پیام آذری - خراسان / «جای خالی نقش آفرینی کارگروه ملی زیارت» عنوان یادداشت روز در روزنامه خراسان به قلم وحید تفریحی است که می‌توانید آن را در ادامه بخوانید:
پرچم مطالبه گری برای تحقق نگاه ملی به مشهدالرضا (ع) و به طور خاص حوزه زیارت و زیرساخت های مورد نیاز آن، سال هاست که برافراشته شده و بارها و بارها این مطالبه هم توسط نمایندگان افکار عمومی یعنی رسانه ها و هم توسط متولیان مورد پیگیری قرار گرفته است؛ مشهدالرضا (ع)، به عنوان پایگاه اصلی حوزه زیارت در کشور و البته پایتخت معنوی ایران، تنها یک کلان‌شهر نیست؛ بلکه یک شهر ملی و بین المللی است، اما سال‌هاست که مدیریت و نگاه به این کلان‌شهر غالباً در سطح استانی و منطقه‌ای محدود بوده، در حالی که ابعاد وجودی آن فراتر از مرزهای جغرافیایی یک استان و حتی کشور است. حال با وجود این مطالبه گری حداکثری ذی نفوذان و ذی مدخلان و البته جایگاه ویژه مشهد الرضا سوال این جاست که چرا همچنان مطالبه «نگاه ملی به مشهد و حوزه زیارت» محقق نشده و دغدغه اصلی متولیان است؟ شاید بتوان جواب این سوال را در جای خالی نقش آفرینی کارگروه ملی زیارت جست و جو کرد؛ کارگروهی که ماهیت فرادستگاهی و ملی دارد و می تواند نقشی کلیدی در تبدیل این نگاه محدود به «نگاه ملی» ایفا می‌کند اما به دلایل مختلف در این سال ها کارآمد نبوده است.
15 سال از عمر کارگروه ملی زیارت می گذرد؛ زمستان سال 89 برای اولین بار و با مصوبه دولت وقت، کارگروه ملی زیارت شکل گرفت تا راهبر اصلی در حوزه اتخاذ تصمیمات هماهنگ فرهنگی، عمرانی، زیربنایی و تامین زیرساخت‌ها در امور زائران در مقیاس ملی و بین‌المللی باشد اما خروجی آن برگزاری تعدادی جلسه نامنظم و اخذ مصوباتی شد که طی این سال ها بخشی از آن هنوز روی زمین مانده و مهم ترین هدف آن یعنی تقویت نگاه ملی به حوزه زیارت و مشهدالرضا (ع) محقق نشده است. این کارگروه البته در این سال ها یک نقطه عطف هم داشت؛ کارگروه ملی زیارت در برهه های مختلف مورد بی توجهی قرار گرفت و یک بار به مدت 7 سال و یک بار دیگر به مدت 2 سال تعطیل شد اما زمستان سال 1400 و با ابتکار شهید رئیسی این کارگروه نه تنها دوباره احیا شد بلکه به شورای ملی نیز ارتقا یافت تا با اختیارات بیشتری بتواند در حوزه زیارت اثرگذار باشد. آخرین جلسه این کارگروه نیز فروردین ماه همین امسال با ریاست معاون اول رئیس جمهور در مشهد برگزار شد؛ 14 جلسه با 147 مصوبه ولی حوزه زیارت و زیرساخت های زیارت همچنان پرمشکل! ضعف کارگروه ملی زیارت در اثرگذار نبودن برای رفع مشکلات زیرساختی زیارت و جلب نگاه ملی به حوزه زیارت و شهر مشهد همچنان پابرجاست چرا که ضمانت اجرایی قوی و مشخصی در حوزه مصوبات خود ندارد و هنوز بخش زیادی از مصوبات آن روی زمین مانده و اجرایی نشده است که در آخرین جلسه این کارگروه مورد انتقاد استاندار خراسان رضوی هم قرار گرفت؛ احداث قطار سریع‌السیر مشهد–تهران با سابقه دوبار تصویب در کارگروه ملی زیارت در سال های 1396 و 1401، تکمیل آزادراه حرم تا حرم که سهم استان های دیگر شد و حوزه زیارت از آن سهمی نبرد و هنوز در کش و قوس است، آن هم در حالی که شرق کشور با فقر وجود آزادراه مواجه است و از حدود 3000 کیلومتر آزادراه کشور، تنها 38 کیلومتر سهم استان است، آن هم با وجود میزبانی سالانه 30 میلیون زائر در مشهد که بخش زیادی از آن با خودروهای شخصی از مسیر جاده های مواصلاتی یه مشهد سفر می کنند. رفع ضعف زیرساخت ها در حوزه پارکینگ اطراف حرم، افزایش ظرفیت ناوگان حمل و نقل عمومی در مسیرهای مشهد اعم از هواپیما، قطار و اتوبوس، افزایش ظرفیت کمپ های زائر و توسعه اقامتگاه های ارزان قیمت برای زائران و ده ها مصوبه دیگر که در این کارگروه مصوب شد اما بخش زیادی از آن روی زمین مانده و اجرایی نشده است.
