بزرگنمايي:
پیام آذری - وزیران گردشگری کشورهای عضو اکو در نشستی که در مهر ماه 1398 در خجند تاجیکستان برای توسعه گردشگری مشترک بین این کشورها برگزار شد، شهر ساری را برای سال 2022 و اردبیل را برای سال 2023 به عنوان پایتخت گردشگری این کشورها انتخاب و تصویب کردند. براین اساس برنامه‌های رویداد اردبیل 2023 از اواخر آذرماه و اوایل دی ماه امسال، همزمان با آغاز سال نو میلادی و با حضور وزرای گردشگری و سفرا و مهمانان خارجی و داخلی دیگر در اردبیل شروع خواهد شد.
اردبیل در سرزمین ایران به عنوان خاستگاه فرهنگ شیعی محسوب می‌شود و جریان یافتن سلسله صفوی از این دیار و متعاقب آن استقرار نخستین حکومت شیعی و برقراری پیوند و وحدت اسلامی در ایران بزرگ، نتیجه و برکت مهم دوره صفویه است که اردبیل، نقطه تلاقی این جریانات و سلسله جنبان این نهضت بزرگ دینی و ایدئولوژیکی بوده است.
در کنار جاذبه‌های گردشگری، طبیعی، اقتصادی و تاریخی اردبیل، نمادها و المان‌های دینی و مذهبی این شهر یک سر و گردن از نظر ارج و اهمیت از سایر مولفه‌ها بالاتر است و این شاخص‌های مذهبی و اسلامی باید پررنگ‌تر از بقیه جذابیت‌ها به گردشگران و مسافران خارجی و داخلی معرفی شود.
به عنوان مثال، بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی که به عنوان میراثی تاریخی و جهانی شناخته می‌شود، در دل شهر اردبیل از بهترین نمادهای فرهنگی و هویت‌ساز در حوزه دین و تشیع است و گنبدهای استوار آن بخصوص گنبد منحصر بفرد الله الله، معماری اسلامی بقعه که روح حماسی و دینی را در کالبد بیننده می‌دمد، راهروهای رازدار، دیوارهای بلند و قبور عارفان و سالکان نامدار عهد صفوی، هر کدام روایتگر تاریخ دیانت در اردبیل و حتی ایران است.
این مجموعه حیرت‌انگیز همواره تماشاگر و بازدیدکننده دارد و با وجود اینکه در سال‌های اخیر کارهای شایسته‌ای برای احیای نانوشته‌ها و ناگفته‌های دوره صفویه در اردبیل آغاز شده است اما هنوز جا برای کار و آگاهی بخشی در این راستا وجود دارد و باید از فرصت حضور خارجی‌ها در سال میلادی 2023، برای بازتعریف هویت تاریخ‌ساز اردبیل استفاده شود.
امروزه مخاطب معاصر در گوشه و کنار جهان در عصر فناوری، زیر بمبارانی از اطلاعات و آموزه‌های متنوع قرار دارد و هرکه فریادش بلندتر و تجهیزات رسانه‌ای اش مجهزتر باشد، محق‌تر و مقبول‌تر است، اما به مصداق ضرب المثل " زلیخا گفتن و یوسف شنیدن/ شنیدن کی بود مانند دیدن" باید فضایی در اردبیل فراهم شود که تماشای زیبایی‌های دینی اردبیل، شنیده‌های آنها را قوت و قوام بخشد و از فرصت سفر خارجی‌ها برای بازنمایاندن سابقه افتخارآمیز اردبیل و نقش کنونی این شهر و استان در ترویج آموزه‌ها و معارف شیعی و دینی به خوبی بهره برداری کنیم.
مساجد معروف و مورد اقبال تاریخی مردم نظیر مسجدجامع شیخ کلخوران منسوب به عهد قاجار، جمعه مسجد، مسجد اعظم، بقعه شیخ کلخوران، زیارتگاه های امامزاده صالح و سید صدرالدین و سایر اماکن مذهبی که غباری از تاریخ نیز بر نام و نشان آنها نشسته و بر ارج و ارزش آنها افزوده است، می‌توانند در جهت توصیف اردبیل بازتعریف شوند.
مولانا مقدس یا محقق اردبیلی، ابن بزاز اردبیلی، شیخ ابوسعید اردبیلی، الهی اردبیلی، بیضای اردبیلی، تاج الدین اردبیلی، شیخ حبیب ایردموسی، شرف الدین اردبیلی و ده‌ها تن از نامداران تاریخ فرهنگ و فقاهت و دیانت این سرزمین که نقاط قابل اتکا و افتخار هستند، در کنار نوادری همچون سلطان الذاکرین سلیم موذن‌زاده و فرزند هنرپرور و هنرمند ایشان، رحیم منزوی، تاج الشعرا یحیوی، انور اردبیلی، آیت‌الله مشکینی، حجت‌السلام مروج، دکتر جابر عناصری و سایر ستارگانی که نورافشانی می‌کنند، باید به روشنی شناسانده و نمایانده شوند.
