پیام آذری - خراسان / رکورد گرما در بعضی مناطق کشور شکسته شده و در 24 ساعت اخیر دمای بالای 50 درجه برای بیش از 12 شهر ثبت شده است؛ چطور در این روزهای سوزان از جسم و روان خود محافظت کنیم؟
در این روزهای سوزان که خورشید با تمام توان بر سرزمین‌مان می‌تابد، ایران رکورد تازه‌ای از گرما را به ثبت رسانده است؛ رکوردی که فقط در آمارها نمی‌ماند، بلکه در نفس‌های تند رهگذران، در پوست داغ خیابان‌ها و در صورت‌های خیس عرق خودش را نشان می‌دهد. گرما دیگر یک واژه ساده نیست، تجربه‌ای است که بر تن و جان ما می‌نشیند؛ آزمونی است که هر روز در برابرش ایستاده‌ایم و باید راهی برای تاب‌آوردن بیابیم. در چنین روزهایی، مراقبت از جسم و روان‌مان دیگر یک توصیه معمولی نیست؛ ضرورتی است حیاتی. اما گرما فقط بر بدن ما اثر نمی‌گذارد؛ روان ما هم در آتش این دما ذوب می‌شود. بی‌حوصلگی، خستگی و حتی اندک تلخی در روابط، نشانه‌هایی است که باید جدی گرفته شوند. شاید جلوگیری از رکوردشکنی‌های گرما دست ما نباشد، اما تاب‌آوردن در برابرشان چرا. ما می‌توانیم با تغییر عادت‌های کوچک، با کمی صبر و دقت، از این روزهای داغ عبور کنیم بی‌آن که سلامت‌مان قربانی شود. روز گذشته «صادق ضیائیان»، رئیس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوا، اعلام کرد که علاوه بر تداوم گرمای شدید در مناطق گرمسیری، برخی استان‌های شمالی و مرکزی با رگبار باران، رعد‌وبرق و وزش باد شدید موقت هم روبه‌رو خواهند شد. اوج گرما در روز چهارشنبه پیش‌بینی شده و در برخی مناطق دمای هوا از مرز 50 درجه سانتی‌گراد عبور خواهد کرد؛ موضوعی که نگرانی‌ها درباره افزایش مصرف انرژی و خطرات ناشی از گرمای بیش از حد را دوچندان کرده است. وی با بیان این که در 24 ساعت گذشته بیش از 12 ایستگاه هواشناسی دمای بالای 50 درجه را ثبت کرده‌اند، افزود: «پیش‌بینی می‌شود روند افزایشی دما در روزهای سه‌شنبه و به‌ویژه چهارشنبه ادامه داشته باشد». خورشید هرچند این روزها بی‌رحم‌تر می‌تابد، اما همین که بیاموزیم چگونه با آن کنار بیاییم، شاید این گرمای سوزان به بهانه‌ای بدل شود برای نزدیک‌تر شدن به خودمان و یافتن آرامشی درونی که هیچ دمایی نتواند آن را بر هم بزند.
بهترین خوراکی‌ها برای خنک ماندن در روزهای گرم
همه ما راه‌های مختلفی برای خنک ماندن در تابستان می‌دانیم. اما آیا می‌دانستید که با مصرف غذاهای تابستانی می‌توانید بدنتان را از داخل خنک نگه دارید تا گرمای بیرون برایتان اذیت کننده نباشد؟ وقتی گرمای تابستان شروع می‌شود نوشیدن تمام آب‌های جهان هم نمی‌تواند شما را خنک نگه دارد، پس بهترین راه برای خنک نگه داشتن بدن در تابستان این است که تغییراتی در رژیم غذایی‌تان بدهید تا بدنتان خنک بماند. مصرف خوراکی‌هایی که در ادامه با آن‌ها آشنا می‌شوید باعث کاهش گرمای داخلی شده و کمک می‌کنند با گرمای تابستان کمتر اذیت شوید.
1- خیار شاید بتوان گفت که خیار، بهترین خوراکی از فهرست خوراکی‌های تابستانی است. خیار به سرعت بدن را هیدراته می‌کند و حرارت آن را پایین می‌آورد. آن را به هر شکلی که دوست دارید، در سالاد یا به تنهایی، بخورید. حتی می‌توانید چند برش خیار را همراه با کمی زنجبیل و لیمو در آب بریزید و بنوشید.
