پیام آذری - اکو ایران /متن پیش رو در اکو ایران منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
مجموعه‌ای از رسوایی‌های فساد در سال‌های اخیر، دعوای علنی با فرمانده سابق و بسیار محبوب ارتش، و اجرای بی‌برنامه سیاست‌های جدید بسیج عمومی، همگی باعث مخدوش شدن تصویر زلنسکی شدند. با این حال، هرچند محبوبیت او نسبت به سال 2022 کاهش یافته، اما دو سال اخیر نسبتاً ثابت مانده است.
بازار ![]()
از مدت‌ها پیش از آغاز تهاجم روسیه، یرماک تقریباً همیشه در کنار ولودیمیر زلنسکی بود؛ چه در استقبال از مقامات خارجی در کی‌یف، چه در سفرهای خارجی رئیس‌جمهور اوکراین برای جلب حمایت دیپلماتیک و نظامی.
بزرگ‌ترین آزمون سیاسی زلنسکی از زمان ورودش به قدرت
حالا اما استعفای آندری یرماک می‌تواند بزرگ‌ترین آزمون سیاسی زلنسکی از زمان ورودش به قدرت باشد. هرچند رفتن او احتمالاً در داخل کشور با استقبال مواجه می‌شود، اما در لحظه‌ای حساس از نظر دیپلماتیک، قلب دولت اوکراین را با سردرگمی روبه‌رو می‌کند. یرماک، رئیس دفتر سابق ریاست‌جمهوری، روز جمعه پس از آن‌که مأموران ضدفساد خانه‌اش را بازرسی کردند، استعفا داد. ظاهراً تازه‌ترین و مهم‌ترین قربانی رسوایی رو به گسترش اوکراین درباره رشوه‌خواری‌های احتمالی در بخش انرژی اوست.
به گزارش سیانان، این اتفاق در شرایطی رخ می‌دهد که اوکراین تحت فشار فزاینده آمریکا قرار گرفته تا توافق صلحی را بپذیرد که به‌طور گسترده به نفع روسیه تلقی می‌شود. تنها چند روز قبل، یرماک در ژنو بود و هیات اوکراین را در دیدار با هیات آمریکایی به ریاست مارکو روبیو، وزیر خارجه، برای بررسی آخرین طرح کاخ سفید هدایت می‌کرد. زلنسکی هنگام اعلام برکناری او گفت که بابت «نمایندگی دقیق و درست از موضع اوکراین در مذاکرات» قدردان یرماک است. او افزود: «موضع او همیشه میهن‌پرستانه بوده است.» در میان مردم اوکراین اما، سقوط یرماک احتمالاً با استقبال گسترده روبه‌رو خواهد شد.
مجموعه‌ای از رسوایی‌های فساد در سال‌های اخیر، دعوای علنی با فرمانده سابق و بسیار محبوب ارتش، و اجرای بی‌برنامه سیاست‌های جدید بسیج عمومی، همگی باعث مخدوش شدن تصویر زلنسکی شدند. با این حال، هرچند محبوبیت او نسبت به سال 2022 کاهش یافته، اما دو سال اخیر نسبتاً ثابت مانده است.
به گفته اولگا رودنکو، روزنامه‌نگار «کی‌یف ایندیپندنت»، استعفای یرماک نشان‌دهنده قدرت دموکراسی اوکراین است. او در ایکس نوشت: «فکر کنید، کشوری با دموکراسی جوان مثل اوکراین نهادهای مستقلی دارد که آن‌قدر قوی‌اند که می‌توانند قدرتمندترین فرد کشور را تحت تحقیق قرار دهند، آن هم در زمان جنگ.» سؤال کلیدی اما این است که آیا رفتن او فشار داخلی بر خود زلنسکی را افزایش خواهد داد، یا برعکس، اوضاع را آرام‌تر می‌کند.
