بزرگنمايي:

پیام آذری- استان اردبیل 902 هزار و 400هکتار مرتع ییلاقی، قشلاقی و میان‌بند و همچنین 69 هزار هکتار جنگل دارد، گونه‌های غالب جنگل‌های استان اردبیل را فندق ، ارس ، بلوط ، زبان گنجشک و افرا تشکیل می‌دهد برای حفاظت از این موهبت الهی هرچند اقدامات مهمی در جلوگیری از تخریب‌ها صورت گرفته ولی با توجه به حجم تخریب، اقدامات بیشتری باید انجام شود. در همین زمینه در گفت و گویی با محمود قلی زاده اقدامات اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان را مورد بررسی قرار داده‌ایم.

 وی با تشریح اقدامات دستگاه متبوع خود برای حفاظت از منابع طبیعی استان، گفت که اغلب تخریب طبیعت توسط افراد سودجو رخ داده است.به گفته این مقام مسئول هرچند طی سالهای اخیر از تکنولوژیهای جدید مانند پهپادها و دوربین‌های با زوم بالا که شماره پلاک خودرو قاچاقچیان را هم ضبط می‌کند،شرایط حفاظتی از منابع طبیعی بهبود یافته است با این حال کماکان باید با فرهنگ سازی مانع از آسیب به طبیعت شویم.

بخش دیگر از اقدامات اداره کل منابع طبیعی در راستای حفاظت از منابع آب و خاک و پوشش گیاهی عملیات آبخیزداری و آبخوان‌داری است که با توجه به اهمیت موضوع در این زمینه در جریان سفر استانی رئیس جمهور به استان 35 میلیارد تومان به این امر اختصاص یافته و تاکنون هم 83 بند احداث شده است.

ایرنا: آقای قلی‌زاده در سال‌های اخیر به نظر می‌رسد میزان تخریب مراتع و جنگل‌ها افزایش یافته به نظر شما دلیل اصلی این کار چیست و برای جلوگیری از این تخریب چه اقداماتی باید کرد؟

قلی زاده: نه اینگونه نیست در سال‌های اخیر تخریب مراتع و جنگل‌های استان به ندرت اتفاق افتاده و تخریب‌ها بیشتر از سوی سودجویان انجام شده است. عده‌ای ادعای مالکیت زمین دارند در حالی که سندی برای این زمین‌ها ندارند و ما مجبور می‌شویم این افراد را به مراجع قضایی معرفی کنیم ولی بخشی از تخریب هم از سوی شهروندان، مسافران و گردشگران صورت می‌گیرد که لازم است در این مورد فرهنگ سازی صورت بگیرد. متاسفانه در حال حاضر خیلی راحت در مناطق جنگلی درختان را می‌برند و آتش می‌زنند و اگر اعتراض هم بکنی می‌گویند زیبایی و خوشی گردشگری به همین بریدن شاخه درختان و استفاده از آن برای پخت غذا  است به عقیده من هنوز مردم و شهروندان به این باور نرسیدند  که زیبایی طبیعت به درخت و جنگل و سرسبزی است اگر جنگل از بین برود، زیبایی طبیعت هم از بین می‌رود.

ایرنا: الان وضعیت پوشش گیاهی مراتع هم مطلوب نیست. برای احیای مراتع چه کرده‌اید؟

قلی‌زاده: تخریب مراتع یا از سوی دامداران منطقه صورت می‌گیرد و یا از سوی مسافران و گردشگران و آفرود سواران که اخیرا "بیشتر تخریب‌های مراتع از سوی آفرود سواران بوده که با ماشین‌های لوکس به بهانه طبیعت گردی اقدام به تخریب پوشش گیاهی مراتع می‌کنند.

