بزرگنمايي:
پیام آذری- شاید
دیگر هراس کرونا در زندگی‌مان جایی نداشته باشد، اما جانفشانی پرستاران در
دوران کرونا، در حافظه تاریخ باقی مانده و چراغ راهی برای آیندگان خواهد
بود، همان لحظات تلخ و شیرینی که با دوری از خانواده، قرنطینه و بیماری و
متاسفانه مرگ، گره خورده بود.
اما کرونا پایان ایثار پرستاران نبود، این فرشتگان بی بال در سراسر
دوران خدمت، با ایثار و مهربانی، عشق را معنا کرده و زینب‌وار به یاری
مصدومان و بیماران می‌شتابند و از همین روست که سالروز ولادت بانوی بزرگ
مکتب اهل بیت(ع) به مناسبت روز پرستار نامگذاری شده است.
حضرت زینب(س) از همان دوران کودکی با مراقبت از مادرش حضرت فاطمه
زهرا(س) قدم در این وادی گذارد و در طول حیات خویش نیز مراقبت و پرستاری از
پدر گرامی‌اش حین جراحت‌ها و ضربت خوردن و برادرانش را بر عهده داشت که
این امر در واقعه کربلا و در مراقبت از امام زین العابدین(ع) و سایر
مجروحان کربلا، نمود و بروز خاصی دارد.
امروز بعد از سالیان سال از آن روزها، حضرت زینب(س) به الگویی تمام عیار
برای پرستاران پیرو مکتب اهل بیت(ع) تبدیل شده و در سالروز ولادت ایشان،
مقام والای پرستاران گرامی داشته شده و زحمات و جانفشانی‌های این قشر خدوم،
یادآوری می‌شود.
به مناسبت گرامی‌داشت روز پرستار، به سراغ سه نفر از پرستاران تلاشگر و
باسابقه شهر تبریز رفته‌ایم تا گذری بر زندگی و فعالیت‌های کاری‌شان داشته
باشیم؛ پرستارانی که از برهه‌های مختلف به ویژه در شرایط کرونایی، در کنار
مردم و جامعه بوده و حافظ سلامتی و جان مردم شده‌اند.
پرستار باید عاشق حرفه‌اش باشد
افشین صفاپور یکی از پرستاران باسابقه و شناخته شده تبریزی است که پیشتر
او را با بخشش حقوقش در ایام کرونا به خاطر داریم، همان پرستار دریادلی که
در دوران کرونا، علاوه بر جان، حقوق خود را نیز می‌بخشد تا ماسک و مواد
ضدعفونی خریده و یاری‌رسان مردم شود.
او که با علاقه و انگیزه وارد حرفه‌ی پرستاری شده است، در این رابطه به
ایسنا می‌گوید: بنده با وجود قبولی از رشته‌های دیگر مثل دامپزشکی،
رادیولوژی و...، رشته پرستاری را انتخاب کردم، چراکه از دوران کودکی مراقبت
از بیماران را دوست داشتم و ناگفته نماند که این رشته، اولین بازار کار را
دارا است.
او که سابقه سال‌ها خدمت در بخش‌های مختلف بهداشتی و درمانی را در
کارنامه دارد و بعد از قبولی در آزمون استخدامی و یک سال پرستاری در
بیمارستان امام رضا(ع)، اولین پرستاری بود که در دانشگاه علوم پزشکی
به‌خاطر تلاش‌های بی‌وقفه، به عنوان کم سابقه‌ترین سوپروایزر انتخاب شده و
دو سال نیز به عنوان سرپرستار اورژانس و مسئول اورژانس شمالغرب ایران
فعالیت داشته است.
صفاپور، سرپرستاری تیم احیا مرکز، مسئولیت اداره خدمات پاراکیلینیکی بین
بخشی مرکز، سوپروایزر مرکز را در کارنامه داشته و همچنین به خاطر آشنایی
با نرم افزارهای آماری، نرم افزار نویسی و... به عنوان مسئول نیروی انسانی
مرکز فعالیت دارد، او در این رابطه اظهار می‌کند: با همکاری یکی از دوستان
به‌نام آقای پناهپوریان نرم‌افزاری را طراحی کردیم که از طریق آن می‌توان
بهترین و سریع‌ترین آمار تمام رسته‌های بیمارستانی را استخراج کرد.
