پیام آذری - ایران /متن پیش رو در ایران منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
غزل رضایی‌ثانی| چند روز پیش خبری درباره دانش‌آموزان بازمانده از تحصیل منتشر شد و اینکه حدود 750 هزار دانش‌آموز گذشته از باقی بازماندگان، تنها به دلیل فقر از تحصیل بازمانده‌اند. با اینکه همیشه اعداد و ارقام ضد و نقیضی از دانش‌آموزان بازمانده از تحصیل منتشر می‌شود، اما طبق گفته مشاور وزیر آموزش و پرورش در تحقق عدالت آموزشی و تضمین کیفیت یادگیری، به طور کلی آمار بازماندگان از تحصیل بیش از 900 هزار نفر است که تاکنون فقط علت ترک تحصیل 60 هزار نفر آنها احصا شده است. علی زرافشان در گفت‌و‌گو با «ایران» درباره آمار دانش‌آموزان بازمانده از تحصیل و دلایل آن می‌گوید:«بازماندگی یا ترک تحصیل کلی دلایل مختلفی دارد، اما همه این آمار 750 هزار نفر که در خبرها آمده به دلیل فقر نیست. از دلایل بازماندگی از تحصیل می‌توان به بحران‌های ساختاری، فقر و نابرابری، مهاجرت، حاشیه نشینی، کسری بودجه برای توسعه زیرساخت‌های آموزشی، وضعیت فرهنگی خانواده، اشتغال کودک، آموزش ناپذیر بودن کودکان استثنایی، ضعیف بودن جثه کودک، بیماری صعب العلاج، کودک بد سرپرست و کودکانی که در سن مدرسه هستند ولی در پیش دبستانی درس می‌خوانند، اشاره کرد.»
بازار ![]()
او درباره دانش‌آموزانی که باید در مدرسه باشند اما اکنون در پیش دبستانی هستند می‌گوید:«ما 9 هزار دانش‌آموز در پیش دبستان‌ها داریم که طبق سن قانونی باید در مدرسه باشند، اما به تشخیص خانواده‌ها اگر آمادگی شروع تحصیل را ندارند می‌توانند در پیش دبستانی ثبت‌نام کنند. از این آمار 5420 نفر آنها پسر و 3699 نفر آنها دختر هستند. این تعداد قبلاً ذیل بازماندگان از تحصیل محسوب می‌شد.»
بیش از 12 هزار دانش‌آموز ابتدایی مهاجرت کرده‌اند
مهاجرت یکی دیگر از عوامل بالا بردن آمار دانش‌آموزان بازمانده از تحصیل است. زرافشان با اشاره به تأثیر مهاجرت بر افزایش آمار بازماندگان از تحصیل می‌گوید:«مهاجرت به خارج از کشور باعث افزایش آمار بازماندگان از تحصیل شده، چون فقط در مقطع ابتدایی 12 هزار و 930 دانش‌آموز به همراه خانواده‌هایشان از کشور مهاجرت کرده‌اند. طبیعتاً این دانش‌آموزان در کشورهای مقصد به تحصیل خود ادامه می‌دهند. ما با کمک وزارت امور خارجه موفق شدیم تعداد دانش‌آموزانی که همراه والدین خود به خارج از کشور رفته‌اند، شناسایی و از آمار جمعیت بازماندگان دوره ابتدایی کم کنیم.»
بیشتر آمار بازماندگان از تحصیل به دوره متوسطه دوم مربوط می‌شود، مشاور وزیر آموزش و پرورش در این باره می‌گوید: «آخرین آمار بازماندگی تحصیلی در دوره ابتدایی 151 هزار و 589 دانش‌آموز، دوره اول متوسطه 180 هزار و 309 دانش‌آموز و در دوره دوم متوسطه 587 هزار و 957 دانش‌آموز هستند. میزان آمار ترک تحصیلی‌ها در مقطع متوسطه دوم به این دلیل که این مقطع جزو تحصیلات اجباری نیست، بیشتر است. در نهایت مجموع کل بازماندگان از تحصیل 919 هزار و 855 نفر می‌شود.»
