چاپ

پیام آذری - مساله تبعات حقوقی و بین‌المللی تهدید به ترور ترامپ برای ایران و مسئولیت دولت در این تهدیدها جدی است و حتی اگر نهادهای رسمی مانند وزارت خارجه مستقیم دخیل نباشند، عدم برخورد با گوینده چنین اظهاراتی می‌تواند به‌عنوان رضایت ضمنی تلقی شده و زمینه طرح پرونده‌هایی را علیه ایران در دادگاه‌های بین‌المللی یا در سیستم قضایی ایالات متحده فراهم کند.
روزنامه توسعه ایرانی نوشت: روزهای اخیر و همزمان با بالا گرفتن تنش‌ها میان ایران و آمریکا پس از جنگ 12‌روزه با اسرائیل و ورود آمریکا به جنگ، موج جدیدی از تهدیدات علیه دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده و ترور او از سوی برخی چهره‌ها و نهادهای تندرو در ایران شکل گرفت. آن هم در شرایطی که ایران همواره به عنوان کشوری که قربانی ترور بوده خود را مطرح کرده و دولت پزشکیان نیز تلاش دارد با احیای گفتگوهای هسته‌ای و منطقه‌ای، روابط بین‌المللی ایران را بهبود ببخشد.
بحث اخیر درباره ترور ترامپ نخستین نمونه از این دست تهدیدات نبوده و نمونه آن از دی ماه سال دی 1398 تا فروردین 1404بارها تکرار شده است چنانچه در مبارزات انتخاباتی ترامپ؛ تلاش برای ترور او اولین انگشت اتهام را به سوی ایران نشانه رفت.
ایده «انتقام سخت» جدا از مساله ترور بود
این تهدیدها در شرایطی است که از زمان شهادت سردار سلیمانی مقامات جمهوری اسلامی ایران بارها وعده «انتقام سخت» دادند و در همان زمان نیز پاسخ نظامی ایران حمله موشکی به پایگاه عین‌الاسد در عراق بود اما هیچگاه توسط مقامات رسمی طرح ترور رئیس جمهور آن زمان آمریکا یعنی دونالد ترامپ مطرح نشد و اتفاقا طرف های ایرانی تاکید کردند که جمهوری اسلامی خود همواره قربانی ترور بوده و دست به رفتار نامشروع نمی‌زند.
رهبر انقلاب نیز بارها بر لزوم «انتقام» تأکید کرد، اما هیچ‌گاه از ترور هیچ شخصی سخن نگفت و با این حال برخی رسانه‌ها و جریان‌های تندرو گهگاه تهدیدهایی علیه ترامپ مطرح می‌کردند.
تهدید علنی در روزنامه رسمی
یکی از علنی‌ترین موارد درباره ایده ترور رئیس‌جمهور آمریکا اما توسط حسین شریعتمداری مطرح شد. او در 16 فروردین 1404، در ستون روزانه «گفت‌و‌شنود» کیهان نوشت: «گفت: این دونالد ترامپ چه خبرشه؟ مگه چیکاره‌ست که هر روز چندتا از کشور‌ها را تهدید می‌کنه؟! تهدید به حمله نظامی، تهدید به تحریم، تهدید به افزایش تعرفه‌ها و‌... گفتم: غلط زیادی کرده! همین روزهاست که به انتقام خون شهید سلیمانی چندتا گلوله توی کله پوکش شلیک بشه و «ریق لعنت» رو سر بکشه!»
برخی انتشار این مطلب در کیهان را تهدید مستقیم به ترور رئیس‌جمهور کشوری دیگر دانستند و این نوشته نیز بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های خارجی، از جمله فاکس نیوز، تایمز اسرائیل و جروزالم پست داشت و بهانه‌ای شد برای مخالفان گفتگو با ایران تا خواستار توقف مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا در عمان شوند.
در همین حال حشمت‌الله فلاحت‌پیشه در واکنش به تهدید کیهان برای ترور ترامپ نوشت: «غلط‌های خود را به نام ایران مطرح نکن اگر عرضه‌ی جنگ داشتی به لبنان می‌رفتی و دولت باید از این جریان ویرانگر اعلام برائت کند.»
جواد امام، فعال سیاسی اصلاح طلب نیز در صفحه خود در شبکه اجتماعی اکس نوشت: «تکرار تاریخ؟ این پرسش و پاسخ را مرور کنید: ایرنا: چرا امام (ره) در مقطعی از جنگ دستور منع توزیع روزنامه رسالت را در جبهه دادند؟حمیدرضا ترقی، عضو شورای مرکزی حزب مؤتلفه: رسالت منتقد سیاست‌های اقتصادی ‎دولت موسوی بود و توزیع آن در جبهه می‌توانست روحیه رزمندگان اسلام را تضعیف کند.»
البته که در آن زمان و پیش از آغاز جنگ 12 روزه اظهارات کیهان با واکنش‌های دیگری نیز مواجه شد، اما به نظر می‌رسد بازی جمع‌آوری پول برای ترور و حذف برخی تندروها همچنان جذاب است.
