستا از این خط آبدار می شوند و این آخرین گزینه برای تامین آب شهرهای یاد شده است.
وی ادامه داد: تامین آب صنعتی شهرک های صنعتی و کشاورزی مسیر آبرسانی و تامین 100 میلیون مترمکعب پساب دریاچه ارومیه از دیگر ره آورد اجرای این مگاپروژه است.
وی تاکید کرد: این طرح پروژه زیرساختی برای شهرهای تبریز، شبستر، مرند و روستاهای مسیر و برای احیا دریاچه ارومیه است که 100 میلیون مترمکعب آب آن را تامین می کند.
وی یادآور شد: 15 هزار میلیارد تومان هزینه این طرح است بر این اساس تامین مالی از طریق فاینانس خارجی است ولی تحریم های 2 سه سال اخیر دستمان را تنگ کرده است ولی دیدار استاندار آذربایجان شرقی با رییس کل بانک مرکزی و اخذ نظر مساعد برای قبول سرمایه گذار این مشکل در حال برطرف شدن است. 
وی تاکید کرد: تحقق اجرای ادامه طرح یاد شده به طور جدی توسط مسوولان ارشد آذربایجان شرقی در حال پی گیری است اما پنج سال برای پایان طرح زمان لازم است و نباید تمام توجه خود را به آن معطوف کنیم چون اکنون راهکارهای سریعی برای تامین آب تبریز نیاز است که به برخی از این راهکارها اشاره شد.
تسریع در اجرای طرح انتقال آب ارس به تبریز گریزناپذیر است
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب آذربایجان شرقی نیز با اشاره به نیاز آبی کلانشهر تبریز، گفت: تسریع در انتقال آب ارس به تبریز ضرورت دارد.
علیرضا ایمانلو در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: با توجه به گسترش شهر تبریز و بوجود آمدن شهرک های متعدد در اطراف این شهر به آب بیشتری نیاز داریم به همین خاطر به دنبال منابع جدید هستیم تا برای آب شرب این کلانشهر و سایر شهرهای آذربایجان شرقی که با کمبود مواجه هستند، آبرسانی کنیم.
وی گفت: با توجه به نیاز روزافزون کلانشهر تبریز، تامین منابع جدید آبی برای این شهر ضروری است و یکی از منابع پیش‌بینی شده انتقال آب از طرح آبرسانی ارس به تبریز است.
وی به میزان تولید آب در تبریز و آذربایجان شرقی اشاره کرد و گفت: به طور متوسط میزان تولید آب در تبریز چهار هزار و 450 لیتر در ثانیه و در استان نیز هفت هزار و 670 لیتر در ثانیه است که این میزان در زمان اوج مصرف چهار هزار و 750 لیتر در ثانیه در تبریز و 9 هزار لیتر در ثانیه در آذربایجان شرقی افزایش می یابد.
وی در پاسخ به این سوال که شرکت آب و فاضلاب آذربایجان شرقی در قبال طرح انتقال آب ارس به تبریز چه وظیفه ای بر عهده دارد، توضیح داد: وظیفه ما تحویل گرفتن آب انتقالی و توزیع آن است که خوشبختانه زیرساخت های انجام آن فراهم است. 
مدیرعامل آب و فاضلاب آذربایجان شرقی ادامه داد: حجم مخازن ذخیره آب ما در کلان شهر تبریز 480 هزار مترمکعب است که حدود 10 درصد آن پر است و به محض رسیدن آب ارس به تبریز می توانیم به راحتی آن را ذخیره و توزیع کنیم.
ایمانلو با بیان اینکه مصرف بی رویه آب در بحران کرونا تا 250 لیتر برای هر فرد در شبانه روز افزایش یافته است، گفت: این میزان مصرف، تبریز را با مشکل کمبود آب مواجه می کند کما اینکه اکنون نیز با کمبود 15 میلیون مترمکعب کسری در سال مواجه هستیم.
وی خاطرنشان کرد: متوسط سرانه آب برای هر فرد 150 لیتر در شبانه روز است که در تبریز 220 بوده حتی برخی مواقع به علت کرونا مصرف تا 250 لیتر نیز افزایش می یابد.
وی افزود: تمام انرژی ها قابل تولید است اما آب قابل تولید نیست و بر این اساس باید ارزش داشته های خود را بدانیم چون این مایع حیاتی قابل بازگشت نیست اما با 10 درصد صرفه‌جویی می توان از این بحران عبور کرد.
ایمانلو با اشاره به اینکه 65 شهر، یکهزار و 500 روستا و در مجموع چهار میلیون نفر در آذربایجان شرقی تحت پوشش آبرسانی هستند، یادآوری کرد: اکنون 80درصد از آب های زیرزمینی در استان برای شرب استفاده می شود که باید به 40 درصد کاهش یابد چون این آب ها قابل برگشت نیست.
