پیام آذری- رجب طیب اردوغان رییس جمهور ترکیه گفت آمادگی برای چنین فاجعه ای ممکن
نبود، اما مقایسه داده ها در کشورهای زلزله خیز شیلی و ژاپن چیز دیگری را
نشان می دهد.
شیلی در امتداد حلقه آتش قرار دارد - قوسی از گسل‌ها و آتشفشان‌هایی
که دور اقیانوس آرام حلقه زده اند. اغلب زمین لرزه هایی به بزرگی، اگر
نگوییم بزرگتر از زلزله هایی که ترکیه و سوریه را لرزاند، در شیلی رخ می
دهد. این زمین لرزه ها به‌طور باورنکردنی تلفات اندکی به همراه دارند.
بزرگا و تلفات زلزله در شیلی:
اما اوضاع همیشه این گونه نبوده است. شیلی در قرن بیستم زمین لرزه های
ویرانگری را تجربه کرد. در سال 1939، زلزله ای به بزرگای 8.3 به مرگ 28
هزار نفر منجر شد. در سال 1960، بزرگترین زمین لرزه قرن با بزرگای 9.5،
حدود 1600 کشته برجا گذاشت.
پس از سال 1960، شیلی سرمایه‌گذاری زیادی در زمینه تحقیقات طرح‌های
لرزه‌ای انجام داد و مقررات سخت‌گیرانه ساختمانی وضع کرد. اکنون اکثر سازه
ها می توانند در برابر قدرتمندترین زلزله ها تاب بیاورند. هر چند سال یک
بار زلزله ای به بزرگای هشت یا بیشتر در این منطقه رخ می دهد، اما فقط
تعداد انگشت شماری تلفات برجا می گذارد. در سال 2010، بیش از 500 نفر در
اثر زلزله ای به بزرگای 8.8 جان سپردند. مقررات ساختمان سازی در این زمینه
نقش حیاتی داشت. با این حال، این کشور همچنان از خرابی برخی ساختمان‌ها درس
می‌گرفت: مقررات ساختمان سازی را به‌روزرسانی کرد تا ضعف‌های ساختاری که
مهندسان پس از آن شناسایی کرده بودند، برطرف شود.
ژاپن نمونه دیگری است. این کشور پرجمعیت گاهی زلزله هایی به بزرگای
7.8 یا شدیدتر را تجربه می کند. مقررات ژاپن با قوانین سخت‌گیرانه ساخت و
ساز باعث شده است، در بیشتر سال‌ها هیچ مورد مرگی رخ ندهد. زلزله سال 2011
یک استثنا بود که باعث فاجعه هسته ای در نیروگاه فوکوشیما دایچی شد. بیش
از 18 هزار نفر جان خود را از دست دادند که تقریباً همه آنها در اثر سونامی
غرق شدند؛ نه به علت فروریختن ساختمان‌ها.
بزرگا و تلفات زلزله در ژاپن:
البته این نوع مقایسه ها محدودیت هایی دارد. کشورها دارای تراکم
جمعیتی متفاوتی هستند و زمین لرزه ها در اعماق مختلف رخ می دهد. داده های
جدیدتر کامل تر است. هرچه داده‌ها قدیمی‌تر باشند، نااطمینانی در مورد
تعداد تلفات و بزرگی زلزله ها بیشتر است. ثروت هم نقش دارد. ژاپن بسیار
ثروتمندتر از ترکیه است، بنابراین می تواند ساختمان هایی با تاب آوری بیشتر
بسازد. با این حال، شیلی که تولید ناخالص داخلی مشابه دارد. ترکیه امروز
بسیار ثروتمندتر از شیلی دهه های 1960، 1970 یا 1980 است، یعنی دورانی که
زیرساخت های آن به سرعت در حال بهبود بود.
آیا ترکیه غافلگیر شد؟ خیر. داده‌های 120 سال گذشته نشان می‌دهد زلزله
اخیر پس از زمین لرزه سال 1939 که حدود 33 هزار کشته برجا گذاشت، دومین
زلزله بزرگ در این دوره است. 60 سال بعد زلزله بزرگ دیگری رخ داد. در سال
1999، زمین لرزه ای به بزرگای 7.6 به مرگ حدود 18 هزار نفر منجر شد.
تحقیقات انجام شده پس از آن، احتمال وقوع زلزله بزرگ دیگری در ترکیه در 30
سال آینده را بسیار زیاد پیش بینی کرده بود.
بزرگا و تلفات زلزله در ترکیه:
سال بعد، دولت ترکیه دستور داد ساختمان‌های جدید باید در برابر زلزله
تاب آوری داشته باشند. این مقررات جزو برخی از پیشرفته ترین مقررات در جهان
هستند.
چه اشتباهی رخ داد؟ سازمان زمین‌شناسی آمریکا گزارش داد که ساکنان
این منطقه در سازه‌هایی زندگی می‌کنند که به شدت در برابر تکان های زلزله
آسیب‌پذیر هستند، هرچند برخی ساختارهای مقاوم هم وجود دارد». از 6 هزار تا 7
هزار ساختمانی که فروریختند، بیشتر آنها قبل از سال 1999 ساخته شده بودند.
در حالی که دولت برای مقاوم‌سازی یا بازسازی ساختمان‌های قدیمی حمایت مالی
ارایه کرد، اما این امر اختیاری بود و بسیاری از کسب‌وکارها و مالکان
ساختمان های خصوصی این پیشنهاد را رد کردند.
بدتر از آن، شرکت‌های ساختمانی ساخت‌وسازهای جدید را سرسری انجام
دادند. ساختمان‌های جدیدی مشاهده می شود که در چند سال گذشته ساخته
شده‌اند، اما در این زلزله فروریختند. این ساختمان ها اگر به درستی ساخته
شده بودند، بیشتر آنها پابرجا می ماندند. دولت نتوانست مقررات ساختمانی را
اجرا کند و حتی معافیت‌های قانونی را در ازای پرداخت هزینه پیشنهاد کرد.
ترکیه دو زلزله عظیم و کم عمق متوالی را تجربه کرد. هیچ راهی برای
نجات از این زمین لرزه ها نبود. قوانین و مقررات ساختمان سازی جدید بدون شک
جان عده ای را نجات داد، اما نه به اندازه ای که باید. همانطور که شیلی و
ژاپن نشان می دهند، می توان بهتر آماده شد و جان بسیاری از انسان ها را
نجات داد.