بالاخره ایران چند ماه تا ساخت بمب اتم فاصله دارد؟

پیام آذری - وطن امروز /متن پیش رو در وطن امروز منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا در سخنرانی‌اش در کنست رژیم صهیونیستی یک بار دیگر حمله بمب‌افکن‌های آمریکایی به تأسیسات هسته‌ای ایران در جریان جنگ 12 روزه را یادآوری و تصریح کرد ایران «2 ماه» با ساخت بمب اتم فاصله داشت. 2 ماهی که رئیس‌جمهور آمریکا از آن یاد می‌کند، در 20 سال گذشته از زبان مقامات مختلف غربی و صهیونی، زمان‌های مختلفی داشته است. آذر 1384/ دسامبر 2005، رئیس سابق ستاد کل ارتش اسرائیل در یک سخنرانی در مؤسسه هادسون ادعا کرد «ایران ظرف یک سال و نیم به فناوری هسته‌ای و ظرف 3 تا 5 سال به بمب اتم دست خواهد یافت». شورای امنیت سازمان ملل 23 آذر 1385 (23 دسامبر 2006)، تحریم‌هایی علیه ایران وضع کرد. این در حالی بود که 12 آذر 1386 (3 دسامبر 2007)، گزارش محرمانه اطلاعاتی ملی آمریکا افشا کرد ایران برنامه تسلیحاتی را سال 1382 (2003) متوقف کرده. همین گزارش تصریح کرده بود «گمان می‌رود ایران از نظر فنی قادر به تولید اورانیوم غنی‌شده کافی برای یک سلاح هسته‌ای بین سال‌های 2010 تا 2015 باشد». اما نه این گزارش و نه قطعنامه‌های تحریمی، تغییری در ادبیات غرب نسبت به ایران ایجاد نکرد. شهریور 1390، دفتر رئیس‌جمهوری فرانسه در بیانیه‌ای از ایران خواست تمام فعالیت‌های هسته‌ای و موشک‌های بالستیک خود را که توسط پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای و قطعنامه‌های سازمان ملل و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ممنوع شده، فوراً به حالت تعلیق درآورد. 
بازار
نقاشی نتانیاهو در سازمان ملل
جان مک‌کین، سناتور آمریکایی 3 مرداد 1392 (25 ژوئیه 2013)، در مصاحبه با سی‌بی‌اس در واشنگتن ادعا کرد ایران هفته‌ها با بمب اتم فاصله دارد اما جالب‌ترین و البته مضحک‌ترین حرکت برای ادعای فاصله کم ایران با ساخت بمب اتم، بدون تردید تعلق می‌گیرد به سخنرانی نتانیاهو در تیر 1391 در مجمع عمومی سازمان ملل. نتانیاهو در آن سخنرانی یک نقاشی کودکانه روی دست برد و خط جداکننده 60 درصد و 90 درصد روی یک بمب را قرمز کرد و گفت ایران چند ماه تا ساخت بمب فاصله دارد: «ایران مرحله اول ساخت بمب اتم را تکمیل کرده و هم‌اکنون وارد مرحله دوم شده است و تا بهار آینده یا حداکثر تابستان آینده مرحله دوم را تکمیل خواهد کرد و وارد مرحله آخر می‌شود و پس از آن فقط چند ماه یا چند هفته با تولید اولین بمب اتم خود فاصله خواهد داشت». اما هر بار ادعاهای سیاسی دیده می‌شد و ارزیابی‌های فنی مورد انکار قرار می‌گرفت. از جمله گزارش آژانس انرژی اتمی در آذر 1394 که می‌گفت هیچ نشانه معتبر از فعالیت‌های تسلیحاتی پس از 1388 (2009) نیست. خط و نشان کشیدن‌ها و انگشت تهدیدها بالا بردن‌ها در دوره مذاکره برجام و پس از امضای آن ادامه یافت اما پس از خروج آمریکا از برجام، نتانیاهو در ادعای نزدیک بودن ایران به بمب اتم یک همراه سرسخت پیدا کرد. مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا که اعتقاد داشت ایران در قلب توافق هسته‌ای همچنان به دنبال ساخت بمب اتم است. بهمن 1399، وزیر انرژی رژیم صهیونیستی ادعا کرد ایران برای ساخت بمب اتم فقط 6 ماه لازم دارد. فروردین 1400 (آوریل 2021)، 3 کشور اروپایی در بیانیه مشترک لندن، غنی‌سازی 60 درصد را «گامی به سمت ساخت بمب اتم» دانستند. هر اندازه غرب در پی القای ترس به جامعه جهانی بود، ایران اصرار داشت گزارش‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با همه ابهام و عدم قطعیت و سیاسی‌کاری‌هایی که دارد، نیت یا هدف ایران برای تولید بمب اتم را نمی‌رساند اما تعجب‌برانگیز است اگر بدانیم همه زمان‌بندی‌ها و تخمین‌هایی که در 20 سال گذشته درباره فاصله ایران با تولید بمب اتم ادعا دارد، با ادعای آنتونی بلینکن، وزیر خارجه دولت بایدن قابل مقایسه نیست. 29 تیر 1403 (19 ژوئیه 2024)، او در انجمن امنیت آسپن در کلرادو هشدار داد: «ایران یک تا 2 هفته با در اختیار داشتن مواد بمب اتم فاصله دارد». یک سال قبل از این ادعای بلینکن، یک مقام ارشد وزارت دفاع ایالات متحده گفته بود ایران اکنون می‌تواند «مواد شکافت‌پذیر به اندازه یک بمب اتم» را ظرف «12 روز» تولید کند. 
