بزرگنمايي:

پیام آذری- ارتقای بهره وری و استفاده بهینه از منابع آب موجود امروز یکی از اصلی ترین الزامات برای تداوم حیات بشری به شمار می‌رود. تغییر اقلیم و کاهش آورد رودخانه‌ها از سویی و از سوی دیگر افزایش مصرف آب طی دهه‌های اخیر روندی را شکل داده که چشم انداز روشنی را پیش رو قرار نمی‌دهد.

در حوضه شهرستان مشگین شهر 14 سد بزرگ و کوچک با حجم مفید 136 میلیون متر مکعب با پایاب 11 هزار و 635 هکتار در حال بهره‌برداری است که با توجه به وضعیت بارندگی‌های اخیر اکثر سدهای منطقه از آورد خوبی برخوردار نیستند.

از مجموع 305 میلیون متر مکعب ظرفیت منابع آب شهرستان مشگین‌شهر، 194 میلیون متر مکعب مربوط به منابع آب‌های سطحی و 111 میلیون متر مکعب مربوط به منابع آب‌های زیرزمینی است که هم اکنون 60 درصد آب‌های سطحی در بخش‌های مختلف به بهره برداری می‌رسد.

یکی از مهمترین طرح‌های آبی که درسال‌های اخیر در استان اردبیل در دستور کار قرار گرفته است، شبکه پایاب سد سبلان در شهرستان مشگین شهر است. شهری که باغات و کشاورزی آن حرف‌های زیادی برای گفتن دارد و می‌تواند نقش بسزایی هم در ارتقای امنیت غذایی و هم صادرات محصولات کشاورزی و انواع میوه داشته باشد.

مشخصات فنی سد سبلان مشگین‌شهر

عملیات اجرایی پایاب سد سبلان در 2 ناحیه عمرانی (شمالی و جنوبی) با هدف زیر پوشش قرار دادن اراضی کشاورزی منطقه رضی و مشگین شهر در سالهای اخیر در دستور کار قرار گرفته است. ناحیه عمرانی جنوبی این شبکه 2هزار و 800 هکتار و ناحیه شمالی 2 هزار هکتار از اراضی مشگین شهر را به شبکه آبیاری مدرن مجهز می‌کند.

با تکمیل این شبکه، اراضی منطقه رضی و مشگین‌شهر به میزان 15هزار هکتار زیر پوشش آبی می‌رود و این طرح علاوه بر اینکه منجر به جهش تولید و اشتغال در منطقه می‌شود منجر به کشت تنوع محصولات و تغییر الگوی کشت خواهد شد.

سد سبلان که در 40 کیلومتری شمال شرقی شهرستان مشگین‌شهر بر روی رودخانه قره‌سو قرار گرفته است، نقش بسیار مهمی در تامین آب اراضی منطقه ایفا می‌کند.

تنظیم حدود 115میلیون متر مکعب رواناب رودخانه قره‌سو در محل طرح، آبیاری 15 هزار هکتار از اراضی دیم و باغات مشگین شهر در طرفین رودخانه، تامین آب شرب شهر مشگین شهر تا 10 میلیون متر مکعب بطور سالیانه تا افق سال 1405، کنترل سیلاب و ایجاد اشتغال و کاهش مهاجرت از اهداف احداث این سد اعلام شده است.

ارتفاع این سد 85 متر و حجم مخزن آن 105 میلیون مترمکعب بوده و آبیاری پنج هزار و 600 هکتار از اراضی پایاب با آب ذخیره سد پشت این سد پیش بینی شده است.

تاکنون برای احداث این سد که در سال 1385 آبگیری شده، بالغ بر 6 هزار میلیارد ریال هزینه شده است و قرار است این سد آب مورد نیاز 86 روستا را تامین نموده و قابلیت آبیاری 15 هزار هکتار از اراضی پایاب دارد.

طرح سد سبلان شامل سه بخش اصلی است؛ بخش اول شامل سد سنگریزه‌ای با هسته رسی به ارتفاع 77 متر از بستر افقی رودخانه قره‌سو و 89 متر از پی، طول تاج 304 متر و عرض تاج 12 متر است.

بخش دوم شامل سیستم انتقال از سد تا ابتدای اراضی پایاب شامل چهار رشته تونل به طول 1700 متر و یک رشته سیفون به طول 140 متر و چهار رشته گالری (حدفاصل بین تونل ها) بطول 400 متر و نهایتا بخش سوم شبکه آبیاری و زهکشی اراضی پایاب بطول کلی 5.44 کیلومتر شامل دو رشته کانال اصلی در شبکه جنوبی (ساحل چپ) بطول 5.22 کیلومتر و شبکه شمالی (ساحل راست) بطول 22 کیلومتر است.

بهره برداری 2 هزار و 800 هکتار از اراضی مشگین‌شهر تا پایان‌سال

جبرائیل رمضانی معاون طرح و توسعه شرکت آب منطقه‌ای اردبیل با بیان اینکه 2800 هکتار از اراضی پایاب سد سبلان تا پایان سال جاری به شبکه آبیاری مدرن مجهز می‌شود، افزود: مجموع اراضی شبکه آبیاری و زهکشی سبلان بالغ بر پنج هزار و 600 هکتار است و با تکمیل عملیات احداث سیفون قره‌سو، آب اراضی شمال رودخانه قره‌سو در بخش ارشق نیز از این شبکه تامین می‌شود.

