پیام آذری - خراسان / گفت‌‌‌‌‌‌وگو با خانمی که یکی از رتبه‌‌‌‌‌‌های برتر کنکور بوده و این روزها در مقام راننده تاکسی اینترنتی تلاش میکند راوی رنج‌‌‌‌‌‌های زنانی باشد که در خیابان‌‌‌‌‌‌ها با چالشهای بسیاری مواجهند
رانندگی بانوان در کشور توأم با دردسرهای زیادی است؛ از نگاه‌‌‌‌‌‌های جنسیتی برخی راننده‌‌‌‌‌‌های مرد، تا بی‌‌‌‌‌‌احترامی، تلاش برای دستپاچه کردن راننده خانم و... اما چالشهای یک راننده زن وقتی بیشتر میشود که در تاکسی اینترنتی فعال باشد. چراکه به تمام مشکلات قبلی مجموعه‌‌‌‌‌‌ای از چالشهای تازه مثل رفتار نامناسب برخی مسافران، نبود امنیت کافی، شوخی‌‌‌‌‌‌های زننده و... هم اضافه میشود. آهو 34 ساله که سال‌‌‌‌‌‌ها قبل یکی از رتبه‌‌‌‌‌‌های برتر کنکور بوده و بعد از دانشگاه شغل موفقی را هم در تهران ادامه داده، یکی از آن راننده‌‌‌‌‌‌های خانم تاکسیهای اینترنتی است که بعد از چالشهای فراوانی که برای کسب و کارش ایجاد میشود، سراغ شغل‌‌‌‌‌‌های دیگر می‌‌‌‌‌‌رود اما تلاش‌‌‌‌‌‌هایش به‌‌‌‌‌‌دلایل مختلف از جمله رفتارهای نامناسب کارفرمایان به در بسته می‌‌‌‌‌‌خورد تا اینکه تصمیم می‌‌‌‌‌‌گیرد به شهرش برگردد و در یک تاکسی‌‌‌‌‌‌اینترنتی فعالیت کند تا رئیس خودش باشد؛ اما مشکلات تازه‌‌‌‌‌‌ای سر راهش سبز می‌‌‌‌‌‌شوند از جمله آزار جنسی توسط یکی از مسافران. در این پرونده سراغ روایتش از دردسرهایی که یک راننده خانم در تاکسیهای اینترنتی دارد رفتیم تا بتوانیم سهم کوچکی در تغییر نگاه جامعه به این موضوع داشته باشیم.
رفتارهایی که خانمها را از رانندگی منصرف میکند
آهو با بیان اینکه از روزهای دبستان با کمک پدرش اولین تجربههای رانندگی را داشته، می‌‌‌‌‌‌گوید: «من به دلیل تجربه زیاد در رانندگی دچار اضطراب و نگرانی نمی‌‌‌‌‌‌شوم، اما متأسفانه بسیاری از رفتارهای جنسیت‌زده در خیابان و پشت فرمان همچنان وجود دارد که باعث ایجاد ناامنی ذهنی در برخی از خانمهای راننده میشود. در موارد زیادی دیده‌ام که بعضی از آقایان تحمل اینکه یک زن از آن‌ها سبقت بگیرد یا رانندگی سالم و دقیق انجام دهد را ندارند و تمام تلاش خود را به کار می‌گیرند تا با سرعت از کنارش رد شوند. خود من بارها با این برخوردها و حتی بیان جملات تحقیرآمیز مواجه شده‌ام. البته این رفتارها سال‌هاست که دیگر برای من اهمیتی ندارد، اما دیده‌ام که همین حرف‌ها و برخوردها باعث شده بسیاری از زنان از رانندگی بترسند یا تصمیم بگیرند برای همیشه از خیر آن بگذرند.»
بازار ![]()
راننده شخصی نیستیم
این خانم 34 ساله که رتبه 17 کنکور را هم کسب کرده، درباره دردسر کار در تاکسی اینترنتی می‌‌‌‌‌‌گوید: «اولین چالش نوع برخورد برخی مسافران است. بعضی افراد تصور می‌کنند راننده تاکسی اینترنتی، راننده شخصی است و لحن و رفتاری دور از احترام دارند؛ البته مطمئن هستم رانندگان آقا هم این تجربه را داشته‌اند. از طرف دیگر پوشش من معمولاً رنگارنگ است و برایم اهمیت ندارد که الان مثلا به عنوان راننده مشغول کار هستم، همیشه و در همه موقعیت‌ها این‌‌‌‌‌‌طور لباس می‌پوشم، اما گاهی با واکنش‌های عجیب مواجه می‌شوم. بعضی وقت‌ها طوری برخورد میشود که انگار راننده نباید خوش‌لباس یا مرتب باشد. ضمن اینکه ما به عنوان راننده تاکسی اینترنتی، زمان زیادی از روز را در ماشین مشغول رانندگی هستیم و من هم به عنوان یک خانم دوست دارم انرژی زنانه خودم را حفظ کنم».