او با بیان اینکه با علم و آگاهی این رشته را انتخاب کرده و اگر زمان
به عقب بازگردد دوباره پرستاری را انتخاب می‌کند، ادامه می‌دهد: همواره
افتخار می‌کنم که یک پرستار هستم، هرچند در زمان کرونا به‌خاطر اینکه کادر
بیمارستان امام رضا بودم، از طرف یکی از همسایه‌ها مورد ضرب و شتم قرار
گرفتم، چراکه میگفتند من و همکارانم قاتل هستیم و نباید در ساختمان حضور
داشته و بخاطر انتشار کرونا باید دور از آن‌ها باشیم.
او با بیان اینکه پرستاری یک حرفه بوده و هر حرفه‌ای نیاز به مهارت‌های
تخصصی دارد، اضافه می‌کند: پرستار باید بیشتر از پزشکان بداند تا حتی به
عنوان وکیل مدافع بیمار و در صورت نیاز، دستور اشتباه پزشک را هم گوشزد
کند، بیشتر از همراهان صبور و بسیار با وجدان باشد؛ پرستار باید بسیار
باهوش و دقیق بوده و در عین حال قوی و هوشیارانه در طول شب، بیدار باشد.
این پرستار با زمزمه‌ی بیت "عاشقان کشتگان معشوقند، بر نیاید ز کشتگان
آواز" ادامه می‌دهد: پرستار باید عاشق حرفه‌اش باشد وگرنه فقط در حکم یک
کارمند است، البته همانطور که هر کسی عاشق نمی‌شود، هر کسی هم نمی‌تواند
پرستار شود؛ همچنین یک پرستار باید دانش و مهارت و معنویت و انسان‌دوستی
را توامان و در کنار هم داشته باشد تا بتواند به درستی ایفای نقش کند.
او در ادامه تاکید می‌کند: در حال حاضر شیوع کرونا کنترل شده ولی بخاطر
شیوع آنفلوآنزای فصلی و در معرض ابتلا بودن بیماران، افراد سالمند، کودکان،
بیماران خاص و... که دارای سیسم ایمنی ضعیفی هستند، از این رو باید همچنان
موارد بهداشتی چون شست‌وشوی دست‌ها، رعایت فاصله اجتماعی و خودداری از
حضور بیماران در تجمعات و مدارس را مورد توجه قرار دهیم.
او با بیان اینکه در پیک کرونا، همسرم باردار بود و من مدت‌ها به
عنوان سوپروایزر کنترل عفونی و در شیفت‌های طولانی در بیمارستان کشیک بودم و
به‌خاطر سلامتی خانواده نیز در بیمارستان هم می‌خوابیدم، ادامه می‌دهد:
شیفت‌های بیش از 24ساعت مداوم را در دوران شیوع کرونا تجربه کردیم، اما
عشق، ایمان، عقیده و اطمینان کامل داشتم به اینکه تمام تلاشم را در زمینه
مراقبت از بیماران و حتی همکاران خواهم کرد تا نتیجه بگیریم.
صفاپور با اشاره به اینکه هرگز نمی‌توان با کلمات از زحمات کادر درمان و
به ویژه پرستاران در دوران کرونا سخن گفت، می‌افزاید: در آن دوران، شاهد
مرگ همکارانم بودم که بسیار رخداد تلخی بود و همچنین شاهد خستگی وحشتناک
همکاران بودم و بارها از شدت خستگی، مرگ را حس میکردم اما باز ادامه
می‌دادم و فقط به خداوند می‌اندیشیدم، چرا که ایمان داشتم کنارمان است.
او در پاسخ به سوالی در مورد تعداد کم پرستاران و خستگی آنان در
شیفت‌های کاری، خاطرنشان می‌کند: در این رابطه معتقدم ابتدا باید از روی
سطح مراقبتی بیماران یعنی میزان بدحالی قضاوت کنیم و بعد از روی تعداد
تخت‌ها متمرکز شویم، به عنوان مثال هم اکنون بیمارستان امام رضا(ع) که
سانتر شمالغرب ایران است، به بیش از 150نفر پرستار نیاز دارد تا به
حداقل‌های خود در زمینه پرستاری برسد و این درحالی است که ما با کمبود این
150نفر کادر که حاصل کاهش تعداد همکاران در دوران کرونا است، همچنان بعد از
بحران کرونا نیز از جان مایه می‌گذاریم و حتی در کشیک‌ها با وجود 12بیمار
بدحال نیز کار می‌کنیم.