2- هندوانه و خربزه از دیگر میوه و سبزیجات عالی برای فصل تابستان هندوانه و خربزه است که هردو سرشار از آب، مواد مغذی و قند هستند. این میوه‌ها نه تنها آب‌رسانی خوبی انجام می‌دهند، بلکه بدن را با مواد مغذی عالی مثل ویتامین B، منیزیم، پتاسیم و فیبر تقویت می‌کنند.
3- سبزیجات برگ‌دار سبزیجات با برگ سبز ارزش غذایی بالایی دارند و مواد معدنی خوبی مثل کلسیم در آن‌ها به مقدار زیادی یافت می‌شود. همچنین این برگ‌های سبز ارزشمند خاصیت خنک کنندگی زیادی هم دارند. اسفناج، کاهو، کلم چینی و کلم پیچ از بهترین سبزیجاتی هستند که می‌توانید به شکل‌های مختلف در فصل تابستان مصرف کنید.
4- دوغ دوغ، این نوشیدنی قدیمی و خوشمزه، بدن شما را هیدراته نگه می‌دارد و به هضم غذا هم کمک می‌کند. می‌توانید برای افزایش خواص خنک کنندگی و همچنین کاهش وزن، قبل از مصرف به آن کمی زیره برشته شده، گشنیز تازه و کمی زنجبیل اضافه کنید.
5- انبه انبه به عنوان سلطان میوه‌ها بهترین ماده خوراکی برای کاهش حرارت بدن است. شما می‌توانید انبه را به هزاران شکل مختلف، از خرد شده به شکل خام تا نوشیدنی و اسموتی، مصرف کنید. انبه برای بهبود هضم غذا، درمان گرمازدگی و افزایش انرژی بسیار مناسب است.
6- لیمو ساده‌ترین راه برای طعم دادن به یک لیوان آب، مصرف کمی لیمو با آن است. لیمو سیستم ایمنی شما را تقویت می‌کند، پوست را درخشان می‌کند و مقدار مناسبی از ویتامین C به بدنتان می‌رساند. پس در تابستان از لیمو و آب لیمو بیشتر استفاده کنید. نوشیدن لیموناد، چای سرد لیمویی یا اضافه کردن آب لیمو به سالاد می‌تواند روش‌های مناسبی برای مصرف آن باشد.
7- ماست ماست سرشار از کلسیم است و گزینه مناسبی برای استفاده در تابستان به شمار می‌آید. ویتامین B و باکتری‌های مفید موجود در آن به سلامت روده کمک کرده، بدن را از درون آرام می‌کند. با اضافه کردن انبه، توت‌فرنگی و دیگر میوه‌های فصل به ماست می‌توانید یک دسر خوشمزه درست کنید که بدنتان را به خوبی خنک می‌کند.
8- نعناع نعناع یک گیاه خنک کننده است که وقتی با لیمو ترکیب می‌شود می‌تواند مثل یک بمب خنک کننده عمل کند. پس می‌توان از آن به عنوان یکی از بهترین غذاهای تابستانی خنک نام برد. از ساده‌ترین راه‌ها برای تهیه یک نوشیدنی خنک کننده در تابستان ترکیب نعناع فلفلی، کمی لیمو و شربت سکنجبین است. نعناع جلوی افزایش دمای بدن را می‌گیرد، به هضم غذا کمک می‌کند، حالت تهوع و سردرد را از بین می‌برد و در درمان خستگی و افسردگی بسیار موثر است. همچنین دمنوش نعناع می‌تواند یک محرک عالی برای افزایش تعریق و در نتیجه خنک‌تر شدن بدن باشد. ساده‌ترین راه مصرف نعناع هم قرار دادن چند برگ نعناع در یک شیشه آب و نوشیدن آن در طول روز است. بهتر است برگ‌های نعناع یک ساعت در بطری آب بمانند و بعد از آن شروع به نوشیدن کنید.