گومنیوک گفت باور دارد مردم اوکراین روایت زلنسکی از این اتفاق به‌عنوان «تغییر مثبت» دولتش را خواهند پذیرفت. برای زلنسکی امیدوارکننده بود که نمایندگان حزب خودش بیانیه‌ای صادر کردند و او را بابت «در اولویت قرار دادن منافع کشور» ستودند. اما یک مقام سابق دولت گفت تصمیم زلنسکی خیلی دیر اتخاذ شد و اکنون بسیاری از اوکراینی‌ها خواهند پرسید که خود زلنسکی چقدر از اقدامات یرماک خبر داشته است.او گفت: «در یک طرف، متحد نزدیکش را دارید؛ در طرف دیگر، دوست نزدیک و شریک تجاری سابقش را. واقعاً فکر می‌کنید رئیس‌جمهور از این چیزها خبر نداشته؟» نارضایتی گسترده از یرماک ناشی از قدرت عظیم او در مقام رئیس دفتر ریاست‌جمهوری بود؛ سمتی که در برابر رأی‌دهندگان پاسخ‌گو نیست. اوریسیا لوتسویچ از اندیشکده چتم هاوس لندن گفت: «او نخست‌وزیر در سایه بود»؛ فردی که عملاً تصمیم می‌گرفت چه کسانی در دولت زلنسکی حضور داشته باشند. اما یرماک در عین حال شدیداً به رئیسش وفادار بود.
به گفته لوتسویچ: «بین‌شان هم‌وابستگی زیادی وجود داشت، زمان زیادی را با هم می‌گذراندند. یرماک مذاکره‌کننده بود، کسی که فقط کارهای روزمره را نمی‌چرخاند، بلکه می‌تواند مشکلات را حل کند. او مرد معامله بود.»
تصویر آشفتگی در کیف
زلنسکی سال گذشته درباره مشاور ارشد خود گفته بود: «من به خاطر نتیجه کارهایش به او احترام می‌گذارم. او کاری را انجام می‌دهد که به او می‌گویم.» بدیهی است که باور این موضوع سخت است که رهبر اوکراین بتواند به این راحتی جایگزینی پیدا کند که بتواند چنین سطحی از اعتماد و مسئولیت را به او بسپارد. و همه این‌ها در شرایطی است که زلنسکی به وضعیت جنگ و شرایط بین‌المللی فکر می‌کند. قرار بود یرماک آخر هفته به آمریکا برود و ریاست هیات اوکراین را در دور دیگری از مذاکرات با دولت ترامپ برعهده بگیرد.
هنوز مشخص نیست چه کسی جای او را به‌عنوان رئیس هیات خواهد گرفت، هرچند اوکراین بدون شک مقام‌های ارشد زیادی دارد که تجربه این نوع مذاکرات بسیار سخت را دارند. با وجود نقش پررنگ یرماک در تلاش‌های دیپلماتیک زلنسکی، اعتبار او در خارج از کشور دیگر مانند گذشته نبود.
گرفتار شدن یرماک در یک رسوایی بزرگ فساد، جایگاه او را بیش از پیش تضعیف کرده؛ به‌خصوص در ایالات متحده، که حتی سایه‌ای از سوءاستفاده مالی همیشه به مانعی جدی برای بسیاری از حامیان اوکراین در کنگره تبدیل شده است. به گفته یک دیپلمات اروپایی مقیم کی‌یف، زلنسکی «در برابر تیترهای مخرب رسانه‌های جهانی چاره‌ای جز برکناری یرماک نداشت.» اما شاید مهم‌ترین ضربه، تصویر آشفتگی در قلب قدرت در کی‌یف باشد.
طبق انتظار، روسیه فوراً از این فرصت استفاده کرد تا مشروعیت زلنسکی را زیر سؤال ببرد. دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین، به متیو چنس گفت: «بی‌ثباتی سیاسی ناشی از این رسوایی در حال افزایش است، و خیلی سریع، روزبه‌روز بزرگ‌تر می‌شود. اکنون واقعاً نمی‌توان پیش‌بینی کرد در ادامه چه اتفاقی خواهد افتاد.»