او در پاسخ به وضعیت دریافتی پرستاران نیز می‌گوید: وضعیت ناعادلانه
است، البته اخیرا تلاش‌هایی در حال انجام است که صد درصد نیست و تا زمانی
که پرستار به مانند کشورهایی و دقیقا مثل پزشکان کاری پرستاری اخذ نکند و
پول کاری را که می‌کند، دریافت نکند، حقوقش نا عادلانه است، چراکه پرستار
هر لحظه بیدار بوده و در حال تلاش است و گاه مورد توهین واقع می‌شود،
درحالی که مزایایش هم واقعی پرداخت نمی‌شود؛ در جهانی که زندگی می‌کنیم،
حقوق واقعی پرستار بیش از 10 برابر چیزی است که ما می‌گیریم.
از تلخی زلزله ارسباران تا شیرینی تولد فرزند
صفاپور که علاوه بر پرستاری در رشته آناتومی نیز تحصیل کرده است، ماجرای
تولد فرزندش را شیرین‌ترین خاطره دوران خدمت خود عنوان کرده و می‌گوید: در
لحظه تولد فرزندم کنار همسرم بودم، چراکه متخصص زنان با تشخیص اینکه هنوز
زمان زایمان فرانرسیده، بیمارستان را ترک کرد و به مطب رفتند که در همان
حین موعد تولد فرزندم فرارسید و بنده به کمک کارشناس مامایی مستقر در اتاق
زایمان، دخترم را به دنیا آورده و لحظه‌ای که ناف دخترم را می‌بریدم،
شیرین‌ترین لحظه عمرم بود؛ در آن لحظه بسیار خرسند بودم از اینکه به صورت
حرفه‌ای وارد رشته پرستاری شده‌ام.
او، تلخ ترین خاطره‌اش را هم مربوط به زلزله ارسباران می‌داند و اضافه
می‌کند: در زلزله اهر- ورزقان وحشتناک‌ترین و مرگ بارترین لحظات را حس
کردم، در شهرستان اهر بیمارستان تخریب شده بود و روی چمن‌ها بخیه می‌زدیم و
تعداد کشته‌ها آنقدر بود که سردخانه پر شد و فوتی‌ها را کنار هم در اتاقی
گذاشته و فقط پنکه روشن کردیم. دیدن این صحنه‌ها بسیار تلخ بود.
او همسرش را تنها شانس زندگی خود عنوان کرده و ابراز می‌کند: همسرم فردی
بسیار با درک و فهم هستند، چراکه من روزانه 12 سال مشغول به کار هستم و
اگر همراهی ایشان نبود، پیشرفتی در کارم نداشتم و نمی‌شد زندگی و کارم را
همزمان مدیریت کنم.
این پرستار در توصیه‌ای خطاب به کسانی که می‌خواهند این حرفه را انتخاب
کنند، می‌گوید: اگر واقعا حرفه پرستاری را دوست ندارید، لطفا همین الان
رهایش کنید و برای کار دیگری زمان صرف کنید، چراکه حرفه پرستاری با جان و
روح انسان‌ها سروکار دارد و اگر کسی نمی‌تواند از خود گذشتگی داشته و از
خواب و خوراک و تفریح و در حالت کلی از زندگی خود بگذرد، لطفا همین الان
فکر پرستار شدن را کنار بگذرد.
دوران کرونا، آزمونی واقعی برای پرستاران بود
احمد شهیم، دیگر سفیدپوشی است که 19 سال سابقه خدمت در لباس پرستاری را
دارد، او دارای مدرک کارشناس ارشد پرستاری بوده و پرستاری بخش سی سی یو،
سرپرستاری بخش اورژانس و سوپروایزری بالینی را در کارنامه خود دارد.
او، علاقهمندی برای خدمت به انسان‌ها و همچنین هیجان موجود در رشته
پرستاری را علت ورود خود به این حوزه عنوان کرده و می‌گوید: اگر به زمان
انتخاب رشته برگردم، قطعا دوباره یکی از رشته‌های علوم پزشکی را انتخاب
می‌کنم؛ دندانپزشکی، داروسازی یا پرستاری.
