پیام آذری - در یک مطالعه برجسته 14 ساله، محققان دریافته‌اند که نوشیدنی‌هایی که دارای شیرین کننده‌های مصنوعی هستند خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را بیش از یک سوم افزایش می‌دهند، که به طور قابل توجهی بالاتر از نوشیدنی‌های سرشار از قند است. این مطالعه، تصور دیرینه از نوشیدنی‌های رژیمی به عنوان یک جایگزین سالم‌تر را به چالش می‌کشد و نشان می‌دهد که آنها ممکن است خطرات متابولیکی خود را به همراه داشته باشند.
به گزارش ایسنا به نقل از نیواطلس، در اولین مطالعه طولی از این نوع، به رهبری دانشگاه موناش، محققان 36608 شرکت‌کننده را در یک دوره متوسط 13.9 سال پیگیری کردند تا ارزیابی کنند که چگونه نوشیدنی‌های شیرین‌شده با شکر (SSB) و نوشیدنی‌های دارای شیرین‌کننده مصنوعی (ASB) بر سلامتی تاثیر می‌گذارند.
محققان گروه‌هایی که نوشیدنی‌های دارای شکر و نوشیدنی‌های دارای شیرین‌کننده مصنوعی مصرف می‌کردند را در گروه‌های مجزا طبقه‌بندی کردند. گروهی که هرگز یا کمتر از یک بار در ماه نوشیدنی مصرف می‌کردند، گروهی که یک تا سه بار در ماه نوشیدنی مصرف می‌کردند؛ گروهی که یک تا 6 نوشیدنی در هفته مصرف می‌کردند و گروهی که بیش از یک نوشیدنی در روز مصرف می‌کردند. سپس، ارتباط مصرف نوشیدنی‌های دارای شیرین کننده مصنوعی را با بروز دیابت نوع 2 را ارزیابی و با توجه به سبک زندگی، چاقی، عوامل اجتماعی-اقتصادی و سایر عوامل مخدوش‌کننده تعدیل کردند.
آنچه آنها دریافتند این بود که نوشیدن فقط یک قوطی نوشابه با شیرین کننده مصنوعی، خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را در مقایسه با افرادی که اصلا این نوشیدنی‌ها را مصرف نمی‌کردند، 38 درصد افزایش می‌دهد. برای کسانی که همان مقدار نوشیدنی شیرین معمولی مصرف می‌کردند، این خطر 23 درصد بیشتر بود.
نویسنده ارشد این مطالعه می‌گوید: شیرین‌کننده‌های مصنوعی اغلب به افرادی که در معرض خطر دیابت هستند به عنوان یک جایگزین سالم‌تر توصیه می‌شوند، اما نتایج ما نشان می‌دهد که آنها ممکن است خطرات سلامتی خود را داشته باشند.
پس از اینکه محققان داده‌های نوشیدنی‌های شیرین‌شده با شکر را برای در نظر گرفتن شاخص توده بدنی تنظیم کردند، ارتباط آماری از بین رفت و نشان داد که چاقی یک عامل واسطه‌ای در این گروه است. اساسا، به نظر می‌رسد ارتباط نوشیدنی‌های شیرین معمولی و دیابت تا حد زیادی ناشی از افزایش وزن است. با این حال، همین امر را نمی‌توان در مورد گروه شیرین‌کننده‌های مصنوعی گفت.
هنگامی که داده‌های نوشیدنی‌های دارای شیرین‌کننده مصنوعی با در نظر گرفتن شاخص توده بدنی تنظیم شد، خطر از 83 درصد به 43 درصد رسید و هنگامی که دوباره با در نظر گرفتن نسبت دور کمر به باسن مقیاس‌بندی شد، در 38 درصد باقی ماند. این نشان می‌دهد که چیزی بیش از چاقی در این امر نقش دارد. محققان معتقدند که این نتیجه به دلیل یک اثر متابولیک مستقل، احتمالا اختلال در میکروبیوم روده یا تغییر در متابولیسم گلوکز است.
در حالی که این مطالعه مشخص نکرد که کدام شیرین‌کننده‌های مصنوعی در این امر نقش دارند، انواع احتمالی شامل آسپارتام، ساخارین و سوکرالوز هستند. از این میان، برخی از آنها به خوبی جذب نمی‌شوند، برخی دیگر به سرعت متابولیزه می‌شوند و برخی از آنها در ادرار دفع می‌شوند که ممکن است مسیرهای متابولیکی را به طور متفاوتی تحت تاثیر قرار دهند.
به تازگی چندین مطالعه در مورد شیرین‌کننده‌های مصنوعی و دیابت انجام شده است، از جمله مقاله‌ای در سال 2023 که این افزودنی غذایی را با افزایش خطر ابتلا به دیابت نوع 2 (T2DM) مرتبط می‌دانست. در حالی که یک متاآنالیز در سال 2024 نشان داد که تاکنون این ارتباط به خوبی درک نشده است.
محققان به مطالعات قبلی اشاره می‌کنند که شواهدی از تحریک پاسخ‌های انسولین پس از غذا توسط آسپارتام مشابه ساکارز (شکر) و ارتباط ساخارین و سوکرالوز با اختلال در میکروبیوم روده و اختلال در تحمل گلوکز در کمتر از دو هفته را نشان داده‌اند.
شواهد نشان می‌دهد که شیرین‌کننده‌های مصنوعی می‌توانند ترکیب و عملکرد باکتری‌های روده را تغییر دهند و منجر به عدم تحمل گلوکز که پیش‌ساز دیابت نوع 2 است، شوند. و اینکه برخی از شیرین‌کننده‌ها ممکن است باعث ترشح انسولین شوند، پاسخ‌های متابولیک را به مرور زمان بی‌حس کنند یا سیستم تنظیم گلوکز بدن را حتی بدون وجود قند واقعی گیج کنند.
فرضیه دیگر این است که قرار گرفتن منظم در معرض شیرینی شدیدی که محصولات مصنوعی ارائه می‌دهند، ممکن است بدن را به پیش‌بینی کالری‌های قندی که هرگز نمی‌رسند، وادار کند و بر تنظیم اشتها، حساسیت به انسولین و مسیرهای متابولیکی گسترده‌تر تأثیر بگذارد. با این حال، نویسندگان پیشنهاد می‌کنند که چگونگی تأثیر شیرین‌کننده‌ها بر میکروبیوتای روده و تنظیم گلوکز، محتمل‌ترین عوامل افزایش خطر دیابت هستند.