اما سوال؛ نقش کلیدی کارگروه ملی زیارت در تحقق نگاه ملی به این حوزه چیست؟
1- ایجاد هماهنگی فرابخشی و فرا استانی: مشهدالرضا (ع) به عنوان پایگاه اصلی زیارت تنها با مشارکت همه دستگاه‌های ملی و نه فقط ادارات استانی، می‌تواند به شکلی شایسته ساماندهی و ضعف های زیرساختی آن جبران شود. کارگروه ملی زیارت به عنوان دبیرخانه و هماهنگ‌کننده این نهادها عمل می‌کند تا تصمیم‌ها و اقدامات، در راستای منافع ملی و با اولویت‌بندی مشترک گرفته و از موازی کاری های بی فایده جلوگیری شود.
بازار ![]()
2- تدوین نقشه راه و سند راهبردی ملی: این کارگروه باید بسترساز تدوین «سند ملی توسعه و تسهیل زیارت» با محوریت مشهدالرضا (ع) باشد، چنین سندی به تمام برنامه‌ریزی‌ها جهت می‌دهد و تضمین می‌کند که توسعه زیرساخت‌ها (حمل‌ونقل، اسکان، درمان)، خدمات‌رسانی و پروژه‌های عمرانی، در خدمت ارتقای تجربه زیارت برای همه زائران ایرانی و خارجی باشد.
3- تأمین و تخصیص منابع مالی ملی: بسیاری از چالش‌های مشهد (مانند ترافیک، اسکان، زیرساخت های جاده ای، محیط زیست، بافت فرسوده) ریشه در کمبود بودجه دارد. کارگروه ملی زیارت می‌تواند در تزریق بودجه های ملی برای رفع مشکلات و ضعف های زیرساختی در این حوزه نقش آفرینی کند و منابع مالی مورد نیاز برای پروژه‌های کلان ملی را از محل بودجه کشور تأمین نماید، نه فقط بودجه و منابع استان.
4- ارتقای جایگاه بین‌المللی: کارگروه ملی زیارت می‌تواند با همکاری وزارت امور خارجه، دیپلماسی زیارتی را فعال‌تر کند و مشهد را نه فقط به عنوان یک مقصد زیارتی، بلکه به عنوان «پایتخت معنوی جهان اسلام» به جهانیان معرفی کند. این امر به جذب بیشتر زائران و تقویت ارتباطات فرهنگی کمک شایانی می‌کند.
5- پایش و نظارت بر اجرای مصوبات: این نهاد باید به عنوان ناظر عالی بر اجرای پروژه‌ها و تصمیمات مرتبط با مشهد و حوزه زیارت عمل کند و از انحراف برنامه‌ها از اهداف اصلی همانند آن چه در برخی مصوبات از جمله آزادراه حرم تا حرم رخ داد، جلوگیری نماید. این نقش نظارتی تضمین می‌کند که نگاه ملی تنها در حد شعار باقی نماند و از سوی دیگر با تدوین چارچوبی، ضمانت اجرایی مصوبات را تقویب کند تا شاهد بر زمین ماندن آن طی آنچه این سال ها شاهد بودیم، نباشیم.
در پایان ذکر این نکته ضروری است که مطابق آنچه در برنامه هفتم توسعه، هدف‌گذاری شده است، باید تا پایان این برنامه، تعداد گردشگران و زائران غیرایرانی به 15 میلیون نفر برسد، این هدف‌گذاری نیازمند فراهم کردن زیرساخت‌های مناسب و ارایه امکانات کامل است و از آنجا که مشهدالرضا (ع) به عنوان مقصد اول گردشگران خارجی در کشور شناخته می شود، توجه ویژه و ملی به حل مشکلات زیرساختی این شهر و توسعه و تسهیل امکانات زیارت زائران یک ضرورت جدی برای تحقق این برنامه است که باید کارویژه اصلی کارگروه ملی زیارت باشد.