ترکیبی از آزاردهنده‌‌‌‌‌‌ها
این خانم که در زمینه‌‌‌‌‌‌های هنری مختلفی فعالیت داشته، لحن ناخوشایند برخی از آقایان را چالش بعدی میداند و می‌‌‌‌‌‌گوید: «برخی از آقایان لحن ناخوشایندی دارند، مثلا می‌گویند عزیزم حیف نیست راننده تاکسی هستی؟ بیا با من باش و ... یا مثلا اصرار بعضی از مسافران آقا برای نشستن روی صندلی جلو، حتی اگر دو نفر باشند باز هم معمولاً یکی از آن‌ها اصرار دارد جلو بنشیند. من به‌دلیل احساس ناامنی، صندلی جلو را کاملاً خم می‌کنم و وسایلی روی آن می‌گذارم تا مجبور نباشم مسافر مرد را در صندلی جلو بنشانم. گاهی هم ناچار شده‌ام بهانه‌‌‌‌‌‌ای مثل اینکه «صندلی خراب است» بیاورم. این رفتار نامناسب با یک خانم راننده تاکسی فقط مختص مسافران نیست. بارها شده که راننده ماشین دیگری به ماشین من نزدیک شده و حرفهای نامناسبی زده در حالی‌که مسافر در ماشین حضور داشته، و مثلا این رفتار در حضور یک مسافر سالمند که بسیار محترم بوده اتفاق افتاده که من خیلی خجالت کشیدم.»
امنیت؛ مهمترین چالش
اما وقتی به بحث امنیت می‌‌‌‌‌‌رسیم، او مهمترین چالش را چالش های هویتی مسافر معرفی میکند و می‌‌‌‌‌‌گوید: «بارها پیش آمده، به دلیل اینکه مثلا در طرح تشویقی تاکسی اینترنتی شرکت کنم مجبور شدم تا نیمه شب کار کنم تا سقف طرح را به اتمام برسانم و نیمه‌شب مسافرانی سوار شده‌اند که هیچ اطلاعات قابل راستی‌آزمایی از آن‌ها وجود نداشته است. اسامی ساختگی و نبود مدارک باعث میشود هر فردی با یک شماره جدیدکه می تواند برای خودش هم نباشد، حساب جدیدی در آن تاکسی اینترنتی باز کند. من اصلا انسان نژادپرستی نیستم اما این موضوع به‌ویژه درباره کارگران اتباع که برخی از آن‌ها فاقد مجوز برای اقامت هستند بسیار مشکل‌ساز شده است، چون تاکسیهای اینترنتی هیچ راهی برای جلوگیری از ثبت‌نام مسافر بدون هویت ندارند. بعد پشتیبانی می‌‌‌‌‌‌گوید اگر احساس ناامنی داشتی مسافران را سوار نکن، اما مورد پیش آمده که مسافر فحاشی کرده یا به‌‌‌‌‌‌خاطر لغو سفر به ماشین لگد زده است.»