جدال روان و گرما
آیا واقعا گرما بر سلامت‌روان تاثیر دارد و باعث افزایش خشونت می‌شود؟
در این روزها که احتمالا داغ‌ترین روزهای سال باشد، علاوه بر ضرورت حفظ سلامت جسمی با نوشیدن آب کافی و ...، یکی از دغدغه‌های رایج مردم درباره تاثیرات افزایش دمای هوا بر سلامت روان‌شان است. اما آیا واقعا گرما بر سلامت روان تاثیر دارد؟
گرما باعث بی‌حوصلگی شدید می‌شود
در پاسخ به سوالی درباره تاثیرات گرما بر روان باید بگوییم که در کوتاه مدت، گرما باعث بی‌حوصلگی شدید می‌شود. وقتی در معرض گرما هستیم، بدن برای خنک شدن، بیشتر تعریق می‌کند و همراه با عرق، املاح ضروری برای بدن و مخصوصا سیستم عصبی دفع می‌شود. دفع املاح ضروری، باعث ایجاد تنش در بدن و در حالت شدید منجر به گرمازدگی و حتی مرگ می‌شود. در این شرایط نوشیدن آب خنک کار درستی نیست چون به بدن شوک وارد می‌کند. در این مواقع، دمای درون بدن به شدت کاهش پیدا کرده ولی بیرون داغ است. بنابراین نوشیدن آب خیلی سرد تعریق را کم می کند و دفع گرما کمتر و احتمال گرمازدگی بیشتر می‌شود. نوشیدن دوغ کمی خنک، شربت خاکشیر، تخم شربتی و ... بسیار مفید است تا همزمان با آب بدن، املاح لازم هم به بدن وارد شود.
بازار
![]()
چرا در گرما، پرخاشگر می‌شویم؟
همان‌طور که گفته شد، کاهش املاح ضروری و تنش گرمایی به سیستم روان به شدت فشار وارد می‌کند. در نتیجه این تنش که به راحتی قابل پاسخ نیست، یعنی نمی‌شود سریع خنک شد، باعث ایجاد حس ناکامی و در نتیجه پرخاشگری می‌شود. همیشه در روزهای داغ، میزان نزاع و قتل افزایش پیدا می‌کند چون گرما باعث کاهش شدید تحمل و صبر می‌شود. در نتیجه احتمال دعوای زوجین، نزاع خیابانی یا حتی قتل بیشتر می‌شود.
گرما اثر بلندمدت بر روان ندارد اما ...
گرما تاثیر خاصی بر سلامت‌روان کلی آدم ندارد، چون گذراست. چند روز هوا گرم می‌شود و دوباره به حالت عادی بر می‌گردد. بنابراین خود گرما اثر بلند مدت بر سلامت‌روان ندارد اما رفتارهایی که تحت تنش گرمایی انجام می‌دهیم ممکن است اثرات بلند مدت داشته باشد. مثلا فردی که در گرما بیرون از خانه مشغول کار بوده و بعد در ترافیک به خانه برگشته، کاملا مستعد اعمال خشونت کلامی و فیزیکی نسبت به خانواده قرار دارد. بنابراین اگر محرکی در خانه پیش آید ممکن است به دعوای شدیدی منجر شود که در حالت عادی امکان‌پذیر نبود.
استرسی‌شدن به‌دلیل تعویق کارها ناشی از گرما
در این روزهای بی‌حوصلگی، ممکن است کارهای مان را به تعویق بیندازیم که همین مسئله باعث استرس می‌شود. برای حل مشکل ابتدا لازم است دلیل این پشت‌گوش انداختن را پیدا کنیم. ما گاهی به این دلیل کارها را به تعویق می‌اندازیم که از نتیجه‌شان می‌ترسیم. در این صورت بهترین راه، مواجهه با این موضوع است که نتیجه مثبت و منفی کارها را در نظر نگیریم. همه ما گاهی در زندگی دنبال پیشرفت هستیم اما همیشه مسئله ما پیشرفت نیست؛ گاهی بهترینِ خودمان بودن کافی است. در روزهای دشوار، بهترین خود بودن، اساسیترین کاری است که می‌توانیم انجام بدهیم.
این روزها به پروپای دیگران نپیچید!
در این روزهای داغ حواس‌مان باشد که همه کلافه هستند. موقع رانندگی، بوق زدن بی‌مورد یا عجله برای برگشت به خانه و ... می‌تواند به درگیری و بحث منجر شود. بهتر است کمی بیشتر حال همدیگر را درک و یک سری اصول را رعایت کنیم. گرما برای همه کلافه‌کننده است. به شوهرها هم توصیه می‌کنم حالا که خانم‌ها در این گرمای سوزان به علت پوشش بیشتر، به احتمال بالاتری در معرض کلافگی ناشی از گرما هستند، خیلی به پروپای آن‌ها نپیچند و صحبت درباره مسائل مناقشه برانگیز یا انتقاد را به زمان دیگری موکول کنند. خانم‌های محترم هم به یاد داشته باشید که مقصر گرما، همسر شما نیست و به همان اندازه که شما کلافه هستید، او هم کلافه است.