وی اظهار کرد: تکمیل فاز اول طرح شبکه آبیاری سبلان با مشارکت بانک توسعه تعاون، بعنوان سرمایه گذار طرح مذکور از محل تسهیلات ماده 56 در شهرستان مشگین شهر در اولویت قرار گرفته است.

معاون طرح و توسعه شرکت آب منطقه‌ای اردبیل با بیان اینکه تکمیل ناحیه شمالی پایاب سد سبلان نیاز به یک هزار و 800 میلیارد ریال اعتبار دارد، افزود: تامین اعتبار این طرح از طریق فاینانس داخلی پیگیری می‌شود.

وی یادآورشد: هم اکنون عملیات اجرایی آن در مرحله انتخاب پیمانکار است که با راه‌اندازی آن 2 هزار هکتار اراضی مشگین‌شهر به شبکه آبیاری نوین مجهز می‌شود.

پیشرفت 69 درصدی پایاب سد سبلان

پایاب سد سبلان دارای 69 درصد پیشرفت فیزیکی است که تکمیل آن منوط به تامین اعتبار لازم است و به گفته مسئولان اعتبار این طرح از محل‌های مختلف فاینانس بانک توسعه تعاون و بانک ملی مورد پیگیری قرار گرفته است.

علی حیدری اناری مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای اردبیل دراین باره به ایرنا گفت: در حال حاضر با تأمین اعتبار از محل فاینانس داخلی، عملیات اجرایی این طرح در حال اجرا بوده و برای تداوم عملیات اجرایی طرح، اعتبار مورد نیاز تامین می‌شود.

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای استان اردبیل اضافه کرد: تکمیل فاز اول طرح شبکه آبیاری سبلان با مشارکت بانک توسعه تعاون، بعنوان سرمایه گذار طرح مذکور با تامین اعتبار لازم در اولویت قرار گرفته است.

ایرج بیگدلو فرماندار مشگین‌شهر هم با بیان اینکه سد سبلان مشگین‌شهر به عنوان اصلی‌ترین منبع آبرسانی این شهرستان است، گفت: کل طرح دارای پیشرفت 69 درصدی است و از مسئولان استانی و مدیر آب منطقه‌ای اردبیل درخواست بازنگری طرح به صورت عدالت‌محور در 2 منطقه شمالی و جنوبی این پایاب را داریم.

بیگدلو افزود: عملیات احداث این سد از سال 83 آغاز شده و طبق آخرین تعهد مجری طرح، 6 هزار هکتار در پایاب این سد پیش‌بینی شده است.

فرماندار مشگین‌شهر بیان کرد: دغدغه اهالی ارشق در زمینه رعایت عدالت از سهم منطقه ارشق در پایاب سد سبلان درست بوده و تمام تلاش خود را برای رعایت عدالت در تخصیص آب از سد انجام خواهیم داد.

وی با اشاره به حاصلخیزی خاک منطقه ارشق، ارتقا بهره‌وری محصولات اراضی کشاورزی منطقه ارشق در کنار اراضی بخش مشگین شرقی با استفاده از ظرفیت پایاب سد سبلان را از جمله اهداف این طرح عنوان کرد.

بیگدلو گفت: به منظور تکمیل شبکه سد سبلان هفت هزار میلیارد ریال اعتبار نیاز است تا این طرح به بهره‌برداری کامل برسد.

کاهش حجم آب سد سبلان از 94میلیون متر مکعب به 27 میلیون مترمکعب

موضوع مهمی که هم در فرایند احداث طرح‌ها و پروژه های آب و هم درروند استفاده از آنها باید مد نظر برنامه ریزان قرار بگیرد کاهش آورد رودخانه‌ها بر اثر خشکسالی و تغییر اقلیم است. در همین زمینه ارسلان فرجی مدیر امور منابع آب شهرستان مشگین شهر با تاکید بر لزوم استفاده بهینه آب از سوی کشاورزان گفت: امسال در فصل آبیاری با وجود کمبود منابع آب، نزدیک به 11 میلیون متر مکعب آب از سد سبلان در سه مرحله برای تراس رودخانه رهاسازی شده است.

فرجی اظهار کرد: هم اکنون پیشرفت فیزیکی فاز اول پایاب سبلان به 95 درصد رسیده و پیش بینی شده در سال آبی بطور کامل بهره برداری شود.

مدیر امور منابع آب شهرستان مشگین شهر ادامه داد: کل اعتبارات مصوب برای این طرح در سال جاری 120 میلیارد ریال است که 50 میلیارد ریال آن تخصیص یافته و برای بهره برداری کامل هفت هزار میلیارد ریال اعتبار نیاز است.

وی با بیان اینکه برای اجرای کامل طرح یک هزار و 470 میلیارد ریال اعتبار هزینه شده است افزود: پیگیر هستیم 600 میلیارد ریال برای اجرای ناحیه جنوبی پایاب سد از طریق بانک توسعه تعاون اختصاص داده شود.

فرجی افزود: برای اجرای ناحیه شمالی پایاب سد سبلان هم  یک هزار و 800 میلیارد ریال با مشارکت بانک ملی اختصاص خواهد یافت.

توسعه و تکمیل شبکه پایاب سد سبلان می‌تواند بخشی از مشکلات کشاورزان و باغداران مشگین شهر را برطرف کند با این حال باید پذیرفت که توسعه شبکه پایاب به تنهایی گره گشای مشکلات نخواهد بود و دست اندرکاران بخش آب، کشاورزی و کاربران باید به طور دائم در جستجوی راهکارهای نوین استفاده بهینه از منابع محدود آبی باشند.