او با بیان اینکه پرستاری علم و هنر مراقبت سلامتی شامل مراقبت جسمی و
روحی از بیماران به صورت علمی و حرفه‌ای است، خاطرنشان می‌کند: همه
می‌توانند با شرکت در آزمون سراسری در این رشته پذیرش شده و تحصیل کنند،
ولی اگر فاقد روحیه خاص و موردنیاز پرستاری باشند، در انجام وظایف خود با
مشکل مواجه خواهند شد، چراکه پرستاری ویژگی‌هایی چون صبر، ایثار، گذشت،
شنونده خوب بودن، داشتن وجدان کاری و همچنین دارا بودن جسم و روان سالم را
می‌طلبد.
او در پاسخ به اینکه چه عاملی باعث می‌شود تا پرستاران سختی‌ها را تحمل
کرده و یا در مواقعی مثل شیوع کرونا جان خود را فدای سلامتی بیماران کنند،
تاکید می‌کند: داشتن روحیه گذشت، عشق خدمت به هم نوع و امید به اخذ پاداش
از جانب خداوند متعال از علل اصلی این جانفشانی است؛ همچنین دانش و مهارت و
معنویت و انسان‌دوستی لازمه کار پرستاران بوده و همه این موارد باید در
کنار هم باشند تا یک پرستار کار خود را به درستی، با دقت، به موقع و با
محبت و حوصله انجام دهد.
شهیم در رابطه با اینکه "تاریخ خدمات پرستار در دوران کرونا را فراموش
نخواهد کرد"، اظهار می‌کند: به عنوان یک پرستار وقتی دیدم جامعه به‌علت
پاندمی کرونا دچار بحران شده و بیماران نیازمند به درمان فوری هستند، با
اینکه نگران همسر و دو فرزندم و همچنین پدر و مادرم و سایر نزدیکانم بودم
که مبادا ناقل باشم، اما به صورت تمام وقت در بیمارستان حضور یافتم و حتی
فکر گرفتن یک روز مرخصی را هم از خود دور کردم، چراکه تحمل رنج بیماران را
نداشتم و وظیفه‌ی حرفه‌ای‌ام ایجاب می‌کرد که در کنار بیماران باشم و از
همه مهم‌تر به فضل خداوند ایمان داشتم.
او، دوران کرونا را آزمونی برای کادر درمان عنوان کرده و ابراز می‌کند:
ایام کرونا حقیقتا آزمون بزرگی برای پرستاران بود که اکثر پرستاران از این
آزمون سربلند بیرون آمدند.
او در رابطه با وضعیت دریافتی پرستاران نیز می‌گوید: قانون مصوب تعرفه
گذاری خدمات پرستاری که طی سال‌ها اجرایی نشده بود، اخیراً اجرایی شده و
پرستاران اولین دریافتی‌های خود بر مبنای آن قانون را در ایام هفته پرستاری
دریافت کردند؛ معتقدم اجرای این قانون برای افزایش انگیزه پرستاران و حل
مشکلات معیشتی پرستاران لازم بود و قدردان زحمات تمامی کسانی که در رابطه
با اجرای این قانون تلاش کردند، هستیم.
لحظه شیرینی که با هیچ چیز قابل معامله نیست
این پرستار که در بیمارستان فوق تخصصی قلب فعالیت دارد، به بیان لحظات
تلخ و شیرین دوران خدمت خود اشاره کرده و می‌گوید: در صدها مورد انجام
احیای قلبی ریوی بیماران شرکت داشتم، لحظاتی که مشغول احیای بیمار هستیم،
خانواده بیمار در شرایط بسیار بحرانی و در گوشه‌ای نظاره‌گر کار ما هستند
تا ببینند سرنوشت عزیزشان چه می‌شود، دست به دعا دارند و اشک‌هایشان جاری
است و لحظه‌های بسیار سختی را سپری می‌کنند، در این شرایط وقتی قلب بیمار
شروع به تپش می‌کند و خبر احیای موفق را به خانواده بیمار می‌دهم، لحظه
بسیار شیرینی است که آن لحظه را با هیچ پاداش و مادیاتی معامله نمی‌کنم.