اعتراف گابارد، عصبانیت ترامپ
تناقض‌های غرب پایان نداشت، حتی در دوره دوم ریاست جمهوری ترامپ که او کابینه‌ای ضعیف‌تر و نزدیک‌تر به دیدگاه‌های خود ترتیب داده است. تولسی گابارد، مدیر اطلاعات ملی آمریکا، 5 فروردین 1404 (25 مارس 2025) در شهادت کمیته سنا در واشنگتن دی‌سی گفت برنامه ساخت بمب اتم در ایران از 1382 (2003) متوقف شده، غنی‌سازی نگران‌کننده است اما تسلیحاتی نیست. در واکنش به این سخنان، ترامپ به خبرنگاران گفت: «برایم مهم نیست او چه گفته. ایران به داشتن بمب اتم «بسیار نزدیک» است». 
6 روز پس از حمله اسرائیل به ایران در خرداد 1404، بی‌بی‌سی در پی ارزیابی ادعای نتانیاهو برآمد. نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی فردای حمله گفته بود «اگر جلوی ایران گرفته نمی‌شد، ایران می‌توانست در مدت زمان بسیار کوتاهی سلاح هسته‌ای تولید کند». او ادعا کرده بود «دانشمندان هسته‌ای که کشته شدند، در حال کار روی بمب ایرانی بودند» اما از نظر مدیر سیاست‌های عدم اشاعه در انجمن کنترل تسلیحات مستقر در آمریکا، نخست‌وزیر اسرائیل «هیچ مدرک روشن یا قانع‌کننده‌ای مبنی بر اینکه ایران در آستانه تسلیحاتی شدن است، ارائه نکرد». جنگ اما با تردیدافکنی‌های مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی شروع شده بود. گروسی 2 روز قبل از 23 خرداد، گفته بود آژانس نمی‌تواند تضمین دهد برنامه هسته‌ای ایران منحصراً صلح‌آمیز است، زیرا ایران به تحقیقات خود درباره ذرات اورانیوم ساخت بشر که توسط بازرسان در 3 سایت هسته‌ای اعلام نشده کشف شده، پایبند نبوده است. بی‌بی‌سی به پرسش اساسی درباره فاصله ایران با بمب اتم پاسخ نداد اما تأکید کرد: «حملات می‌توانند تأسیسات را نابود کنند و دانشمندان را هدف قرار دهند اما نمی‌توانند دانش هسته‌ای ایران را پاک کنند. ایران می‌تواند بازسازی کند و اکنون به دلیل پیشرفت‌هایش در غنی‌سازی اورانیوم، سریع‌تر از گذشته این کار را انجام می‌دهد».
موشکی هم مثل هسته‌ای
طی 20 سال، یعنی از 2005 تا 2025، نتانیاهو 20 بار ادعا کرده ایران تا تولید بمب اتم فاصله‌ای ندارد. همراه با او، مقامات غرب و آژانس‌های اطلاعاتی نیز چنین ادعاهایی را تکرار کرده‌اند. از یک هفته و دو هفته گرفته تا ماه‌ها و یک تا 3 سال. ایران به ساخت بمب اتم نزدیک می‌شود یا دور می‌شود، مهم نیست؛ مهم این است که از جایی به بعد، در بیانیه‌ها، موشک‌های بالستیک ایران کنار برنامه هسته‌ای ایران برای غرب، به عنوان تهدید تعریف شده. آخری همین اظهارات مارک روبیو، وزیر خارجه آمریکا در نشست خبری مشترک با نتانیاهو بود که موشک‌های میان‌برد و حتی کوتاه‌‌برد ایران را تهدیدی برای حضور ایالات متحده در منطقه و امنیت اسرائیل دانسته بود. مهم‌ترین وجه مواجهه با موضوع هسته‌ای ایران در این گزاره نهفته است که آیا غرب، هسته‌ای را بهانه‌ای برای مقابله با ایران می‌داند یا خیر. تناقض‌ها و تعارض‌های مرورشده نشان می‌دهد غرب در پی ساخت یک ترس و تهدید جهانی از برنامه هسته‌ای ایران است تا مبتنی بر آن، کارشکنی علیه ایران را پیش ببرد. اگر هسته‌ای را بهانه غرب ندانیم، تا ابد باید اساس سیاست خارجی ایران را بر مبنای پاسخگویی به غرب تدوین کنیم. اگر هسته‌ای را بهانه غرب ندانیم، باید برای نگرانی‌های تصنعی بعد غرب مثل توانمندی دفاعی و موشکی ایران فکری کنیم. آنان که مذاکره مستقیم و جامع با آمریکا را پیشنهاد می‌دهند، باید مرتباً در پی توضیح به غرب درباره حقوق مسلم یک جامعه در دفاع از خود باشند.