پیام آذری - ایران /متن پیش رو در ایران منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
در آستانه نشست فصلی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، فضای پیرامون پرونده هسته‌ای ایران بار دیگر دستخوش ابهام شده است؛ مواضع اخیر «رافائل گروسی»، مدیرکل آژانس و تأکید او بر دشواری راستی‌آزمایی برنامه غنی‌سازی، پرسش‌هایی تازه درباره مسیر آینده تعامل تهران و آژانس برانگیخته است. در چنین فضایی کورش احمدی، دیپلمات اسبق ایران در سازمان ملل معتقد است که ناتوانی آژانس در راستی‌آزمایی کامل فعالیت‌های هسته‌ای ایران تا زمانی که شکل جدید نظارت پس از حملات به تأسیسات مشخص نشده، امری طبیعی است. احمدی، احتمال ارجاع دوباره پرونده ایران از شورای حکام به شورای امنیت را بیشتر اقدامی نمادین برای افزایش فشار سیاسی می‌داند تا تغییری واقعی در وضعیت حقوقی پرونده‌ای که هم‌اکنون نیز در شورای امنیت گشوده است. او تأکید می‌کند که هرگونه تصمیم برای تشدید تحریم‌ها یا حتی طرح گزینه‌های دیگر در نهایت با وتوی چین و روسیه متوقف خواهد شد؛ وضعیتی که به گفته او، بازتاب روشنی از رقابت قدرت‌های بزرگ در عرصه ژئوپلیتیک جهانی است.
به نظر می‌رسد که گزارش‌های اخیر آژانس عمدتاً بر اساس اطلاعات مبهم و حتی مغرضانه تهیه شده‌اند. آیا گروسی این اطلاعات را مبنای مواضع خود قرار داده تا فضا را به لحاظ سیاسی تشدید کند، به‌ویژه در آستانه نشست شورای حکام؟
در بند 79 آخرین گزارش آقای گروسی به روشنی آمده است که هیچ شاهد یا قرینه‌ای مبنی بر پیشبرد یک برنامه غیرمجاز هسته‌ای از سوی ایران وجود ندارد؛ بنابراین، از نظر آژانس، این موضوع عملاً روشن شده است. با این حال، تأکید مدیر کل آژانس بر مسأله اورانیوم 60 درصد و اینکه چنین سطحی از غنی‌سازی در هیچ کشور دیگری سابقه ندارد، در حالی مطرح شد که ایران برنامه‌ای با ماهیت نظامی ندارد و همین امر موجب شد فضای عمومی تا حدی ملتهب شود. به‌ویژه آن‌که در همین مقطع تأسیسات هسته‌ای ایران هدف حملات نظامی قرار گرفت و طبیعی است که بحث درباره شکل جدید نظارت آژانس بر فعالیت‌های هسته‌ای ایران در دستور کار قرار گیرد. درخصوص اطلاعات دریافتی آژانس از اسرائیل نیز باید یادآور شد که این اطلاعات هیچ‌گاه رسمیت ندارد و معمولاً به‌طور علنی اعلام نمی‌شود. با این حال، اساسنامه آژانس به این نهاد اجازه می‌دهد از منابع مختلف اطلاعات دریافت کند اما موظف است همه داده‌ها را بر پایه استانداردهای فنی خود ارزیابی و راستی‌آزمایی کند.
ایران اعلام کرده فراتر از پادمان، آماده ورود به شکل جدیدی از همکاری با آژانس است.
بله؛ ما تأکید کرده‌ایم که توافق قاهره با توجه به مکانیزم اسنپ‌بک برای ما منتفی است. به‌هر حال، آژانس در حال حاضر دسترسی ندارد و بر همین اساس به حدس و گمان‌ها متوسل شده است و حتی ارجاع پرونده به شورای امنیت را ممکن است در دستور کار قرار دهد. اما ایران با وجود عبور از توافق قاهره به دلیل فعال شدن اسنپ بک، آمادگی خود را برای همکاری جدید اعلام کرده است. علاوه بر این، چین و روسیه نیز خواستار ادامه همکاری ایران با آژانس هستند؛ آنها نمی‌توانند موضع دیگری اتخاذ کنند، چون به‌هرحال همه کشورهای دارای فعالیت هسته‌ای موظف به رعایت این چهارچوب‌ها هستند.
اما با وجود اعلام آمادگی تهران برای تعامل جدید با آژانس، همچنان تهدید ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت از سوی تروئیکا وجود دارد.
بله؛ اما موضع‌گیری اروپا مبنی بر ارجاع پرونده هسته‌ای از شورای حکام به شورای امنیت، بیشتر جنبه سیاسی دارد تا حقوقی، پرونده هسته‌ای ایران از قبل در دستور کار شورای امنیت بوده و اگر اتفاقی هم بیفتد، اهمیت آن بیشتر سیاسی است و وضعیت حقوقی ایران تغییری نمی‌کند.
اگر در نشست نوامبر شورای حکام دوباره پرونده ایران بررسی شود، این تنها تأکید بیشتری بر شدت و حساسیت موضوع است و به معنی ایجاد یک تأسیس حقوقی جدید نیست. از دید شورای حکام، مسأله همچنان جدی و حساس است و وضعیت روابط ایران با آژانس و شورای حکام بیش از پیش پیچیده و پرتنش به نظر می‌رسد.
روسیه تلویحاً اعلام کرده که مخالف جدی این اقدام است. آیا این کشور در کنار چین می‌تواند هر تصمیم ضد ایرانی در شورای امنیت را مختل کند؟
بله، قطعاً. اگر شورای امنیت بخواهد تشدید تحریم‌ها را تصویب کند، یا حتی موضوع اقدام نظامی مطرح شود، بعید است که آمریکا بتواند به تنهایی آن را دنبال کند و در هر صورت چین و روسیه از حق وتوی خود استفاده خواهند کرد. در این دوره، شرایط با گذشته متفاوت است؛ اولویت اکنون با رقابت میان قدرت‌های جهانی است و بازتاب این رقابت می‌تواند در موضوعات منطقه‌ای نمود یابد. پرونده هسته‌ای ایران نیز از این منظر با حمایت چین و روسیه جلوه پیدا می‌کند.
بازار ![]()