پیام آذری - جماران /متن پیش رو در جماران منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
در حالی‌که جنگ اوکراین وارد مرحله‌ای فرسایشی شده و نشانه‌ای از مصالحه میان کی‌یف و مسکو دیده نمی‌شود، دونالد ترامپ در سومین دیدار خود با ولودیمیر زلنسکی در کاخ سفید، از احتمال ارسال موشک‌های تام‌هاوک به اوکراین سخن گفته است؛ اقدامی که می‌تواند موازنه میدانی را تغییر دهد، اما در عین حال تنش‌های تازه‌ای میان واشنگتن و مسکو برانگیزد.
مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی نوشت: موشک‌های تاماهاک به موضوع اصلی بحث‌ها در سفر سوم رئیس‌جمهور اوکراین، ولودیمیر زلنسکی، به کاخ سفید امروز تبدیل شده‌اند. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، ایدهٔ ارسال این موشک‌ها به اوکراین را مطرح کرده است: «اگر این جنگ حل نشود، ممکن است موشک‌های تام‌هاوک را بفرستم.» او پیش‌تر نیز گفته بود که اوکراین در «موقعیتی است که می‌تواند بجنگد و کل اوکراین را به شکل اصلی‌اش بازپس بگیرد» و متعهد شده بود که «تأمین تسلیحات [آمریکا] به ناتو را ادامه دهد.»
در حال حاضر حدود هزار موشک تام‌هاوک در انبارهای آمریکا موجود است که امکان انتقال به اوکراین را دارند. استفاده از این موشک‌ها می‌تواند تأثیر بزرگی بر جنگ داشته باشد، اما باید سریع به اوکراین برسند تا ترامپ بتواند از آن‌ها به‌عنوان اهرمی برای بازگرداندن روسیه به میز مذاکره استفاده کند.
با این حال، اوکراین با نیازهای آمریکا در منطقه اقیانوس آرام رقابت می‌کند که برای دولت آمریکا اولویت بالاتری دارد. همچنین ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، در تماس تلفنی اخیر خود با ترامپ نسبت به انتقال این موشک‌ها هشدار داده و احتمالاً در نشست آتی در بوداپست نیز این موضوع را مطرح خواهد کرد. حتی اگر ترامپ تصمیم به تعویق در ارسال موشک‌های تام‌هاوک بگیرد، اوکراین و حامیانش می‌توانند این موضوع را در آینده مجدداً مطرح کنند.
پرسش ١: موشک تام‌هاوک چیست؟
موشک تام‌هاوک (Tomahawk Land Attack Missile - TLAM) یک موشک کروز زیرصوت، بلندبرد و همه‌جانبه است که برای حمله به اهداف زمینی عمیق طراحی شده و از کشتی‌های سطحی نیروی دریایی آمریکا و زیردریایی‌های نیروی دریایی آمریکا و بریتانیا شلیک می‌شود. تولید این موشک از سال 1980 آغاز شده و نسخه‌های مختلفی دارد که به آن‌ها «بلوک» گفته می‌شود. نسخهٔ فعلی Block V است و نسخه‌های قبلی مانند Block IV نیز در ناوگان وجود دارند و در حال ارتقاء هستند. تام‌هاوک یک سلاح اثبات‌شده است؛ شرکت ریتئون، سازندهٔ موشک، اعلام کرده که این موشک بیش از 550 بار با GPS در آزمایش پروازی مورد استفاده قرار گرفته و بیش از 2350 بار در عملیات‌های واقعی به کار رفته است.
پرسش ٢: آیا اوکراین باید موشک‌ها را از کشتی‌ها شلیک کند؟
خیر. لانچرهای زمینی توسعه یافته‌اند. نیروی تفنگداران دریایی آمریکا در سال 2023 یک واحد آتش دوربرد مجهز به تام‌هاوک با لانچرهای زمینی تشکیل داد ولی آن را اوایل امسال تعطیل کرد. این لانچرها یا نمونه‌های مشابه می‌توانند به اوکراین ارسال شوند. ارتش آمریکا نیز لانچر زمینی به نام تایفون (Typhon) ساخته که می‌تواند موشک‌های تام‌هاوک را شلیک کند. این سیستم در سال 2023 آزمایش و در سال 2024 به فیلیپین اعزام شد و در تمرینات نظامی در استرالیا و ژاپن شرکت کرده است. اوکراین ناوگان سطحی ندارد و نمی‌تواند از لانچرهای دریایی استفاده کند؛ بنابراین تنها گزینهٔ شلیک زمینی است.