ایرنا: آماری در ارتباط با تخریب مراتع استان و مقابله منابع طبیعی با تخریبگران طبیعت در دست دارید؟

قلی‌زاده: سال گذشته  420 هکتار از اراضی ملی با صدور احکام قضایی توسط یگان حفاظت منابع طبیعی از دست اشخاص فرصت‌طلب و سودجو خارج و به بیت‌المال بازگردانده شد.همچنین با تلاش شبانه‌روزی ماموران یگان حفاظت منابع طبیعی استان و کنترل گلوگاه‌های قاچاق فرآورده‌های جنگلی ، 796  اصله چوب‌آلات ، 6 هزار و 815 کیلوگرم زغال، 32 هزار و 160 کیلوگرم هیزم قاچاق جنگلی و 120 باب کوره زغال کشف شده است. در کل تخریب مراتع و جنگل ها نسبت به سال‌های گذشته کاهش داشته و ماموران یگان حفاظت از منابع طبیعی و آبخیزداری هم در نقاط مختلف مستقر هستند تا جلوی تخریب مراتع گرفته شود.

ایرنا: علاوه براینکه تخریب مراتع و جنگل سیمای طبیعت را مخدوش کرده رهاسازی زباله‌ها از سوی مسافران هم آلودگی بیشتری را در طبیعت ایجاد کرده است چه اقدامی می‌توان برای جلوگیری از رهاسازی زباله در طبیعت انجام داد؟

قلی زاده:زباله‌ها و در راس آنها پلاستیک‌ها نه تنها چهره نازیبایی به طبیعت می‌بخشند، بعضا موجب بروز حوادثی مانند تلف شدن حیوانات در نتیجه بلعیدن زباله‌ها و یا بروز آتش‌سوزی می‌شوند بنابراین این امر نارضایتی شهروندان و مسئولان ارشد استان را هم بدنبال داشته است و حتی در فضای مجازی هم چندین بار اینگونه اتفاقات نشر شده است. مدیریت درست پسماند و کاهش مصرف مواد پلاستیکی خلاء بزرگی است که باید به جامعه آموزش داده شود که آینده و طبیعت از آن کودکانی است که از ما بزرگترها الگوبرداری می‌کنند. اداره منابع طبیعی استان برای جلوگیری از رهاسازی زباله‌ها در طبیعت در مرحله اول اقدام به جلب مشارکت‌های مردمی و دستگاه‌های اجرایی نموده است بطوریکه هلال احمر، مدیریت بحران، فرمانداری‌ها، شهرداری‌ها، بسیج سازندگی و نیروهای مردمی و برخی اداره‌ها نیز تاکنون در این زمینه کمک حال منابع طبیعی بوده‌اند.

ایرنا: رهاسازی زباله تا چه اندازه ممکن است  منجر به آتش سوزی در طبیعت شود؟

قلی زاده: بخش زیادی از آتش‌سوزی‌ها در طبیعت از رهاسازی انواع زباله ناشی می‌شود؛ پوشش گیاهی از بین می رود و احیای آن هم دشوار می‌شود. این یک عادت بدی است که هر شهروند یا مسافری وارد طبیعت می شود اجاقی از آتش درست کرده و بعد از استفاده بدون اینکه آتش را خاموش کند آن را به حال خود رها می‌کند و همین امر سبب آتش سوزی در طبیعت می شود. البته با توجه به شرایط جوی و میزان بارش‌ها مسائلی مانند آتش‌سوزی به ندرت در استان اردبیل اتفاق می‌افتد، با این وجود هر سال پیش از آغاز فصل گرما، نشست‌های متعددی با موضوع مدیریت بحران و اطفای حریق اراضی مرتعی و جنگل‌ها برگزار می‌شود و تلاش براین است برای جلوگیری از این حوادث از ظرفیت رسانه‌ها، شبکه‌های اجتماعی و سازمان مردم‌نهاد استفاده کنیم تا فرهنگ استفاده بهینه از طبیعت در بین مردم ارتقا یابد.

