چاپ

پیام آذری - عظیم‌ترین حرکت سیاسی دانشجویان مسلمان دانشگاه تبریز در روز 18 اردیبهشت سال 3571 اتفاق افتاد. اساتید مذهبی دانشگاه تبریز از سالیان قبل جلساتی با هم داشتند، این اساتید با صدور اعلامیه‌ها، بیانیه‌ها، شرکت در تظاهرات، به همراهی با نهضت اسلامی مردم، و به‌خصوص دانشجویی پرداختند.
بعد از این حوادث دانشگاه با پیروزی انقلاب عملاً فعالیت آموزشی نداشت. با برگزاری تظاهرات دانشجویی و تعطیلی کلاس‌های درس مخالفت خود را با سیاست‌های غلط رژیم پهلوی نشان می‌دادند.
بعد از این حوادث دانشگاه با پیروزی انقلاب عملاً فعالیت آموزشی نداشت. در این زمینه در کتاب «دانشگاه آذرآبادگان به روایت اسناد» که توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر شده آمده است:
19 اردیبهشت 1357 چهلم شهدای یزد، جهرم و اهواز بود. دانشجویان با اطمینان به اینکه در این روز تدابیر شدید امنیتی برقرار می‌گردد، به منظور غافلگیر کردن مأموران، تظاهرات را یک روز قبل تعیین نمودند. در این تظاهرات که حدود دو سه هزار نفر شرکت داشتند، دانشجویان پس از سر دادن شعارهای انقلابی با گارد درگیر شدند. این درگیری که باعث ورود کماندوهای ارتش و شهربانی به دانشگاه شد، در دو مرحله انجام گرفت: «در مرحله‌ اول که در محوطه‌ دانشگاه روی داد، به مرگ یک دانشجو و مجروح شدن دو نفر دیگر از دانشجویان انجامید. در مرحله‌ دوم که در مقابل ساختمان بیمارستان پهلوی انجام گرفت، 22 نفر دانشجو به‌سختی مجروح شدند. مأموران گارد که برای پراکنده‌ساختن دانشجوها از پلیس شهربانی تبریز کمک گرفته‌ بودند، به ‌سوی دانشجویان تیراندازی کردند.
اولین واکنش دانشگاهیان بعد از حادثه‌ 18 اردیبهشت صدور قطعنامه‌ 4 ماده‌ای و انتشار نامه‌ای خطاب به ریاست دانشگاه بود. در این قطعنامه خروج بی‌قید و شرط گارد از دانشگاه از مهم‌ترین خواسته‌های دانشجویان بود. در جریان این حادثه برای اولین بار مأموران امنیتی و پلیس در برخورد با دانشجویان از اسلحه‌ گرم استفاده کردند. دانشجویان حدود یک هفته بعد از واقعه‌ 18 اردیبهشت، گزارش تحلیل‌گونه‌ای درباره‌ چگونگی شروع، نحوه‌ اجرا و... حرکت خود را به‌ صورت پلی‌کپی منتشر کردند و در همان گزارش تعداد شهدا را دو نفر اعلام نمودند.»
به اعتقاد دانشجویان ترسیم ابعاد فاجعه و انعکاس احساس و ناله‌ دانشگاهیان اقدام و اعتراض دیگری را می‌طلبید، به همین دلیل تصمیم گرفته شد که 23 اردیبهشت، روزی که برای اولین‌بار پس از واقعه‌ 18 اردیبهشت، اساتید و کارمندان در دانشگاه حاضر می‌شدند، تجمع و تظاهراتی ترتیب‌ یابد. «روز دوم خرداد روزنامه‌ اطلاعات خبر استعفای دکتر منوچهر مرتضوی ریاست دانشگاه تبریز را اعلام کرد و از تشکیل شورای دانشگاه با تصمیم سرپرست دانشگاه دکتر طباطبایی برای تعیین تکلیف وضع ترم تحصیلی خبر داد.»
دو هفته بعد از واقعه‌ 18 اردیبهشت دکتر نهاوندی وزیر علوم و آموزش عالی وقت به تبریز آمد. هدف اصلی از این مسافرت «نوعی استمالت و دلجویی از دانشگاهیان، معرفی سرپرست جدید دانشگاه و نوعی اعلام رفع و ختم غائله و وارد کردن دانشگاه تبریز به ازسرگیری آموزش و فعالیت دانشگاهی بود.» «در همین حال دکتر محمدعلی مجیر مولوی در مصاحبه‌ تلفنی با کیهان، برنامه‌ کار آینده‌ خود و دانشگاه را اعلام کرد. وی درباره‌ خروج گارد از محوطه‌ دانشگاه که در سال‌های اخیر یکی از علل ناآرامی‌ها بوده است، گفت: «استادان دانشگاه آذرآبادگان نیز در پی وقایع خشونت آمیز 18 اردیبهشت از این دانشگاه، که منجر به کشته‌شدن چند دانشجو شد، با صدور قطعنامه‌ای خواستار قطع اعمال خشونت‌آمیز و خروج بی‌قید و شرط گارد از محوطه دانشگاه شدند.» دکتر مولوی افزود: «در این باره با نخست‌وزیر صحبت کردیم، دستور دادند با استادان و دانشجویان صحبت شود و با مشارکت یکدیگر راهی منطقی پیدا کنیم.» دکتر مولوی اظهار داشت: «دانشجویان اگر خواست منطقی داشته باشند، می‌توانند حتی پرچم در دست بگیرند و در خیابان‌های شهر به تظاهرات بپردازند و اجتماعات خود را در بیرون از دانشگاه تشکیل دهند. ما از دانشجویان خواهیم خواست از دست‌زدن به تظاهرات در داخل دانشگاه اجتناب ورزند. دانشجویان در این مورد باید شرافتمندانه ضمانت بدهند. درصورت قبول تعهد دانشجویان، گارد از دانشگاه بیرون خواهد رفت. چون اصلاً گارد در دانشگاه تحریک آمیز و مخلّ آسایش دانشجویان است.»
