پیام آذری - ایرانشناس برجسته و رییس انجمن تحقیقات علویان ترکیه گفت: ستون فرهنگی و تمدنی ایران هیچگاه در برابر تهاجم بیگانگان ریزش نکرده و استواری خود را در هیچ دوره تاریخی از دست نداده است.
به گزارش خبرگزاری صداوسیمای مرکز اردبیل ، دکتر کاآن دیلک که برای شرکت در آیین سالروز استقرار سلسله صفویه در ایران به اردبیل سفر کرده است، اظهار کرد: ایرانی بودن مردم و فرهنگ این کشور در دوره‌های مختلف تاریخی اصلا تغییر نیافته و همه اقوام مهاجم به ایران حتی در صورت غلبه سیاسی و نظامی، در فرهنگ و تمدن ایران ادغام شده و همه ایرانی شده‌اند.
وی اضافه کرد: اقوام آسیای میانه وقتی با فرهنگ و تمدن آشنا شدند، رنگ ایرانی گرفتند، قدرت پیدا کردند و ایرانی‌تر شدند و این روند در طول صد‌ها سال ادامه یافت به طوری که ایران و ایرانی بودن در دوره صفوی معنای جدید و قوی‌تری پیدا کرد.
این کارشناس تاریخ و فرهنگ ایرانی و روزنامه‌نگار ترکیه با بیان این که به پشتوانه قدرت و پیشینه تاریخی، فرهنگ و تمدن ایرانی سال‌ها و قرن‌هاست که پایدار مانده و این میراث عظیم نباید نادیده گرفته شود، اظهار کرد: امروزه برخی مباحثی مانند ملی‌گرایی ایرانی و شیعی‌گرایی در ایران مطرح می‌شود و این دو مقوله در مقابل هم قرار می‌گیرد در حالی که این دو موضوع جدا از هم نیست.
دکتر کاآن دیلک دوره صفویه را درخشان‌ترین دوره تاریخ اجتماعی، سیاسی و تمدنی ایران دانست و اضافه کرد: با ظهور صفویان، در تاریخ خاورمیانه صفحه جدیدی باز شده و امروزه، در تمام کتبی که در مورد ایران و انقلاب اسلامی ایران در غرب نوشته می‌شود، اغلب ریشه انقلاب و اقتدار امروزی ایران را مربوط به بنیان تفکر شکل گرفته در دوره صفویه می‌دانند.
وی با اشاره به نقش حکومت صفوی در اتحاد ملی ایران بعد از قرن‌ها حکومت محلی و ضعیف افزود: صفویان نقش اصلی در یکپارچگی ایران داشتند و تمام محققان به این امر اذعان دارند و همه اتفاق نظر دارند که صفویان در ایران و خاورمیانه تحول بزرگی ایجاد کردند و در گسترش مذهب تشیع نقش اصلی را داشتند و جریان فرهنگی عظیمی راه انداختند.
این محقق فرهنگ و تاریخ ایرانی اهل ترکیه، خواستار احیا و تبیین نفوذ معنوی و ذخایر فرهنگی صفویان شد و اضافه کرد: احیای فرهنگی و برگزاری آیین بزرگداشت و روند احیای فرهنگ و تمدن نشات گرفته از صفویه خیلی دیر شده و بایستی خیلی سال قبل این اتفاق می‌افتاد.
دکتر دیلک با بیان این که حدود 20 سال پیش مطالعات صفویه‌شناسی خیلی کمتر بود ولی امروز تعداد مقامات، پایان‌نامه و کتب به طور مداوم در حال افزایش است، گفت: دوره تاریخی صفویه و نقش تاریخی آنها برای احیای فرهنگ و تمدن ایرانی، تا 30 سال قبل مورد توجه قرار نگرفته بود به طوری که انگار صفویان برای ایران کاری نکرده بودند ولی در واقع، اگر امروز کشوری به نام ایران وجود دارد و حرف از تمدن ایرانی در میان است، صفویان یکی از محور‌های اصلی آن بوده و در ایجاد آن نقش اصلی داشته‌اند.
وی همچنین بیان کرد: امروز به نفع مردم و کشور ایران است که از داشته‌های فرهنگی و نفوذ معنوی صفویان که از بالکان تا هندوستان گسترده شده، حراست کرده و ابعاد مختلف آن را در قالب کنفرانس‌ها و نشست‌های بین‌المللی تبیین کند.
ایرانشناس برجسته و رییس انجمن تحقیقات علویان ترکیه با اشاره به تاثیر فرهنگی، اجتماعی و مذهبی صفویه در قلب اروپا و شبه جزیره هند، دوره تاریخی صفویه را دوره اوج و شکوفایی میراث بزرگ فرهنگ و تمدن ایران دانست و خواستار معرفی، احیا، سرمایه‌گذاری فرهنگی و انجام کار‌های تحقیقاتی گسترده برای تبیین همه زوایای این امر شد.
دیلک همچنین گفت: این روند احیا باید به صورت مستمر باشد و با دعوت از محققان داخلی و خارجی، هر ماه یک برنامه مهم در این استان با محوریت و موضوعات مرتبط با صفویان برگزار شود تا خدمات بزرگ آنها پاس داشته شود و دوباره این میراث تاریخی و فرهنگی احیا شود تا کشور‌های همجوار هم از آثار و تاثیرات صفویه بهره‌مند شوند.
