پیام آذری - تبریز- کاهش شدید بارش‌ها و کمبود اعتبار، اجرای طرح‌های لایروبی رودخانه‌ها و مسیل‌ها را برای احیای دریاچه ارومیه متوقف کرده و آینده این زیست‌بوم ارزشمند را در معرض چالش جدی قرار داده است.
خبرگزاری مهر ، گروه استان‌ها- سجاد صفری: با آغاز سال زراعی جدید و فصل بارش‌ها، وضعیت بارش‌ها در حوضه آبریز دریاچه ارومیه به شدت نگران‌کننده است. میزان بارش‌ها در این منطقه نسبت به میانگین بلندمدت کاهش قابل توجهی را نشان می‌دهد و امیدها به افزایش وسعت آبی دریاچه ارومیه، که در حال حاضر با چالش‌های جدی روبرو شده است، کمرنگ‌تر شده است. این شرایط به وضوح نشان‌دهنده نیاز فوری به اقدامات مؤثر در راستای احیای دریاچه و مدیریت منابع آبی است.
وضعیت بارش‌ها و تأثیرات خشکسالی
یونس اکبرزاده، رئیس گروه تحقیقات کاربردی اداره کل هواشناسی آذربایجان شرقی، در گفت و گو با خبرنگار مهر گفت: میزان میانگین بارش استان تا هشتم آبان تنها 2.2 میلی‌متر بوده که نسبت به میانگین بلندمدت 30 سال اخیر (22.8 میلی‌متر) 90 درصد کاهش را نشان می‌دهد.
اکبرزاده افزود: همچنین در حوضه دریاچه ارومیه، میانگین بارش‌ها تنها 1.8 میلی‌متر گزارش شده که نسبت به میانگین بلندمدت 22.3 میلی‌متر، حدود 92 درصد کاهش را نشان می‌دهد.
خشکسالی‌های مکرر و کاهش بارش‌ها، به طور مستقیم بر وضعیت آب دریاچه ارومیه تأثیر گذاشته و امید به بازگشت ترسالی را کمتر کرده است. در این شرایط، لایروبی رودخانه‌ها و مسیل‌ها به عنوان یکی از راهکارهای کلیدی برای انتقال آب به دریاچه، اهمیت ویژه‌ای پیدا کرده است.
بارورسازی ابرها راهکاری کمکی
اکبرزاده همچنین به استفاده از راهکار بارورسازی ابرها به عنوان یک شیوه کمکی برای افزایش بارش‌ها اشاره کرد و افزود: این شیوه در دنیا از سال 1930 تا 1950 شروع شده و ضریب اثرگذاری آن 10 تا 15 درصد است.
وی تاکید کرد: بارورسازی ابرها تنها یک راهکار کمکی است و نمی‌تواند به تنهایی مشکل خشکسالی و کم‌آبی را حل کند.
وی با بیان اینکه از نظر باروری سه شرط لازم برای بارش، وجود هسته‌های تراکم، رطوبت و صعود یا کاهش دما هستند، افزود: همچنین تحقق باروری به تشخیص ابرهای سرد و گرم، میزان آب قابل بارش آنها، فیزیک ابرها و مکان یابی تخصصی توسط کارشناسان هواشناسی نیاز دارد.
اکبرزاده با اشاره به هزینه‌های بالای این راهکار و آسیب‌های زیست محیطی این روش، توجه به هزینه و فایده بارورسازی را ضروری عنوان کرد.
لایروبی 700 کیلومتر از رودخانه‌ها و مسیل‌ها
یوسف غفارزاده، مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان شرقی در گفت و گو با خبرنگار مهر با اشاره به اهمیت لایروبی رودخانه‌ها در احیای دریاچه ارومیه گفت: در این خصوص اقداماتی برای لایروبی رودخانه‌های منتهی به حوضه آبریز دریاچه ارومیه انجام گرفته و بیش از 80 درصد این رودخانه‌ها از محل اعتبارات ستاد احیا و اعتبارات طرح مهندسی رودخانه‌ها لایروبی و ساماندهی شده‌اند.
وی همچنین تاکید کرد: لایروبی سرشاخه‌ها و سایر مسیل‌ها در دستور کار شرکت آب منطقه‌ای استان قرار دارد.
غفارزاده افزود: در حال حاضر، هر گونه روان‌آب ناشی از بارش‌ها با کمترین زمان تمرکز به پیکره آبی دریاچه ارومیه انتقال می‌یابد. این اقدامات، به هدایت روان آب‌های ایجاد شده و کاهش تلفات آب در مسیر کمک می‌کند.
نیاز به تأمین اعتبار
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان شرقی گفت: به رغم این تلاش‌ها، تأمین اعتبار برای لایروبی 190 کیلومتر از طول رودخانه‌ها و مسیل‌های حوضه آبریز دریاچه ارومیه همچنان معطل مانده است.
غفارزاده با اشاره به ابلاغیه دبیرخانه کارگروه ملی دریاچه ارومیه برای سال جاری، گفت: این شرکت حدود 21 کیلومتر لایروبی را به مبلغ 1,250 میلیارد ریال و برای سال آتی نیز 11 کیلومتر به مبلغ 750 میلیارد ریال در برنامه کاری خود قرار داده است. این رودخانه‌ها شامل مردق چای مراغه و ملکان و شربیان چای سراب هستند.
کاهش بارش‌ها و خشکسالی‌های مداوم، چالش‌های جدی برای احیای دریاچه ارومیه ایجاد کرده است. لایروبی رودخانه‌ها و مسیل‌ها به عنوان یکی از راهکارهای کلیدی برای انتقال روان آب‌ها به دریاچه، نیازمند توجه و تأمین اعتبار فوری است. بدون حمایت مالی لازم، تلاش‌ها برای احیای این اکوسیستم ارزشمند با موانع جدی مواجه خواهد شد.
از طرفی، استفاده از فناوری‌های نوین مانند بارورسازی ابرها، اگرچه ممکن است به عنوان یک راهکار کمکی مطرح شود، اما نباید فراموش کرد، مدیریت صحیح منابع آبی و تأمین اعتبارات لازم برای پروژه‌های عمرانی، از جمله لایروبی، از اهمیت بیشتری برخوردار است. اگر به این مسائل توجه نشود، دریاچه ارومیه در معرض خطر جدی‌تری قرار خواهد گرفت و تلاش‌ها برای احیای آن به نتیجه نخواهد رسید.