خاطره‌‌‌‌‌‌ای تلخ و ترسناک
آهو با تاکید بر اینکه در تاکسیهای اینترنتی خانم یا آقا بودن مسافر مشخص نمی‌شود و با هر نامی امکان ثبت‌نام وجود دارد چون برای راننده صرفا مسیر، زمان و هزینه نمایش داده میشود، می‌‌‌‌‌‌گوید: «اگر به عنوان راننده نسبت به سفری که تایید کردی احساس امنیت نکنی و آن را لغو کنی، علاوه بر اینکه هزینه از تو کسر میشود، پلتفرم هم به شما سفر نمی‌دهد و معضلات دیگر هم وجود دارد. اتفاق وحشتناکی که برای من رخ داد به این صورت بود که حدود یک ماه‌ونیم پیش در یک سفر شبانه، مسافر مردی که حدود 34–35 ساله بود به من حمله کرد و تلاش کرد من را مورد آزار قرار دهد. اول به بهانه بدحال بودن خواست توقف کنم و به محض توقف، در کسری از ثانیه در خودرو را باز کرد و به من نزدیک شد. تنها به دلیل توان جسمی بالایی که داشتم، توانستم خودم را نجات بدهم و تصور می‌کنم بسیاری از خانمها در شرایط مشابه نتوانند مقاومت کنند، اما خدا را شکر می‌کنم که توانستم با درگیری فیزیکی، او را از خود دور کنم. شوک بسیار شدیدی تجربه کردم و یک روز در بیمارستان بستری شدم. از آن زمان تپش قلب و اضطراب شدید دارم. موضوع را به کلانتری اطلاع دادم و تنها پاسخی که دریافت کردم این بود که اگر تمایل دارم این اتفاق را صورتجلسه کنم. به دلیل یکسری محدودیت‌ها نتوانستم پیگیری انجام دهم، چون نمی‌خواستم خانواده از این اتفاق مطلع شوند. این اتفاق واقعا فاجعه بود برای من و تا مدت‌ها نتوانستم به رانندگی ادامه دهم، از وقتی که برگشتم هم ترس و استرس بسیار زیادی دارم؛ طوری که به همه بدبین هستم».
پیگیری ضعیف تاکسی اینترنتی
وقتی از او می‌‌‌‌‌‌پرسم آیا ماجرای مزاحمت را از طریق پشتیبانی پیگیری کرده یا نه؟ می‌‌‌‌‌‌گوید: «بله من موضوع را درمیان گذاشتم و از آن‌‌‌‌‌‌جا تماس گرفتند و عذرخواهی کردند و گفتند حساب مسافر را مسدود می‌کنند، اما مسدودی عملاً بی‌اثر است، چون هر فردی می‌تواند با نام و شماره جدید دوباره ثبت‌نام کند، یعنی هیچ تضمینی وجود ندارد که این فرد دوباره ثبت‌نام نکند. همین مسئله بارها توسط رانندگان زن مطرح شده اما هنوز راه‌حل مشخصی ارائه نشده است».
به‌‌‌‌‌‌خاطر خانمها ادامه می‌‌‌‌‌‌دهم
از او می‌‌‌‌‌‌پرسم که آیا کار در تاکسی اینترنتی آخرین راه حل اوست؟ می‌‌‌‌‌‌گوید: «از عید امسال برای پیدا کردن شغل جدید با تجربههای کاری ناخوشایندی مواجه شدم که در آن‌ها کارفرما تنها پس از چند روز، رفتارهای آزاردهنده و عجیب‌وغریب نشان می‌داد، فقط به این دلیل که من زن بودم و کارفرما دوست داشت با من راحت باشد و من به دلیل احساس ناامنی مجبور می‌شدم محیط کار را ترک کنم. همین تجربههای تلخ باعث شد سراغ تاکسی اینترنتی بیایم، چون فکر می‌کردم حداقل محیط آن قابل کنترل‌تر و امن‌تر است. از زمانی‌که یادم می‌آید موقعیتی نبوده که در آن قرار بگیرم و آرزو نکنم که ای کاش پسر بودم؛ همیشه با خودم فکر می‌کردم اگر پسر بودم فلان اتفاق نمی‌افتاد یا موقعیت جور دیگری پیش می‌رفت. از طرفی یک دلیل مهم برای ادامه دادن دارم و آن ارتباط موثر با خانمهای دیگر است. بارها پیش آمده مسافر خانمی سوار شده که شرایط مشابه من داشته و دل‌شکسته یا ناامید بوده، برایم درددل کرده و شروع کرده به اشک ریختن. من خوشحالم که همان‌جا و با همان چند جمله‌ای که ردوبدل میشود می‌توانم حال یک نفر را بهتر کنم، انگار قرار بوده آن فرد مسافر من شود تا آن حرف‌ها را از من بشنود و نگاهش به زندگی تغییر کند. من همیشه اعتقاد داشته‌ام که هر انسان باید سهم کوچکی در بهبود جامعه داشته باشد؛ از فرهنگ‌سازی درباره محیط‌زیست گرفته تا کمک به حیوانات و رفتار محترمانه با دیگران.»
