پیام آذری - رئیس انجمن متخصصان عفونی کشور: به طور کلی، انتظار داریم تا آخر آذر به یک اوج برای آنفلوآنزا برسیم. ممکن است یک هفته زودتر یا دیرتر باشد، اما معمولاً در آخر آذر به اوج می‌رسیم و سپس تعداد موارد آنفلوآنزا کاهش می‌یابد. در بهمن ماه، نوع دیگری از آنفلوآنزا ممکن است ظاهر شود که به آنفلوآنزای نوع B معروف است و معمولاً شدت و علائم کمتری دارد و نسبت به نوع قبلی کم‌سر و صداتر است
در روزهای اخیر با افزایش آلودگی هوا شاهد افزایش چشمگیر موارد آنفلوآنزا در کشور بوده‌ایم که منجر به تعطیلی مدارس در برخی از استان‌ها نیز شده است. رئیس انجمن متخصصین عفونی کشور درباره تاثیر آلودگی هوا بر شدت انتشار آنفلوآنزا می‌گوید: «آلودگی هوا تأثیر منفی دارد و می‌تواند بیماری‌ها را تشدید کند. در شرایط آلودگی هوا، عملکرد سیستم تنفسی مختل می‌شود و فرد مستعد ابتلا به عفونت می‌شود و اگر هم مبتلا شود بیماری تشدید می‌شود. این وضعیت به خصوص برای افرادی که بیماری‌های زمینه‌ای دارند، شدیدتر می‌شود.»
به گزارش گروه شهرونوشت «توسعه ایرانی»، در هفته‌های اخیر، افزایش چشمگیر موارد آنفلوآنزا در ایران موجب نگرانی جدی میان مردم و مسئولان بهداشت شده است. طبق گزارش‌های رسمی وزارت بهداشت، این بیماری بیش از همه، کودکان و نوجوانان را درگیر کرده است؛ تا جایی که در برخی از استان‌ها مانند قم و خراسان رضوی، شدت ابتلا به حدی بوده که مدارس مجبور به تعطیلی موقت شده‌اند. شیوع بیماری در این گروه سنی به این دلیل اهمیت دارد که آنها در محیط‌های تجمعی مانند مدارس به راحتی می‌توانند ویروس را به دیگران منتقل کنند، که این موضوع باعث افزایش سرعت گسترش بیماری در جامعه می‌شود.
اما این اتفاق فقط در کشور ما رخ نداده است؛ الگوی افزایش ابتلا در ایران مشابه آن چیزی است که در کشورهای آسیایی و حتی اروپایی دیده می‌شود. برای مثال، کشورهایی مانند ژاپن، چین، اندونزی و انگلستان نیز در ماه‌های اخیر با همین نوع از ویروس درگیر شده‌اند. این نشان می‌دهد که ما با یک مسئله جهانی مواجهیم و سویه فعلی آنفلوآنزا خاص ایران نیست، بلکه بخشی از گردش جهانی ویروس‌هاست.
افزایش بی‌سابقه آنفلوآنزا در ایران
بر اساس تحلیل متخصصان، ویروس غالب در این موج جدید از نوع A و زیرسویه H3N2 است؛ این نوع از ویروس به نسبت گونه‌های پیشین قدرت سرایت بالاتر و علائم شدیدتری دارد. به گفته‌ی مینو محرز، آنفلوآنزا در چرخه‌های زمانی مشخصی تغییر می‌کند. او اشاره می‌کند که معمولاً هر ده سال، ویروسی جدید از خانواده‌ی آنفلوآنزا در جهان شیوع می‌یابد. اما همه‌گیری کرونا (کووید-19) که چند سال اخیر تمام دنیا را درگیر کرده بود، باعث شد که این چرخه معمولی مختل شود و حالا با تاخیر، سویه جدیدی پدیدار شده که از نوع A است و نسبت به گونه‌های قبل شدت بیشتری دارد.
