پیام آذری - دریاچه ارومیه سال‌ها است حال و روز خوشی ندارد و بدترین روزهای خود را سپری می‌کند، این روزها خبری از دریاچه نیست و تا چشم کار می کند خشکی و نمک است.

 به رسم همیشگی، هرازگاهی موضوع دریاچه ارومیه مورد توجه قرار گرفته و سپس فراموش می‌شود؛ طی هفته‌ی اخیر نیز مجدداً با خبر تأخیر در انتقال آب تونل کانی سیب موضوع دریاچه ارومیه مورد توجه قرار گرفت و خیلی زود همه آرام شدند و به فراموشی سپرده شد.
خشکی دریاچه ارومیه اصلاً موضوع عجیب و غریبی نیست، سال‌ها است که روی آن بحث می‌شود و مسئولان زیادی روی کار آمدند و رفتند، مسئولانی که به جای آب، با وعده‌های خود، دریاچه را پر کردند!
دریاچه ارومیه روزگاران گذشته آبی بود و بیکران اما حالا دیگر نفسی برای جنبش ندارد و تنها نمک مانده است و نمک؛ منتظر است که باد نمک‌ها را بلند کند و به این سو و آن سو ببرد، دریاچه دیگر نای ایستادن ندارد.
دیگر چیزی به نام دریاچه باقی نمانده است و شوره‌زاری بیش نیست، وقتی دریاچه را می‌بینی، یاد پرندگان مهاجری میافتی که روزی آخرین مقصدشان دریاچه نیلگون ارومیه بود، یاد آرتمیاهایی که فقط و فقط در این دریاچه یافت می‌شدند و هزاران چشم منتظر محقق شدن وعده‌های مسئولین.
از اقدامات مسئولان در سال‌های اخیر باید به ستاد عریض و طویل احیای دریاچه ارومیه اشاره کرد. ستادی که نتوانست دریاچه ارومیه را احیا کند!
حالا که تلاش‌های ستاد احیا با وجود هزینه کرد بالا نتیجه نداده مجلس هم در سال جاری یادش افتاده و هیأت تحقیق و تفحص راه انداخته است.
صدای بی‌آبی دریاچه ارومیه سال‌ها است که بلند شده اما گوش شنوایی نیست و علیرغم اقدامات کم و بیش مسئولین هر روز خبرهای بغرنج‌تری از وضعیت آن مخابره می‌شود.

دریاچه ارومیه احتمالاً تا تابستان آینده کاملاً خشک می‌شود
یک کارشناس حوزه آب و محیط زیست گفته است: دریاچه ارومیه سال 1375، 33 میلیارد متر مکعب آب داشت اکنون این میزان به کمتر از یک میلیارد متر مکعب آب رسیده است، در حال حاضر تقریباً می‌توان گفت ما به بدترین وضعیت رسیده‌ایم، زیرا سطح تراز دریاچه هرگز در سطح کنونی نبوده است، ضمن اینکه در فصل زمستان هستیم و طبق آنچه از شواهد امر برمی‌آید در فصل تابستان آینده احتمال خشک شدن دریاچه خیلی زیاد است.
محمد درویش خاطرنشان کرده است: مسئولان از احیای دریاچه ارومیه قطع امید کرده‌اند، در 8 سالی که ستاد احیای دریاچه ارومیه فعال بود کاری انجام نشد، اکنون که رسماً ستاد تعطیل شده و با سپرده شدن مسئولیت به استاندار آذربایجان غربی کسی که مخالف برنامه‌های ستاد احیا بوده، آینده دریاچه واقعاً نگران‌کننده است.
همچنین به یاد داریم که ماه گذشته رئیس هیأت تحقیق و تفحص از دریاچه ارومیه گفته بود گه ظرف پنج سال آینده در دریاچه ارومیه می‌توانیم شنا کنیم!
روح الله متفکر آزاد از انتقال تونل آب زاب تا بهمن ماه خبر داده بود که از مسیر 36 کیلومتری از کانی سیب به گدار چای در فاز اول 300 میلیون متر مکعب آب می‌رسد.