ویژگی لباس مناسب برای روزهای گرم
پژوهشگران دریافته‌اند که با پوشیدن لباس‌های مناسب می‌توان کمتر از سیستم سرمایشی و تهویه استفاده کرد که در درازمدت به صرفه‌جویی قابل‌توجه انرژی می‌انجامد. پوشیدن لباس خنک هم هزینه‌ها را کاهش می‌دهد و هم از انتشار بیشتر گازهای گلخانه‌ای جلوگیری می‌کند. اما برای خنک ماندن در هوای گرم چه لباسی بپوشیم؟
اهمیت مواد به‌کاررفته در تولید لباس
انتخاب پارچه بسیار مهم است. اگر لباس سرهمی جین گشاد بپوشید، نسبت به کسی که لباس تنگ‌تری از جنس‌های نازک پوشیده است، گرمای بیشتری را احساس خواهید کرد. پارچه‌های سبک مانند پنبه و ابریشم معمولاً بهتر از پارچه‌های بافته‌شده روی بدن آویزان می‌شوند. این امر خصوصا زمانی که هوا رطوبت دارد، مهم است. در گرمای خشک، فقط جذب کردن می‌تواند کافی باشد، زیرا عرق جذب و در گرما تبخیر می‌شود. وقتی هوا گرم و مرطوب باشد، هوای اطراف شما از بخار آب اشباع است، یعنی عرقی که جذب لباس می‌شود، تبخیر نمی‌شود.
توجه به میزان تعریق خودمان
انتخاب لباس برای خنک ماندن کمی پیچیده‌تر از پوشیدن یک تی‌شرت با رنگ روشن است. هنگام انتخاب لباس برای پوشیدن در هوای گرم باید به گرمایی که خود بدن ما تولید می‌کند، تعریق و میزان رطوبت موجود در هوا هم توجه کرد. پارچه مناسب، اندازه مناسب لباس و گاهی مقداری آب می‌تواند به شما کمک کند در هوای گرم خنک بمانید.
ترفندهای استفاده بهینه‌تر از کولر خانه و خودرو
یکی از اولین راهکارهای ما برای تحمل گرما، روشن کردن کولر است. چه زمانی که در خانه با بقیه اعضای خانواده دور هم نشستیم و چه زمانی که با خودرو، در مسیر رفتن به جایی یا برای انجام کاری هستیم. در ادامه، چند توصیه برای استفاده بهینه‌تر از سرمایش کولر خواهیم داشت.
کولرهای آبی و گازی خانگی
بستن در و پنجره‌ها هنگام استفاده از کولر و گذاشتن سایبان روی کولرهای آبی که روی پشت بام قرار دارند، هم باعث می‌شود که خنکی محیط بیشتر شود و هم در کاهش مصرف برق تاثیرگذار خواهد بود. همچنین استفاده از دور کند کولر آبی و تنظیم دمای کولر گازی روی 24 درجه در راستای کاهش مصرف برق ضروری است. سرویس کردن کولرها، تعویض پوشال‌های کولر آبی در صورت نیاز، روشن کردن پمپ آب قبل از موتور، بررسی شیلنگ‌ها و تنظیم بودن شناور کولر و ... باعث خنک‌تر شدن باد آن خواهد شد.
کولر خودرو
زمانی که پس از مدت طولانی وارد خودرو می‌شوید، ابتدا شیشه‌ها را باز کنید تا هوا به مدت 2 دقیقه در خودرو جریان پیدا کند و سپس کولر خودرو را روشن کنید، چرا که هوای گرم محبوس شده در خودرو غالبا دارای بخارات مضر متصاعد شده از قطعات پلاستیکی است. کودکان به گرما حساس هستند پس در صورت همراه داشتن کودک در خودرو حتما از کولر استفاده کنید. همچنین زمانی که خودرو در حرکت است با بستن شیشه‌ها و استفاده از کولر به دلیل افزایش آیرودینامیک، مصرف بنزین بر خلاف باور رایج، کاهش می‌یابد. زمانی که در شهرهای بزرگ و آلوده تردد می‌کنید به دلیل آلودگی هوا بهتر است که کولر در حالت گردش داخلی قرار بگیرد.
نویسنده: مجید حسین زاده | روزنامه‌نگار