مدیرعامل آب و فاضلاب آذربایجان شرقی همچنین گفت: آب تبریز از سه نقطه تامین می شود که شامل زرینه رود 60درصد، چاه های عمیق 31درصد، سد نهند 13درصد و یک درصد نیز از قنات ها برداشت می شود.
وی گفت: هر پنج سال یکبار نیازسنجی شهرها نسبت به آب انجام می شود که این نیازسنجی برای تبریز آخرین بار در سال 1390 انجام شده و بر اساس طرح جامع پیش بینی شده که این کلانشهر از سال 1395 موازنه منفی آب خواهد داشت که البته با مدیریت مصرف آب با آن کنار آمدیم البته در نقاط بلند شهر با قطعی آب مواجه شده ایم.
وی گفت: ارتقای ایستگاه های پمپاژ تا 800 لیتر در ثانیه، اصلاح خط انتقال 900 میلی متری از مسیر سد نهند برای افزایش دبی از 700 به 950 لیتر در ثانیه برای تامین آب تبریز در کوتاه مدت با 100 میلیارد ریال اعتبار، انتقال آب سد قلعه چای عجب شیر به این شهرستان و روستاهای اطرافش و در ادامه انحراف آب زرینه رود به تبریز به عنوان راهکار میان مدت باید انجام شود.
ایمانلو ادامه داد: آب ارس بهترین گزینه برای تامین آب شرب تبریز است و باید زودتر به این شهر برسد تا برای مدت ها مشکل آب برطرف شود.
طرح انتقال آب ارس به تبریز جزو اولویت های اصلی نمایندگان آذربایجان شرقی در مجلس
نایب رییس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی نیز با اشاره به پیگیری طرح های اولویت دار شهر تبریز و آذربایجان شرقی اظهار کرد: طرح انتقال آب ارس در حال حاضر جزو اولویت های اصلی می باشد.
حجت الاسلام تاج الدینی ادامه داد: در تلاش هستیم با همکاری بخش خصوصی اجرای این طرح تسریع شود.
عضو هیئت رئیسه مجلس شورای اسلامی نیز به ایرنا گفت: همه 6 نماینده تبریز، اسکو و آذرشهر، خطاب به وزیر نیرو در مورد لزوم رسیدگی به قطعی مکرر آب شرب محلات تبریز تذکر داده ایم.
روح‌الله متفکر آزاد با اشاره به مشکلات قطعی مکرر آب در مناطق مختلف تبریز، این مساله را موجب ایجاد مشکلات جدی برای مردم تبریز دانست و اظهار کرد: در جلسات متعدد با مدیران عامل آب منطقه ای و آب و فاضلاب، این مشکل و ضرورت تسریع در انتقال آب ارس به تبریز پیگیری و تاکید شده است. 
وی گفت: در این زمینه از مسئولان وزارت نیرو پیگیری‌های جدی داشتیم که خواستار تسریع در انتقال آب ارس به تبریز و حل مشکل جدی تامین آب در آینده شدیم.
اجرای طرح انتقال آب ارس به تبریز متوقف شده است
نماینده تبریز، آذرشهر و اسکو در مجلس شورای اسلامی نیز گفت: اجرای پروژه انتقال آب ارس به تبریز متوقف شده و باید در دولت جدید این اراده را ایجاد کنیم که به هر نحوی شده این پروژه حیاتی را به اجرا درآورد.
احمدعلیرضا بیگی افزود: اولین کاری که دولت روحانی انجام داد، ابطال مصوبه دولت ماقبل در مورد اجرای پروژه انتقال آب ارس به تبریز بود و تاکنون هم مانع اجرای این پروژه حیاتی استان شده‌اند.
وی ادامه داد: در حال حاضر اولویت‌دارترین موضوع آذربایجان‌شرقی، آب است و امیدواریم استاندار جدیدی که انتخاب می‌شود، اهتمام ویژه‌ای به این امر داشته باشد؛ چرا که در یک مرحله بسیار شکننده قرار گرفته‌ایم و انتقال آب ارس به هر قیمتی باید اتفاق بیفتد.
وی اضافه کرد: اجرای پروژه انتقال آب ارس نیازمند پشتیبانی دولت است و ردیف اعتباری آن باید برقرار باشد؛ حتی می‌تواند به عنوان یک پروژه سرمایه‌گذاری مشارکتی نیز تعریف شود.
بیگی توضیح داد: همان طور که در اجرای پروژه‌های آزادراهی از مشارکت مردم و بخش خصوصی استفاده می‌شود و عوارض دریافتی تحت عنوان منابع مالی به سرمایه‌گذار تعلق می‌گیرد، می‌توانستیم آب ارس را هم انتقال دهیم و منافع آن را در اختیار مردم قرار دهیم.
برچسب‌ها
آذربایجان شرقی تبریز وزارت نیرو