وی همچنین با بیان این که یکی دو سال است که رابطه محققان ترکیه با اردبیل قوی‌تر شده و انجمن علویان ترکیه درصدد است تا از طریق همکاری مشترک با دانشگاه محقق اردبیلی، روابط فرهنگی، اجتماعی و علمی دوجانبه را گسترش دهد، افزود: در گذشته به خصوص در دوره صفویه ارتباط ایران با آسیای صغیر بسیار زیاد بود و آثار به جای مانده نشانگر این امر است.
مؤسس و مدیر انجمن ایران‌شناسی آنکارا با بیان این که شاهان صفوی تحول عظیم و صفحه تازه‌ای در آسیای صغیر، ایران، عراق و کل خاورمیانه باز کردند، گفت: بنیان اصلی صفویان در آسیای صغیر بوده به طوری که بر اساس اسناد تاریخی، تشکیل مکتب صفوی اول در یکی از ییلاقات شهر ارزینجان در شرق ترکیه بوده ولی گسترش فعالیت سیاسی آنها در ایران اتفاق افتاده و به همین خاطر، حتی قرن‌ها بعد از شکل‌گیری حکومت صفوی، قسمت‌های شرق ترکیه به مدت طولانی در حاکمیت خاندان و نفوذ معنوی و سیاسی صفویه بوده است به طوری که شهر‌های ارزروم، ارزینجان، مالاتیا و دیاربکر، سال‌ها تحت حکومت دولت صفوی بودند و علویان و قزلباشان در آنجا‌ها حاکم بودند.
دکتر دیلک اضافه کرد: شهر اردبیل نزد علویان ترکیه یک مرکز جاذبه بوده و بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیل و مقبره خاندان صفوی در این خطه برای علویان همیشه به عنوان یک زیارتگاه تلقی شده و قلب و روح آنها به اینجا وابسته بوده و اردبیل همیشه در طول تاریخ یک پایتخت فرهنگی برای همه علویان بوده است.
وی همچنین افزود: امروز هم انجمن ما با همکاری دانشگاه محقق اردبیلی سعی می‌کند که اردبیل را به عنوان پایتخت فرهنگی علویان جهان معرفی کند و در این زمینه رایزنی با مسئولان ذیربط ادامه دارد و دوست داریم که اردبیل برای هر علوی در هر نقطه از جهان به عنوان مرکز و پایتخت فرهنگی به حساب بیاید و برنامه فرهنگی متعددی در اینجا برگزار شود.
رییس انجمن تحقیقات علویان ترکیه با رد ایده تقابل نوعثمانی‌گری و نوصفوی‌گری بیان کرد: به باور من، عثمانی‌گرایی نوین و صفوی‌گرایی جدید، گفتمانی مقابل هم نیست و گفتمان صفوی‌گری سپری در برابر عثمانی گری محسوب نمی‌شود چرا که مکتب صفوی، امری فرهنگی محسوب می‌شود و درصدد جنگ و تقابل با هیچ گفتمانی نیست.
دکتر دیلک اضافه کرد: مذهب تشیع، محور فرهنگی ایران محسوب می‌شود و ایران محافظ مکتب و گرایشات اهل بیت (ع) است و اندیشمندان خادم اهل بیت (ع) اغلب ایرانی هستند و چشم امید دوستداران خاندان نبی مکرم اسلام (ص) به ایران است و ایران پناهگاه دوستداران اهل بیت به شمار می‌رود.
وی ایران را پناهگاه مکتب اهل بیت (ع) و قوت قلبی برای دوستداران اهل بیت (ع) خواند و اظهار کرد: ترکیه و ایران اسلامی دشمنان مشترکی دارند و امروزه اسرائیل و غرب دشمن مشترک ما هستند و ما باید با تحکیم دوستی‌ها، در برابر این دشمنان مشترک، باهم باشیم و مودت بین خود را برجسته کنیم.
این پژوهشگر فرهنگ و تاریخ ایرانی با تاکید بر لزوم افزایش سطح مراودات فرهنگی بین ایران و ترکیه گفت: سالانه سه میلیون نفر ایرانی به ترکیه سفر می‌کنند ولی در مقابل، 800 هزار نفر از ترکیه به ایران می‌آیند که اکثر آنها با هدف تجارت مرزی سفر می‌کنند و معتقدم که این سفر اتباع ترکیه به ایران باید بیشتر شود هر سال حداقل دو میلیون نفر از ترکیه به ایران بیایند و معتقدم که اگر روابط نزدیکی شکل بگیرد، دوستی دو طرف تعمیق بیشتری خواهد یافت.
آیین گرامیداشت سالروز استقرار سلسله صفویه در ایران و روز اردبیل از روز چهارم مردادماه در سطح استان اردبیل آغاز شده و علاوه بر برگزاری چندین برنامه فرهنگی در محوطه مجموعه تاریخی شیخ صفی‌الدین اردبیلی، برنامه‌های متنوعی نیز در همه شهرستان‌های استان در حال اجراست.
کاآن دیلک، فرهنگ پژوه، رییس انجمن تحقیقات علویان ترکیه، پژوهشگر تاریخ و فرهنگ ایرانی و نیز روزنامه‌نگار اهل ترکیه در چند میزگرد و برنامه فرهنگی مرتبط با این مناسبت در اردبیل سخنرانی کرد.
چهارم مرداد ماه سالروز استقرار سلسله صفویه در ایران، در تقویم رسمی کشور به نام روز شیخ صفی‌الدین اردبیلی نامگذاری شده و به تبع آن، هفته اردبیل گرامی داشته می‌شود.