نکات طلایی برای وقتی که راننده خانم است
تاکسیهای اینترنتی این‌روزها به بخش ثابتی از زندگی روزانه بسیاری از ما تبدیل شده‌اند. خواه ناخواه در جریان سفرهای درون‌شهری ممکن است راننده ما خانم باشد. حتی اگر نیت بدی نداشته باشیم ممکن است رفتار ما باعث رنجش او شود. بنابراین به نکاتی دقت کنیم:
قبل و ابتدای سوار شدن
* با کمی حوصله و دقت و با توجه به اینکه ممکن است نرم‌افزار، خطا داشته باشد، موقعیت مبدأ و مقصد را دقیق مشخص کنیم.
* بعد از تایید هم محض احتیاط به راننده پیام بدهیم تا مطمئن شویم که میداند کجا هستیم، این طوری راحت‌تر ما را پیدا میکند و معطل نمی‌شویم.
* از همان لحظه ارسال پیام اولیه، باید لحن‌مان کاملاً رسمی و روشن باشد؛ استفاده از شوخی، ایموجی‌های صمیمانه یا لقب‌هایی مثل «خانم عزیز»، ممکن است برای راننده زن ناراحت‌کننده یا نگران‌کننده باشد.
* اگر خانه یا محل‌کارمان در یک کوچه باریک است و امکانش هست تا سر کوچه بیاییم، هم در وقت خودمان صرفه‌جویی می شود، هم راننده کمتر اذیت میشود و هم ورود و خروج کوچه کمتر میشود.
* به‌محض سوار شدن، بهتر است فقط اطلاعات لازم مثل مقصد، توقف احتمالی یا تنظیمات داخل خودرو را مطرح کنیم.
* انتخاب صندلی هم بخشی از شروع تعامل محترمانه است؛ اگر تنها هستیم، نشستن در صندلی عقب معمولاً احساس امنیت بیشتری برای راننده فراهم میکند.
* هرگونه پرسش شخصی غیرضروری باعث سوءتفاهم در راننده خواهد شد؛ سؤال‌هایی درباره وضعیت تأهل، دلیل انتخاب شغل، مخالفت یا موافقت خانواده، یا پرسش‌های خصوصی دیگر مصداق ورود به حریم شخصی‌اند.
* در سفرهای شبانه، سوارشدن در نقطه‌ای روشن و قابل دیدن، یکی از مهمترین نشانه‌های احترام و همکاری با امنیت راننده زن است.
حین رانندگی
* با تصور اینکه چون راننده خانم است مدام توصیه برای مسیر یا شکل رانندگی نداشته باشیم.
* حجم صدا و نوع موسیقی حق مسافر است. همین‌طور اینکه در خودرو بوی سیگار نباشد و... پس دلیل نمی‌شود اگر راننده خانم بود از این حق صرف‌نظر کنید اما بهتر است درخواست‌مان را محترمانه بگوییم.
* اگر راننده ترجیح داد از خیابان اصلی و روشن‌تر به جای میان‌بر تاریک برود، حتماً این انتخاب را بپذیریم؛ امنیت روانی راننده حتماً مقدم بر صرفه‌جویی در زمان است.
* چنانچه خواستیم با تلفن همراه صحبت کنیم کوتاه و با صدای آرام باشد و حضور یک خانم را مدنظر قرار دهیم.
* اگر خانم هستید دلیل نمی‌شود چون راننده خانم است با صحبت طولانی تمرکزش را کم کنید.
* هدیه، خوراکی یا نوشیدنی به راننده ندهیم. عرف حرفهای چنین رفتارهایی را مستعد سوءتفاهم میداند.
پیاده شدن و امتیاز دادن
* در لحظه پیاده‌شدن، یک خداحافظی کوتاه، محترمانه و بی‌ابهام بهترین انتخاب است. شوخی یا جمله‌های دوپهلو هم مرزها را مخدوش میکند و هم ممکن است به‌عنوان سیگنال نامناسب برداشت شود.
* اگر ناچاریم مقصد نهایی نقطه‌ای خلوت باشد، باید هنگام رسیدن سریع پیاده شویم تا راننده در آن محل تنها نماند.
* عملکرد راننده زن را با کلیشه‌های جنسیتی قضاوت نکنیم. سرعت کمتر یا احتیاط بیشتر، نشانه ضعف نیست؛ اغلب انتخاب آگاهانه برای حفظ امنیت است.
* اگر در سفر اشتراکی مسافر دیگری رفتار مزاحمانه، نگاه آزاردهنده یا شوخی بیجا داشت، بهتر است با ادب اما روشن اعتراض کنیم، یا حداقل به راننده زن نشان دهیم که رفتار دیگری مورد تأیید ما نیست.