به گفته زرافشان از میان همه دانش‌آموزان بازمانده از تحصیل، فقط دلایل 60 هزار و 297 نفر از آنها بررسی شده است، او می‌گوید: «طبق نتایجی که به دست آوردیم از این 60 هزار نفر، 1500 نفر به دلیل فقر مالی و وضعیت بد معیشتی ترک تحصیل کرده‌اند. به بیان دقیق‌تر میزان دانش‌آموزانی که به دلیل فقر مالی و وضعیت نامطلوب معیشتی ترک تحصیل کردند هزار و 548 نفر است. از این آمار 828 نفر از آنها پسر و 720 نفر هم دختر هستند. آمار دانش‌آموزانی که به دلیل فقر مالی از تحصیل جاماندند نسبت به دانش‌آموزانی که اکنون باید در مدرسه باشند، اما در پیش دبستانی مشغول تحصیل هستند، آمار زیادی نیست.»
اشتغال به کار کودکان نیز یکی از شاخص‌های مهم بازماندگی از تحصیل است. زرافشان با اشاره به آمار دانش‌آموزان شاغل که مجبور شده‌اند مدرسه را برای تأمین هزینه خانواده ترک کنند، می‌گوید: «در مقطع ابتدایی 393 دانش‌آموز داریم که به دلیل اشتغال نمی‌توانند در مدرسه حاضر باشند. همچنین در مقطع متوسطه اول سه هزار و 535 نفر و در مقطع متوسطه دوم 10 هزار و 435 نفر دانش‌آموز شاغل هستند که مجموع آنها به 14 هزار و 363 نفر می‌رسد.»
اما سؤالی که مطرح می‌شود این است که آموزش و پرورش برنامه مشخصی برای برگرداندن این دانش‌آموزان به چرخه آموزشی کشور دارد؟ او می‌گوید: «طبق آخرین تصمیم گیری‌ها در شورای عالی آموزش و پرورش و بر اساس طرح شهید محمودوند که با هدف برگرداندن بازماندگان از تحصیل راه‌اندازی شده است، فهرست اسامی کل کودکان بازمانده از تحصیل را استخراج کرده و آن را به استان‌ها و مناطقی که دانش‌آموزان بازمانده از تحصیل در آنجا زندگی می‌کنند ارسال می‌کنیم. در مرحله بعد مناطق موظف هستند با مراجعه حضوری به منازل این کودکان دلایل عدم حضورشان به مدرسه را بررسی و در مذاکره با خانواده، آنها را جذب کنند.»
مشاور وزیر آموزش و پرورش در تحقق عدالت آموزشی با بیان تأثیر قانون حمایت از اطفال و نوجوانان در کاهش جمعیت بازماندگان از تحصیل می‌گوید: «در سال 1399 قانونی تحت عنوان قانون حمایت از اطفال و نوجوانان به تصویب رسیده است. این قانون دستگاه‌هایی را که در بحث بازماندگی و علل بازماندگی نقش دارند، مکلف کرده با آموزش و پرورش همکاری یا خودشان اقدام به جذب بازماندگان کنند. به عنوان مثال اداره ثبت احوال موظف شده قبل از شروع سال تحصیلی فهرست کودکان 6 تا 17ساله را به آموزش و پرورش بدهد، سپس آموزش و پرورش این اسامی را با فهرست کسانی که سال گذشته دانش‌آموز بودند تطبیق بدهد و از تفاوت این آمار، تعداد کودکان بازمانده از تحصیل را استخراج کند.»
او درباره تعامل آموزش و پرورش با دستگاه‌ها برای کاهش آمار بازماندگان از تحصیل می‌گوید: «جلسه‌ای با حضور دکتر کاظمی وزیر آموزش و پرورش داشتیم. درآن جلسه برای دستگاه‌هایی که طبق قانون حمایت از اطفال و نوجوانان برای آنها تکلیفی معین شده، وظایفی در نظر گرفتیم. ما تمام گزارش‌های خود درباره آمار و دلایل بازماندگی دانش‌آموزان را به این دستگاه‌ها ارائه و وظایف دستگاه‌ها برای جذب کودکان بازمانده را به آنها یادآوری کردیم. انشاءالله در این هفته یا هفته آینده این وظایف با امضای وزیر آموزش و پرورش به بالاترین مقام دستگاه ارسال و از آنها خواسته می‌شود که همکاری لازم را با آموزش و پرورش داشته باشند.»