بازی تازه با رقم صد میلیارد برای «سر ترامپ»
این بار در دور تازه اظهارات جدیدی مطرح شد و دیروز حجت‌الاسلام امامی، مدیرکل سازمان تبلیغات اسلامی آذربایجان غربی، در یک مراسم رسمی گفت: «هر کس سر ترامپ نامشروع را بیاورد، ما صد میلیارد تومان جایزه خواهیم داد.»
عبدالمجید خرقانی، کارشناس علوم قرآنی نیز در گفت‌وگو با شبکه تلویزیون اینترنتی ON و در پاسخ به این سوال که درباره تکلیف شرعی برای مقلدین مکارم شیرازی چیست؟ گفت: «خدا در قرآن گفته است با سران جبهه کفر باید مقابله کنید و بکشید. مخاطب تنها فرماندهان نظامی نیستند و مردم نیز باید تحت عناوین مختلف مثلاً جمع‌آوری مبالغی برای به قتل رساندن ترامپ و نتانیاهو به این عرصه ورود پیدا کنند. در کشورهای اروپایی با 10، 20 میلیون دلار این کار را می‌کنند.»
این سخنرانی‌ها و انتشار ویدیوی آن در شبکه‌های اجتماعی با موجی از واکنش‌های انتقادی داخلی و خارجی مواجه شد.
همزمان با این اظهارات، خبری مشکوک در فضای مجازی منتشر شد مبنی بر این که سایتی اقدام به جمع‌آوری 22 میلیون دلار برای ترور ترامپ کرده است. در این گزارش‌ها حتی نام فردی به نام «امیرعباس اکبری» با مشارکت 10 میلیارد تومانی به‌عنوان یکی از حامیان این طرح مطرح شده بود.
گرچه این خبر هنوز توسط هیچ رسانه معتبر بین‌المللی یا نهاد نظارتی تأیید نشده، اما انتشار آن در فضای پرتنش کنونی، می‌تواند بهانه‌ای برای فشار حقوقی و رسانه‌ای بر جمهوری اسلامی باشد.
واکنش دولت ایران: رد، تکذیب و فاصله‌گذاری با تندروها
مساله اما حال چنان جدی شده که مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران در مصاحبه با تاکر کارلسون مجری مشهور آمریکایی با این پرسش مواجه شد که آیا ایران قصد ترور ترامپ را دارد و او نیز در پاسخ گفت: «تا جایی که می‌دانم، این افراد فتوایی علیه ترامپ صادر نکرده‌اند. آنچه منظور آن‌ها بوده، محکومیت توهین به شخصیت‌های دینی بوده و ربطی به رئیس‌جمهور سابق آمریکا ندارد.»
محمدحسین رنجبران، مشاور وزیر خارجه نیز در توییتی نوشت: «ملت ایران بزرگترین قربانی تروریسم مورد حمایت آمریکا و رژیم صهیونیستی در این چند دهه بوده است همانطور که بزرگترین قربانی سلاح‌های شیمیایی و ممنوعه اهدایی برخی کشورهای غربی به رژیم صدام بود.به‌رغم این امر، جمهوری اسلامی ایران به عنوان میراث‌دار تمدن اصیل و نجیب ایرانی-اسلامی که اصول اسلامی و اخلاقی را همواره سرلوحه خود داشته است، ترور و تروریسم را مردود دانسته و می داند همانطور که در طول جنگ‌های تحمیلی نیز از هیچ ابزار و روش غیراخلاقی و ممنوعه‌ای استفاده نکرد.»
چنان چه مشخص است تاکید این مشاور وزیر خارجه نیز بر همان خوانش رسمی و همیشگی است که ایران را قربانی ترور می‌داند، اما نباید از یاد برد که هر چند این مواضع تلاش دارد تا از تبعات حقوقی بین‌المللی پرهیز شود، اما در عمل مشخص نیست این فاصله‌گذاری تا چه حد برای اقناع نهادهای غربی کافی خواهد بود.
تبعات حقوقی و بین‌المللی تهدید به ترور ترامپ
مساله تبعات حقوقی این مدل تهدیدها نیز البته برای ایران جدی است. از جمله این که تعیین جایزه یا صدور فتوا علیه یک شخصیت سیاسی خارجی، به‌ویژه رئیس‌جمهور سابق آمریکا، می‌تواند مصداق تحریک علنی به قتل باشد.
مسئولیت دولت نیز در این تهدیدها جدی است و حتی اگر نهادهای رسمی مانند وزارت خارجه مستقیم دخیل نباشند، عدم برخورد با گوینده چنین اظهاراتی می‌تواند به‌عنوان رضایت ضمنی تلقی شده و زمینه طرح پرونده‌هایی علیه ایران در دادگاه‌های بین‌المللی یا در سیستم قضایی ایالات متحده را فراهم کند.