او با بیان اینکه طی 19 سال خدمت خود و حتی در دوران 4 ساله دانشجویی،
خاطرات تلخ و ناراحت کننده فراوانی را درک کرده است، ادامه می‌دهد: از گفتن
تلخی‌ها صرف‌نظر می‌کنم، چراکه راضی نیستم با بیان این لحظات تلخ، احساس
ناخوشایندی به مخاطبان انتقال بدهم.
او به نحوه مدیریت کار حرفه‌ای و زندگی شخصی خود نیز اشاره کرده و ادامه
می‌دهد: شیفت گردون پرستاری معایبی دارد و وقتی شیفت گردون باشیم در
برنامه ریزی سفر یا شرکت در مراسم اقوام و... نمی‌توانیم از پیش تصمیم
بگیریم، چراکه برنامه چند هفته بعد هنوز مشخص نیست. شیفت شبکار هم که
مشکلات خود را دارد، به ویژه برای خانواده که این مسائل را در طول چندین
سال با مدیریت زمان، همکاری و گذشت خانواده و صرف‌نظر کردن از شرکت در برخی
مراسم و... تا حدودی حل کردیم و با آن کنار آمده‌ایم. البته گاه با تعویض
شیفت با همکاران نیز برخی مسائل حل می‌شود.
شهیم که همزمان با کار پرستاری از رشته دندان پزشکی نیز فارغ التحصیل
شده است، در این رابطه اظهار می‌کند: با توجه به قانون بهره‌وری پرستاری،
کاهش ساعت کاری پرستاران، شیفت‌های گردون و اینکه پرستاران موظف نیستند هر
روز در ساعات اداری در بیمارستان حضور داشته باشند، پرستاران همزمان با کار
بیمارستان، فراغت‌هایی هم دارند، بر این اساس بنده در سال 1395 با شرکت در
آزمون سراسری در رشته دندانپزشکی قبول شدم و امسال فارغ التحصیل شدم.
او در توصیه‌ای به کسانی که علاقه‌مند ورود به رشته پرستاری هستند،
می‌گوید: اگر افراد روحیه خدمت به انسان‌ها و روحیه معنوی دارند، پیشنهاد
می‌کنم حتما این رشته را مورد توجه قرار دهند، چراکه پرستار برای بیماری که
دور از خانواده و عزیزانش مجبور می‌شود تا روزهایی را در تخت بیمارستان
سپری کند، می‌تواند مرهم آلام، محرم اسرار و همدم و یار باشد و در لحظات
حساس و دردمندی بیمار، روزنه امیدی باشد که قطعا پاداش این خدمت در دنیا و
آخرت نصیب او خواهد شد.
او در ادامه سخنانش با بیان اینکه همیشه شنیده‌ایم که می‌گویند پیشگیری
بهتر از درمان است، اما در موضوع سلامت، متاسفانه تمرکز بیشتر روی درمان
بوده است، هر چند در بحث پیشگیری کارهای خوبی انجام شده، اما اصلا کافی
نیست، ادامه می‌دهد: در جامعه ما میزان ابتلا به بیماری‌های قلبی بسیار
بوده و با توجه به آمار سن افراد جامعه، ابتلای به این بیماری‌ها بیشتر هم
خواهد شد، از این رو باید با آموزش بهداشت، کنترل چربی خون، کنترل قند خون،
کاش مصرف سیگار، کنترل وزن، تغذیه مناسب و... که کل شامل اصلاح سبک زندگی
افراد است، از ابتلای به این بیماری‌ها پیشگیری کنیم.
او، سرمایه‌گذاری در حوزه آگاهی دهی و فرهنگ‌سازی را ضروری برشمرده و
می‌افزاید: شاید بشود با هزینه‌ای که دولت و خانواده‌ها صرف درمان یک بیمار
قلبی بستری در بیمارستان می‌کنند، از ابتلای صدها نفر به بیماری قلبی
پیشگیری کرد و این امر با برنامه ریزی و آگاه سازی مردم کاملا عملی بوده و
در برخی کشورها نیز انجام شده و آمارهای ابتلا بسیار کاهش یافته است.