طرح صلح
به نوشته سیانان، مدتی قبل از این، دونالد ترامپ، از ضرب‌الاجل روز شکرگزاری برای رسیدن به توافق در اوکراین عقب‌نشینی کرده بود؛ هرچند همچنان مشتاق است که خود را «معمار صلح» نشان دهد. این یک نشانه مهم است که فرجام طرح صلح او احتمالاً به یک توافق ناگهانی برای پایان جنگ منجر نخواهد شد.
شکاف میان کی‌یف و مسکو همچنان کاملاً روشن است، و دلایل سرسختی هر دو طرف فداکاری، نگرانی و خون است. ولادیمیر پوتین تمایلی به پذیرش هیچ طرحی ندارد که کنترل کامل استان دونتسک را برای او تضمین نکند، و احتمالاً این موضع در روزهای آینده نیز تغییر نخواهد کرد.
آخرین پیشنهاد آمریکا این امتیاز کلیدی را که هفته گذشته در نسخه درز کرده وجود داشت ندارد. این موضوع از نظر کی‌یف و متحدان اروپایی‌اش نه از لحاظ نظامی و نه سیاسی قابل قبول نیست. و با توجه به ده سال سابقه این جنگ دلایل فراوانی برای تردید نسبت به صداقت مسکو وجود دارد.
اگر اوکراین واقعاً دنبال صلح باشد، نیازی به ارتش 600 هزار نفری نخواهد داشت. عضویت در ناتو نیز احتمالاً در دوران پساجنگ، زمانی که اوکراین باید نیروهایش را کاهش دهد و با اقتصاد ویران‌شده‌اش دست‌وپنجه نرم کند، کمتر ضروری و کمتر قابل‌اجرا خواهد بود.
ورق جنگ بر نمی‌گردد؛ چه کسی زودتر از پا در می‌آید؟
آیا روسیه دوباره به گروه 8 بازخواهد گشت؟ شاید بخواهد، اما اینکه پوتین در یک نشست، با رهبران کشورهایی اروپایی که هنوز از او متنفرند دست بدهد، بسیار دور از ذهن است. چه کسی هزینه بازسازی اوکراین را خواهد داد؟ هر کسی که اندکی از پیچیدگی تجارت در روسیه و اوکراین آگاه باشد می‌داند که هر طرحی، هرچقدر هم «شفاف» نامیده شود، در عمل ساده یا روشن نخواهد بود. این مسائل برای هر توافقی مهم‌اند؛ اما هنگام مواجهه با واقعیت ممکن است شکل دیگری پیدا کنند. مهم‌ترین مسئله این است؛ آیا هر توافقی واقعاً جنگ را متوقف می‌کند؟
آینده نزدیک هم بهتربه نظر نمی‌رسد. دولت زلنسکی در میان انبوهی از بحران‌ها گرفتار شده است. ارتش اوکراین با بحران نیروی انسانی روبه‌روست. کمک‌های مالی متحدان اروپایی برای سال آینده در هاله‌ای از ابهام است. و در خط مقدم، سه بحران جداگانه در حال رخ دادن است: پیشروی سریع روسیه در زاپوریژیا، پیشروی آهسته اما قطعی در پوکروفسک، در دونتسک، و پیشروی به سمت کوپیانسک در شمال.
اوکراین با این تعداد حمله، و این تعداد نیروی کم نمی‌تواند بجنگد. باقی‌مانده دونتسک که هنوز در کنترل کی‌یف است نیز در زمستان با خطر سقوط روبه‌روست. کراماتورسک، مهم‌ترین مرکز نظامی منطقه، اکنون در تیررس پهپادهای کوتاه‌برد روسیه است. نیروهای مسکو بسیار نزدیک شده‌اند. اوکراین در آینده نزدیک هیچ زمینی را از روسیه پس نخواهد گرفت.
محاسبه واقعی برای کی‌یف و متحدانش دیگر این نیست که “چه زمانی می‌توانیم ورق جنگ را برگردانیم؟“ بلکه این است که “آیا می‌توانیم کاری کنیم که اول روس‌ها از پا دربیایند؟“