همچنین او اظهار کرده بود: از سد سیلوه نیز آب با دبی 16 متر مکعب تا اسفند ماه به دریاچه ارومیه می‌رسد که اگر بخواهیم به نقطه ایده‌آل برسیم، باید در کشاورزی هم تغییراتی ایجاد کرد که از وزارت جهاد کشاورزی پیگیری می‌کنیم و ظرف پنج سال آینده در دریاچه ارومیه می‌توانید شنا کنید.
اما باوجود اینکه وزارت نیرو هم اعلام کرده بود در دهه فجر تونل کانی سیب افتتاح شده و در فاز اول مقدار 300 میلیون متر مکعب را به دریاچه انتقال داده و در فاز دوم نیز 200 میلیون مترمکعب آب را وارد دریاچه ارومیه می‌کند. با این وجود در دهه فجر انقلاب اسلامی نیز اتفاقی نیفتاد تا دریاچه ارومیه همچنان تشنه مانده و در یک قدمی مرگ باشد.
اکنون مرحله وفای به عهد است
رئیس هیأت تحقیق و تفحص ستاد احیای دریاچه ارومیه در این خصوص به خبرنگار مهر می‌گوید: با توجه به بازدید دو ماه پیش اعضای هیأت تحقیق و تفحص ستاد احیای دریاچه ارومیه از حوضه آبریز دریاچه، وعده اتمام پروژه تونل کانی سیب در بهمن ماه برای انتقال آب به دریاچه ارومیه از مسیر گدارچای توسط مسئولین استانداری آذربایجان غربی به ما داده شد.
متفکر آزاد تصریح می‌کند: اکنون مرحله وفای به عهد است؛ من به مسئولین اجرایی و ستاد احیا اعلام می‌کنم در صورت عدم تحقق وعده قطعاً در گزارش نهایی تحقیق و تفحص به مجلس موضوع را منعکس خواهم کرد.
وی ادامه می‌دهد: هیأت تحقیق و تفحص بررسی وضعیت ستاد احیای دریاچه و مشکلات آن را بر عهده دارد و ما آن را به خوبی انجام می‌دهیم، بودجه خوبی به احیای دریاچه ارومیه تعلق یافته است و کانی سیب قرار است آخر بهمن ماه به اتمام برسد و ما هم منتظر هستیم که در صورت عدم انجام آن، خلف وعده گزارش شود.
وی خاطرنشان می‌کند: وظیفه ذاتی هیأت تحقیق و تفحص بررسی روند ستاد احیا است تا نتایج را گزارش دهد و نتایج در پایان کار گزارش می‌شود و اکنون نمی‌توان چیزی گفت.
متفکر آزاد در پاسخ به این سوال که عملکرد مسئولین ستاد احیا چگونه است، می‌گوید این امر وظیفه ما نیست و می‌افزاید: ستاد احیا منحل نشده و فقط شکل آن عوض شده است و وظیفه ما صرفاً و صرفاً بررسی وضعیت ستاد احیای دریاچه است.

تحقیق و تفحص‌ها برای منطقه، دریاچه نمی‌شود
رئیس دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطی دانشگاه تبریز نیز در خصوص وضعیت فعلی دریاچه ارومیه به خبرنگار مهر می‌گوید: وضعیت حال حاضر دریاچه ارومیه با توجه به آمار سازمان آب که بنا به دلایل مدیریتی اکنون تحولات روز به روز دریاچه در نمودار سازمانی دیده نمی‌شود و حالات سالانه آن نشان داده می‌شود.
بهروز ساری صراف ادامه می‌دهد: حجم آب دریاچه ارومیه در سال جاری در بهترین حالت سه میلیارد و 180 میلیون مترمکعب، در حالت میانگین دو میلیارد مترمکعب و در کم آبی یک میلیارد مترمکعب بوده است که فقط گودی‌ها و پستی‌های دریاچه را پوشش می‌دهد و تقریباً از نگاه زیست محیطی برابر صفر است و چندان تأثیری در حفظ ریزگردها و رطوبت خاک ندارد.
وی ادامه می‌دهد: طبق آمار سازمان آب، در فصل تابستان سال جاری، خشکی واقعی آن دیده می‌شود و پیش‌بینی لازم نیست و این حقیقت را نشان می‌دهد که از 38 میلیارد مترمکعب، تنها یک میلیارد مترمکعب آب باقی می‌ماند که در حقیقت خشک است و اگر اقدام اساسی از طرف مسئولین نباشد، نباید انتظار تغییر وضعیت آن را داشت.
صراف متذکر می‌شود: امید در حالت تئوریک وجود دارد اما اراده ملی دیده نمی‌شود، علاقمندی وجود دارد اما اراده ملی و اقدام وجود ندارد؛ ادارات و مدیران برای مسائل روز برنامه دارند نه آینده دریاچه و با این عدم اقدام ملی، امیدها به صفر نزدیک می‌شود.

وی می‌گوید: دولت جدید شاید بتواند با انتقال آب مردم را از نظر فکری به آرامش برساند اما از نظر اکولوژیکی انتقال 700 میلیون متر مکعب آن هم در سه فاز، دردی را دوا نمی‌کند و انتقال آب به صورت تدریجی، سبب تبخیر بیشتر می‌شود که اگر تشکیل هیأت تحقیق و تفحص واقعاً برای دریاچه بود اکنون باید کار تمام می‌شد نه اینکه اکنون هزاران اما و اگر باقی است.
کانی سیب یا بقیه چه برسند یا نرسند عطش خشکی همچنان در ژنتیک دریاچه خواهد ماند
رئیس دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطی دانشگاه تبریز با اشاره به انتقال آب تونل کانی سیب تاکید می‌کند: 700 میلیون مترمکعب آب، به صورت ثمربخش، موجب و سبب فعالیت‌های اکولوژیکی نمی‌شود و فایده چندانی برای احیای تمامیت دریاچه از لحاظ اکولوژیکی و توریسم و… مقابله با ریزگرد و غبارهای حاصله ندارد، با احتساب انتقال آب رودخانه کانی سیب و انتقال پساپ کارخانه‌های صنعتی که در سه فاز و در سه مقطع زمانی آب به دریاچه اضافه می‌شود که در مجموع به یک میلیارد نمی‌رسد و به آن صورت اکوسیستم دریاچه را احیا نمی‌کند چراکه نیاز آبی سالانه دریاچه سه میلیارد متر مکعب است.
این سطح از خشکی دریاچه ارومیه ماحصل سیاست‌ها و اقداماتی است که به اسم احیای دریاچه، زودتر از زمان طبیعی نفس‌های آن را به شمار انداخته و روزبه‌روز تنگ‌تر و بی‌آب و علف‌تر می‌شود، اما عاقبت چه خواهد شد؟