این پرستار با بیان اینکه باید راهکارهایی اعمال شود که منجر به کاهش
میزان بیماران و خلوت شدن مطب‌ها و بیمارستان‌ها شود، ادامه می‌دهد: هر وقت
می‌شنوم بیمارستانی افتتاح می‌شود، قلبم به درد می‌آید، چراکه افزایش
تعداد بیمارستان‌ها افتخار نیست و باید به این افتخار کنیم که مطب‌های
پزشکان خلوت شده و میزان اِشغال تخت‌های بیمارستانی کمتر شود.
او در این رابطه تاکید می‌کند: آموزش بهداشت باید از کودکی انجام شود و
شاهد افزایش آگاهی افراد جامعه و تغییر رفتار و سپس کاهش ابتلا و بیماری در
جامعه باشیم.
از شفای بیمار لاعلاج تا مرگ مادران کرونایی
رقیه آذری نیز دیگر فرشته سپیدپوشی است که به مدت 16سال سابقه کار
بالینی در حرفه پرستاری را در بیمارستان الزهرا تبریز دارد، او با بیان
اینکه رشته پرستاری را با علاقه فراوان انتخاب کرده است، می‌گوید: معتقدم
روحیه خدمت به همنوع در این رشته بسیار مهم بوده و اگر زمان به عقب بازگردد
بازهم در مرحله انتخاب رشته، این حرفه را انتخاب می‌کنم.
او، پرستاری را حرفه‌ای آمیخته با علم و هنر می‌داند و می‌گوید: رشته
پرستاری مسئولیت و حجم کاری زیادی دارد که به عنوان مشاغل سخت و زیان آور
محسوب می‌شود؛ اگر کسی روحیه مسئول بودن در قبال کاری و یا علاقه به خدمت
رسانی نداشته باشد، اصلا نمی‌تواند در این رشته موفق شود.
او، شیرین‌ترین خاطره دوران خدمتش را مربوط به شفای یک بیمار لاعلاج که
امیدی به زنده بودنش نبود، دانسته و ابراز می‌کند: برای این بیمار سفره نذر
کرده بودیم که با شفای آن بیمار در یکی از بخش‌های بیمارستان سفره پهن
کردیم و خود آن بیمار نیز مهمان ما شد. این خاطره برایم بسیار شیرین و
لذت‌بخش است.
آذری به رویدادهای تلخ دوران خدمتش نیز اشاره کرده و ادامه می‌دهد:
تلخ‌ترین خاطره برایم، تک تک روزهایی بود که مادران باردار با ابتلا به
کرونا فوت می‌کردند و این بسیار غم‌انگیز بود.
او با اشاره به اینکه مزایا و حقوق پرستاران در مقایسه با حساسیت کاری
که دارند، بسیار کم است، اضافه می‌کند: پرستاری مجموعه‌ای از مهارت‌هاست؛
مهارت جلب اعتماد بیماران، هنر خوب شنیدن، داشتن توان جسمی و ذهنی مناسب،
توانایی تصمیم گیری در شرایط بحرانی، روحیه دلسوزی و همدردی، مهارت‌های
ارتباطی و روحیه کار تیمی که اگر هر کدام از این مهارت‌ها در وجود یک
پرستار نباشد، نمی‌تواند نقش خود را به خوبی ایفا کند، از این رو توصیه
می‌کنم اگر فردی روحیه همدردی، مسئول بودن و خدمت به بیمار را ندارد، این
حرفه را انتخاب نکند.
او در رابطه به جانفشانی پرستاران در دوران کرونا نیز می‌گوید: کرونا،
بلایی بود که همه را گرفتار کرد و روزهای بسیار سختی را رقم زد؛ بسیاری از
مشاغل بسته شدند و آموزش‌ها نیز مجازی شد، اما کادر درمان که با جان
انسان‌ها سر و کار داشتند، باید در صحنه حاضر می‌شدند، چراکه اگر ما کوتاه
آمده و به خط مبارزه با کرونا نمی‌رفتیم، شاید امروز شرایط اینگونه نبود.
این پرستار در پاسخ به اینکه آیا فعالیت‌های کاری بر زندگی شخصی وی
تاثیر گذاشته است؟ می‌گوید: بله قطعا تاثیر منفی داشته است، اما با همکاری
خانواده و صبری که داشتم، توانستم امورات را تا حدی مدیریت کنم.