ایرنا:چه ابزار دیگری برای جلوگیری از تخریب مراتع و آتش سوزی جنگل ها به غیر از مشارکت های مردمی دارید؟

قلی‌زاده: در حال حاضر 98 نیروی حفاظتی در یگان حفاظت اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان فعال هستند که وظیفه حفاظت جنگل‌ها و مراتع را برعهده دارند. علاوه بر آن عرصه‌های ملی بوسیله پهپادهای مجهز به دوربین‌های دارای زوم بالا، کنترل می‌شوند و در نتیجه هرگونه تغییر در جنگل‌ها و مراتع با تصاویر قبلی مقایسه شده و عوامل دخیل در تضییع این سرمایه ملی مورد پیگیری قرار می‌گیرد. علاوه بر این در مکان‌های خاص دوربین‌های دیجیتال نیز تعبیه شده که می‌توانند شعاع 19 کیلومتری اطراف خود را رصد و پایش کنند و حتی پلاک خودروی قاچاقچیان و تخریب‌گران طبیعت را با کیفیت بسیار خوب ثبت و ضبط کنند.

ایرنا: با این همه اقدامات از قبیل مشارکت مردمی و نصب دروبین‌های دیجیتالی باز شاهد تداوم روند تخریب جنگل بخصوص جنگل فندقلو هستیم.

قلی‌زاده: در سال‌های گذشته قسمتی از این جنگل از بین رفته بود اما با برنامه‌ریزی‌های انجام شده و با مشارکت بخش خصوصی به صورت پیمانی، نهال‌های فندق که به صورت گلدانی در ایستگاه تولید بذر و نهال در این جنگل پرورش یافته، در مساحت 5 هکتار از این جنگل این نهال‌ها غرس شد. البته برنامه اداره کل منابع طبیعی احیای 24 هکتار از این جنگل است که با مساعد شدن وضعیت جوی، مابقی نهال‌ها در 19 هکتار دیگر غرس خواهد شد.
خوشبختانه با اضافه شدن فرماندهی یگان حفاظت به اداره کل منابع طبیعی، این نهاد نظام مندتر شده است به طوری که برای مناطق حساس بلوک بندی‌ها و نظارت های خاصی اعمال شده و مسیرهایی که منجر به ترانزیت قاچاق چوب آلات جنگلی بود با دقت بالایی رصد می‌شود برای احیا ، توسعه و غنی‌سازی بقیه جنگل‌ها و حفاظت از مناطق جنگی استان هم برنامه‌ریزی شده است که به مرور اجرا خواهد شد.

ایرنا: با وجود تاکید مکر اداره کل منابع طبیعی استان بر توسعه جنگل‌ها و درخت کاری، امسال توزیع نهال مانند سال های گذشته انجام نشد دلیلش چه بود؟

قلی‌زاده: توزیع نهال در سال‌های گذشته بمراتب بیشتر بود. امسال به خاطر کاهش تولید نهال در نهالستان مغان و مضرات ناشی ازآن در ایجاد آلرژی توزیع آن در شهرستان‌ها و بخش ها مصلحت دیده نشد. با این وجود امسال 34 هزار اصله نهال به یاد سه هزار و 400 شهید در این استان غرس شد تا شاهد افزایش فضای سبز در مناطق مختلف استان باشیم.

ایرنا: افزایش سرانه فضای سبز و درختکاری در شهرها و بخش‌ها مورد مطالبه مردم است ولی از سوی دیگر نگهداری آنها  به یک چالش بزرگ تبدیل شده است. نمونه بارز آن خشک شدن درختان حاشیه جاده‌ها است چرا این درختان خشک شدند؟

قلی زاده: علت اصلی خشکیده شدن درختان حاشیه جاده‌ها نمک پاشی جاده ها و محورهای ارتباطی در فصل زمستان است که برای جلوگیری از خشکی درختان حاشیه جاده ها باید ساز وکاری جدیدی اتخاذ شود.