روزنامه‌ اطلاعات در 21 مرداد 1357 نوشت: «تمام مسئولان دانشکده‌های این دانشگاه به‌دستور دکتر مجیر مولوی رئیس دانشگاه آذرآبادگان از صبح امروز در دانشکده‌ها و کلاس‌ها حاضر شده و آماده‌ تدریس‌اند. از ساعت 10:30 صبح کلیه‌ دانشجویان درحالی‌که از رفتن به کلاس‌ها خودداری کرده بودند، ضمن دادن شعار، پشتیبانی خود را از تظاهرات اصفهان و هم‌دردی با قربانیان آشوب این شهر اعلام کردند. همچنین عده‌ای از دانشجویان پرده‌های سیاه در جلوی دانشکده‌های دانشگاه نصب کرده و اعلان هم‌دردی نسبت به کشته‌شدگان حوادث 18 اردیبهشت ماه دانشگاه نمودند.»
در این روز کامیون‌های مملو از مأموران انتظامی و اتومبیل‌های آتش‌نشانی در بیرون از دانشگاه به‌صورت آماده‌باش مراقب اوضاع بودند، اما هیچ‌گونه برخوردی بین دانشجویان و مأموران انتظامی به‌وجود نیامد. بار دیگر نیروهای گارد مجدداً در دانشگاه استقرار یافته و به کنترل درب‌های دانشگاه اقدام کردند. بعد از حرکت 18 اردیبهشت 57 که یک جریان کاملاً سازمان‌یافته‌ دانشجویی برای اعتراض به کشتار 29 بهمن تبریز با هدف بیرون راندن گارد سلطنتی از دانشگاه انجام گرفت، زد و خورد مأمورین با دانشجویان دانشگاه آذرآبادگان و شهادت پرویز میرزایی دانشجوی دانشکده‌ ادبیات و محمد غلامی دانشجوی دانشکده‌ علوم موجب تعطیلی کلاس‌ها شد. حادثه‌ خونین دانشگاه تبریز گذشته از آنکه در دانشگاه‌های دیگر کشور بازتاب وسیعی یافت، اولین اقدام هماهنگ استادان دانشگاهی تبریز را نیز در پی داشت.
گزارش ساواک درباره کشتار دانشجویان تبریز
روز 18 اردیبهشت 1357 در جریان یک تظاهرات خونین، نیروهای رژیم پهلوی به روی دانشجویان دانشگاه "آذرآبادگان" تبریز که به مناسبت چهلم شهدای یزد، اهواز، جهرم و.. تجمع کرده بودند آتش گشودند. در همین رابطه ساواک تبریز گزارش داد: «گارد دانشگاه با استفاده از گاز اشک آور اقدام به متفرق نمودن دانشجویان نموده و در اثر حمله دانشجویان به یکی از مامورین شهربانی، مامورین مبادرت به تیراندازی می‌نمایند.»
در روز 18 اردیبهشت 1357 در جریان یک تظاهرات خونین، نیروهای رژیم پهلوی به روی دانشجویان دانشگاه "آذرآبادگان" تبریز که به مناسبت چهلم شهدای یزد، اهواز، جهرم و.. تجمع کرده بودند آتش گشودند. در این جریان سه دانشجو شهید و 13 نفر دیگر مجروح شدند و کلاس‌های درس دانشگاه تعطیل شد.
در همین رابطه ساواک تبریز گزارش داد: «ساعت 12 و 30 دقیقه روز 18 / 2 / 2537 دانشجویان دانشگاه مذکور پس از خروج از کلاس‌های درس در محوطه دانشگاه اجتماع نموده و به مناسبت چهلمین روز کشته شدگان یزد، اهواز و جهرم مبادرت به دادن شعارهای مضره و آتش زدن سه دستگاه خودرو دانشگاه می‌نمایند که در نتیجه گارد دانشگاه با استفاده از گاز اشک آور اقدام به متفرق نمودن دانشجویان نموده و در اثر حمله دانشجویان به یکی از مامورین شهربانی، مامورین مبادرت به تیراندازی می‌نمایند. در این درگیری تعدادی از مامورین و دانشجویان به وسیله باتون و سنگ مجروح و یکی از دانشجویان مورد اصابت گلوله واقع می شود که در بیمارستان ششم بهمن تبریز فوت می نماید. همچنین یکی دیگر از دانشجویان به علت ضربه مغزی مجروح و در بیمارستان مزبور بستری ولی حال وی نیز وخیم است.» این گزارش در ادامه اعلام می‌کند که آمار دقیقی از مجروحین وجود ندارد.