بی شک شاخص‌ها و مولفه‌های اسلامی و تاریخی اردبیل در قیاس با بسیاری از شهرهای همسان از حیث دیرینه‌گی، بیشتر و مهمتر است و بی تردید یکی از دلایل انتخاب اردبیل به عنوان پایتخت گردشگری کشورهای عضو سازمان اکو در سال میلادی پیش رو، همین داشته‌ها و قابلیت‌های کم نظیر این آب و خاک بوده است؛ بنابراین رسالت عوامل برگزاری رویداد اردبیل 2023 به جهت گستره موضوع و موارد تحت شمول، بسی سنگین و خطیر است.
خوشبختانه اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اردبیل از مدت‌ها قبل، کار را کلید زده و ستادی نیز در این خصوص تشکیل داده است و از دستگاه‌های دخیل در این حوزه خواسته شده تا نمایندگانی برای ستاد معرفی و پیشنهادات و ایده‌های خلاق خود را برای اجرای فاخر برنامه‌ها و بخش‌های مختلف این رویداد مهم ارائه کنند.
به نظر می‌رسد ستاد یاد شده با وجود حفظ همکاری و وحدت رویه، باید به لحاظ حوزه کاری به بخش‌های گردشگری، میراث دینی و فرهنگی و صنایع دستی تقسیم‌بندی شود و در این میان، به جهت اهمیت هویت دینی و فرهنگی اردبیل، به این مقوله بیشتر پرداخته شود؛ البته افتخارات علمی و ورزشی و هنری نیز جای خود را دارد که پرداخت به آنها مجال خود می‌طلبد.
بهتر است زمینه‌های معرفی الگوها و نمادهای شیعی و دینی از هم اکنون فراهم شود، بروشورها و دفترچه‌هایی با زبان‌های رایج در کشورهای عضو اکو برای بازتعریف اماکن مذهبی و شرح حال و سرگذشت اوتاد دینی چاپ و آماده شود و همچنین نمایشگاه‌هایی از اسناد، مدارک و مستندات گویای تاریخ دین و فرهنگ اردبیل تا پایان رویداد، در نقاط پر مخاطب و پربازدید شهر دایر شود.
الگوهای مذهبی و دینی می‌تواند در قالب اشکال و اجناسی قابل خرید و کادویی حکاکی و به نمایش درآید و هر کدام برانگیزاننده حس کنجکاوی مسافران و گردشگران خارجی برای جستجوی سرگذشت اماکن و شخصیت‌های تاریخی و اسلامی باشد و کالاهایی که از نظر میهمانان می‌تواند جنبه یادگاری داشته باشد، باید پیوستی از این قبیل ارزش‌های معنوی و مذهبی را دارا باشد تا زمینه تاثیرگذاری فکری و عقیدتی را برای مهمانان ایجاد کند.
هدایت مهمانان از مبادی ورودی شهر به اماکن مد نظر، محل‌های مورد بازدید و تماشا، اقامتگاه‌ها و هتل‌ها، احیانا خودروهای عمومی که برای جابجایی مسافران ویژه اماکن مذهبی و تاریخی در نظر گرفته خواهد شد، همه می‌توانند چاشنی تشیع و تدین داشته باشند، به نحوی که مسافر و گردشگر خارجی به محض ورود به شهر، خود را در فضایی آمیخته از تاریخ و دین دریابد و برداشت و ره توشه‌اش از اردبیل و ایران برای خود و نزدیکانش جذاب و برجسته درنظر آید و دیگران را برای سفر به ایران و اردبیل برانگیزاند.
سازمان همکاری‌های اقتصادی که با مخفف نام انگلیسی آن "اکو" شناخته می‌شود، ابتدا در سال 1341 با عضویت ایران، پاکستان و ترکیه و با عنوان "آر سی دی" یعنی سازمان همکاری عمران منطقه‌ای شکل گرفت و بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، در سال 1372 با پیوستن کشورهای افغانستان، جمهوری آذربایجان، قزاقستان، ترکمنستان، قرقیزستان، ازبکستان و تاجیکستان به آن، این سازمان با عنوان اکو شناخته شد.
این سازمان اکنون با 10 عضو، نزدیک به نیم میلیارد نفر جمعیت و حدود هشت میلیون و 700 هزار کیلومتر مربع وسعت دارد و دبیرخانه سازمان در تهران است و هدف غایی سازمان اکو، توسعه پایدار اقتصادی و گردشگری برای بهبود زندگی و رفاه مردم اعضای آن است.