ایرنا: موضوع مهم دیگری که شما به آن مواجه هستید، فرسایش خاک در استان است اقدامات و راهکارهای شما برای جلوگیریاز فرسایش خاک چیست؟

قلی‌زاده :یکی از راهکارهای اصلی برای جلوگیری از فرسایش خاک، مهار آبهای سطحی با اجرای طرح‌های آبخیزداری است. تاکنون عملیات آبخیزداری و آبخوان‌داری در سطح 178 هزار و 405 هکتار معادل 43 درصد از مساحت استان به صورت تفصیلی و اجرایی مطالعه شده است. سال گذشته مطالعات تفصیلی و اجرایی آبخیزداری در ثمرین در سطح 4 هزار و 614 هکتار، در نیر 6 هزار و 495 هکتار، کوثر 9 هزار و 590 هکتار، خلخال 2 هزار و 80 هکتار و اصلاندوز در سطح 2 هزار و 636 هکتار انجام شده است. تاکنون 855 مورد بندهای سنگی و ملاتی و گابیونی در استان اجرا شده و 83 بند آبخیزداری هم در استان در دست اجرا است. برای اجرای این بندها 45 میلیارد و 869 هزار و 700 تومان اعتبار مصوب و ابلاغ شده است.

ایرنا: اعتبارات مصوب برای حوزه‌های آبخیز ارس، بالهارود و سفیدرود استان چقدر است؟

قلی زاده: برای حوزه ارس با حجم مصوب26 هزار و 465 متر مکعب  و 13 هزار و 38 هکتار سطح پوشش 263 هزار و 300 میلیون ریال اعتبار، برای حوزه بالهارود با حجم مصوب 17 هزار و 117 متر مکعب و سطح پوشش 6 هزار و 85 هکتار، 466 هزار و 696 میلیون ریال اعتبار و برای حوزه سفیدرود هم در 6 هزار و 412 متر مکعب با حجم پوشش 2 هزار و 192 هکتار به میزان 78 هزار و 200 میلیون ریال اعتبار در سال گذشته مصوب شده است.

ایرنا: در سفر رئیس جمهور به استان مقرر شد 35 میلیارد تومان اعتبار برای حوزه آبخیز اختصاص داده شود. چه میزان از این اعتبارت محقق شده است؟

قلی‌زاده : در سفر رئیس جمهور به استان اردبیل 35 میلیارد تومان اعتبار مصوب شد که بعد از پیگیری‌های استاندار اردبیل و معاونت عمرانی استانداری در مرحله اول 20 میلیارد تومان از اعتبارت مصوب سفر دریافت شد و 15 میلیارد تومان دیگر هم بعد از ابلاغ در پروژه‌های دیگر شهرستان‌ها هزینه خواهد شد.

ایرنا: با این اعتبارت در حوزه آبخیز استان چه اتفاقی قرار است بیفتد؟

قلی زاده: با اختصاص و ابلاغ 35میلیارد تومان اعتبار مصوب سفر رئیس جمهور 19 پروژه آبخیزداری در استان شامل2 پروژه در اردبیل، سه پروژه در نمین، 2 پروژه در مشگین شهر، سه پروژه در خلخال، یک پروژه در کوثر، چهار پروژه مطالعاتی در کوثر، نیر، خلخال و اردبیل و 2 پروژه نیمه تمام در استان اجرا خواهد شد.

ایرنا: هدف از اجرای پروژه‌های پیشران در حوزه آبخیز چیست ؟

قلی زاده: پروژه‌های پیشران توسعه در حوزه آبخیز استان با هدف حفظ و پایداری آب، افزایش ذخیره آب در حوزه آبخیزداری، جلوگیری از فرسایش خاک، تاخیر در روان‌آب‌ها و جلوگیری از سیل و تخریب مراتع و پوشش گیاهی ، ذخیره نزولات آسمانی، افزایش پوشش گیاهی و تغذیه آبخوان‌ها اجرا می‌شوند. احداث سازه‌های سنگی گابیونی، بندهای زیرزمینی و دو منظوره پخش سیلاب و کنتور فارو از اقدامات انجام گرفته در حوزه آبخیزداری استان است.

ایرنا:آقای قلی زاده تشکر از وقتی که در اختیار ایرنا گذاشته اید.

قلی زاده:من هم از دست اندرکاران خبرگزاری ایرنا در اردبیل تشکر و قدردانی می کنم ایرنا با پوشش اخبار مربوط به تخریب مراتع و جنگل‌ها کمک بیشتری در حفاظت از طبیعت و منابع طبیعی کرده است که امیدوارم این مساعدت‌ها تداوم بیشتری در استان داشته باشد.