در این مدل تهدیدها حتی اگر پولی جمع نشود و به نتیجه نیز نرسد اما باز می‌تواند تحریم‌های جدید را برای ایران در پی داشته باشد و آمریکا ممکن است در پاسخ به این اقدامات، تحریم‌هایی علیه افراد یا نهادهای مرتبط (مثل سازمان تبلیغات اسلامی) اعمال کند یا حتی برخی مقامات ایرانی را در فهرست تروریستی قرار دهد. از سوی دیگر مجموع این رفتارها می‌تواند باعث سوءاستفاده تبلیغاتی از سوی دشمنان ایران شود چرا که این تهدیدها می‌تواند ابزار رسانه‌ای برای رژیم اسرائیل و لابی‌های ضدایرانی در آمریکا باشد تا ایران را به‌عنوان حامی تروریسم معرفی کرده و مانع از هرگونه بهبود رابطه یا لغو تحریم‌ها شوند.
باید توجه داشت که حتی اگر دولت چنین اظهاراتی را محکوم کند، اما تکرار آن توسط نهادهای حکومتی یا رسانه‌های وابسته، نشان‌دهنده ناتوانی دولت در کنترل پیام واحد سیاست خارجی است و این مسئله می‌تواند روند مذاکرات با آمریکا و اروپا را مختل کند و مانع از لغو تحریم‌های ثانویه شود. این روند حتی می‌تواند هزینه سیاسی تعامل با ایران برای کشورهای همسایه و چین به عنوان مهم‌ترین شریک تجاری‌اش را نیز افزایش دهد.
تعقیب کیفری برای مبلغان ترور
با چنین تبعات سنگین حقوقی، سیاسی و اقتصادی سنگینی دیگر عجیب نیست که کامبیز نوروزی به عنوان حقوقدان این رفتار را مشکوک و برخورد قضایی را لازم می‌داند و معتقد است که در سخت‌ترین و بحرانی‌ترین وضعیت کشور با تبلیغ برای جمع‌آوری پول برای ترور ترامپ و نتانیاهو علنا مواد و اسناد خیلی خوبی به جهان تقدیم می‌کنند که به راحتی علیه نظام و ایران استفاده کنند.
نوروزی با تاکید بر بحران‌ساز و غیر مردمی بودن این جریان که به شدت امنیت ملی و منافع ملی را به خطر می‌اندازند، می‌گوید: «ضروری است که پزشکیان به معاونت حقوقی خود دستور دهد که رسما و فورا به دستگاه قضا شکایت کند و ضمن هماهنگی با رئیس قوه قضائیه ترتیبی داده شود که با جدیت و فوریت به پرونده آنها رسیدگی شود.علاوه بر این به وزارت اطلاعات دستور دهند با این افراد و کار‌های مشکوکشان برخورد قاطع شود. خدا را چه دیدید شاید به آن 700 نفری که گفته شد با اسرائیل همکاری داشتند چند نفری اضافه شود.»
همین نظر را یاشار سلطانی، روزنامه‌نگار به نوعی دیگر مطرح می‌کند: «کسانی که به فلان مداحان معروف یا فلان مدیر سازمان تبلیغات اسلامی خط می‌دهند تا جایزه برای سر ترامپ بگذارند، نفوذی‌اند. آن‌هایی که نمایندگان سطحی مجلس را به سمت خروج از NPT هل می‌دهند و مجدد کشور رو به سمت جنگ مجدد و تحریم بیشتر می‌برند، نفوذی‌اند. تاوان این بازی‌های کثیف نفوذ را مردم با فقر و فشار بیشتر می‌دهند.»
آیا یک چالش بین‌المللی تازه پیش رو داریم؟
موضوع این است که ایده انتقام از دونالد ترامپ بارها در قالب شعار، کاریکاتور، نمایش‌های خیابانی و سخنان تند مطرح شده اما اکنون با ورود عناصر رسمی‌تر چون روزنامه کیهان و سازمان تبلیغات اسلامی به این عرصه، این مساله از حاشیه به متن آمده است.
چنان چه حتی اگر ادعای کمپین 22 میلیون دلاری برای ترور ترامپ ساختگی یا بزرگ‌نمایی‌شده باشد، اما انتشار آن در کنار سخنان افراطیون داخلی می‌تواند تصویر ایران را در مجامع بین‌المللی به‌شدت تضعیف و دست دولت‌های مخالف را برای اعمال فشار بیشتر باز کند.
ادامه این روند نیز ممکن است هر چند از نظر عناصر تندروی داخلی به‌عنوان نماد اقتدار یا انتقام تعبیر شود، اما در عمل منجر به انزوای بیشتر، تحریم‌های جدید، فشار دیپلماتیک و حتی تهدیدهای امنیتی علیه ایران شود.
اکنون دولت پزشکیان باید تصمیم بگیرد که آیا می‌خواهد با این جریان افراطی برخورد کند یا تصمیم دارد هزینه‌های آن را در سیاست خارجی به دوش بکشد؟
نهال فرخی