پرسش ٣: هزینهٔ موشک‌ها و لانچرها چقدر است؟
هر موشک حدود 2.2 میلیون دلار و هر لانچر حدود 6.2 میلیون دلار هزینه دارد. نسخه‌های خاص و پیشرفته‌تر مانند نسخهٔ دریایی که می‌تواند کشتی‌های متحرک را هدف قرار دهد، گران‌تر است (حدود 4.1 میلیون دلار). تفنگداران دریایی آمریکا از سال مالی 2023 تا 2025 حدود 38 موشک تام‌هاوک Block V به همراه کانتینرهای مربوطه به قیمت کل 85.1 میلیون دلار خریداری کردند.
پرسش ٤: آیا نیروهای آمریکایی باید همراه با تسلیحات در اوکراین مستقر شوند؟
خیر. آموزش‌های لازم خارج از اوکراین انجام می‌شود و اوکراینی‌ها توانسته‌اند سیستم‌های پیچیده‌ای مانند اف-16، پاتریوت، HIMARS و رادارهای ضد توپخانه را بدون حضور نیروهای نظامی خارجی در خاک خود اداره کنند.
پرسش ٥: آمریکا چند موشک تام‌هاوک می‌تواند به اوکراین ارسال کند؟
آمار دقیق محرمانه است، ولی ترامپ گفته «ما تعداد زیادی تام‌هاوک داریم» و در تماس با پوتین تهدید به ارسال «چند هزار» موشک کرده است. برخی تحلیل‌ها تعداد قابل اهدای واقعی را بین 20 تا 50 موشک تخمین زده‌اند. آمریکا تاکنون حدود 9000 موشک تام‌هاوک تولید کرده که بسیاری از آن‌ها بازنشسته شده‌اند. تخمین زده می‌شود حدود 1000 موشک در انبارهای آمریکا آمادهٔ انتقال باشند.
بازار ![]()
پرسش ٦: موشک‌ها چقدر سریع به اوکراین می‌رسند؟
پس از تصمیم رسمی، آموزش‌های عملیاتی یک تا دو ماه طول می‌کشد، همزمان موشک‌ها و لانچرها آماده‌سازی و به لهستان شرقی منتقل می‌شوند. پس از آن تجهیزات و نیروهای آموزش‌دیده به اوکراین منتقل شده و عملیات آغاز می‌شود.
پرسش ٧: آیا ارسال موشک‌ها به اوکراین توانایی آمریکا را در مقابله با چین کاهش می‌دهد؟
بله، متأسفانه این احتمال وجود دارد. بیشتر تسلیحات ارسال‌شده به اوکراین برای نبرد زمینی است که در درگیری با چین کمتر کاربرد دارد، اما تام‌هاوک یکی از معدود تسلیحاتی است که در هر دو جبهه کاربرد دارد. وزارت دفاع آمریکا فرایندی برای بررسی تأثیر ارسال تسلیحات به اوکراین بر اولویت‌های دیگر دارد که ممکن است مخالفت‌هایی ایجاد کند.
پرسش ٨: آیا روسیه تلافی خواهد کرد؟
روسیه به‌شدت نسبت به این موضوع اعتراض کرده و وعدهٔ تلافی داده است. وزیر خارجهٔ روسیه گفته ارسال موشک تام‌هاوک به اوکراین «یک تشدید بسیار جدی» خواهد بود. پوتین احتمالاً در دیدار با ترامپ تلاش خواهد کرد جلوی ارسال را بگیرد. روسیه هم‌اکنون حملات موشکی گسترده‌ای به شهرهای اوکراین انجام می‌دهد و گزینه‌های تشدید بیشتر محدود است.
پرسش ٩: آیا این موشک‌ها بازی را برای اوکراین تغییر می‌دهند؟
شاید. هیچ سلاحی به‌تنهایی نمی‌تواند مسیر جنگ را تغییر دهد، اما تام‌هاوک می‌تواند به اوکراین کمک کند تا به بخش‌های حیاتی اقتصاد روسیه، به‌ویژه صنعت انرژی، ضربه وارد کند. کاهش درآمدهای انرژی روسیه می‌تواند فشارهای داخلی و خارجی را افزایش دهد و روسیه را به مذاکرهٔ جدی‌تر وادارد. موشک‌های محدود تأثیرگذار نیستند، اما صدها موشک می‌تواند اثرگذار باشد. تجربهٔ جنگ جهانی دوم نشان داده که حملات متمرکز و گسترده به صنعت نفت دشمن می‌تواند خسارات فاجعه‌باری به تلاش‌های جنگی وارد کند.