واکسن هنوز مؤثر است، اما نه به‌طور کامل
نکته‌ی قابل توجهی که محرز بر آن تاکید می‌کند این است که واکسن‌های فعلی به‌صورت کامل در برابر این ویروس جدید ایمنی نمی‌دهند، زیرا سویه‌ی تازه در ترکیب آنها لحاظ نشده است. با این حال، تزریق واکسن همچنان می‌تواند از شدت علائم و مدت بیماری بکاهد و بدن را مقاوم‌تر کند. این نکته به‌ویژه برای افراد پرخطر مانند سالمندان، بیماران قلبی- ریوی، و کودکان، اهمیت دوچندان دارد.
تفاوت علائم با سرماخوردگی معمولی
از نظر بالینی، علائم این سویه با سرماخوردگی معمولی تفاوت آشکاری دارد؛ تب بالا، بدن‌درد و سردرد شدید، به همراه سرفه‌های خشک و ضعف عمومی از مهم‌ترین نشانه‌های آن است. برخلاف سرماخوردگی، در آنفلوآنزای H3N2 معمولاً آبریزش بینی وجود ندارد و به‌جای آن، تب و درد استخوانی بیشتر بروز می‌کند. به همین دلیل، بسیاری از افراد در روزهای آغازین بیماری آن را با یک سرماخوردگی ساده اشتباه می‌گیرند و برای درمان دیر اقدام می‌کنند؛ همین تأخیر، روند انتقال بیماری را گسترش می‌دهد.
ناقلان خاموش؛ خطر حضور در مدرسه و محل کار
متخصصان تأکید می‌کنند که در دوره‌ی ناقل بودن (حدود پنج روز اول ابتلا)، فرد باید در خانه بماند و از تماس با دیگران خودداری کند تا مانع از سرایت بیماری شود. این موضوع به‌ویژه درباره کودکان بسیار مهم است؛ زیرا اگر دانش‌آموز بیمار به مدرسه برود، ممکن است هم‌کلاسی‌هایش را آلوده کرده و بیماری را به سرعت گسترش دهد.
شدت متفاوت ویروس‌ها و تأثیر بر گروه‌های آسیب‌پذیر
آمیتیس رمضانی، رئیس انجمن متخصصان عفونی کشور در گفت‌و‌گو با «توسعه ایرانی» درباره افزایش شیوع آنفلوآنزا در کشور گفت: در حال حاضر تایپی از آنفلوآنزا شایع است به عنوان آنفلوآنزا نوع A شناخته می‌شود که تایپ آن H3N2 است، مواردآنفلوآنزا A در حال صعودی است و تقریباً در نمونه‌هایی که ارسال می‌شود، حدود 10 درصد از نظر آنفلوآنزا مثبت شناسایی می‌شوند و کمتر از دو درصد مربوط به کرونا است. بقیه انواع ویروس‌های سرماخوردگی هستند، ولی موارد آنفلوآنزا به دلیل علائم شدیدتر تنفسی، می‌تواند مشکلات جدی‌تری ایجاد کند.
افزایش بی‌سابقه ابتلا به آنفلوانزا در کودکان
؛منصور علی مردانی با اشاره به افزایش چشمگیر ابتلاء به آنفلوانزا نسبت به سال گذشته گفت: پس از دوران کرونا موج گسترده‌ای از آنفلوانزا در کشور ایجاد شده که تا این سطح سابقه نداشت. علت عمده این وضعیت، کم‌توجهی به پروتکل‌ها و بازگشت به رفتارهای اجتماعی سابق چون کاهش استفاده از ماسک، حضور بی‌رویه در اجتماعات، و افزایش سفرهای خارجی است که شرایط را برای انتقال ویروس آنفلوانزا مهیا کرده است.
وی با اشاره به اینکه کودکان به دلیل ضعف سیستم ایمنی و کامل نبودن برنامه واکسیناسیون‌شان در برابر آنفلوانزا بیشتر آسیب‌پذیر هستند، افزود: بسیاری از خانواده‌ها یا به دلیل بی‌اطلاعی یا نگرانی‌های بی‌اساس ناشی از شایعات، فرزندان خود را واکسینه نکرده‌اند. همچنین تجمع کودکان در مدارس و مهدکودک‌ها و کم‌توجهی آنان به اصول بهداشتی، نقش بسزایی در افزایش ابتلاء دارد.
این متخصص بیماری‌های عفونی تأکید کرد: آنفلوانزا برخلاف تصور عمومی بیماری ساده‌ای نیست و در مواردی حتی مرگ‌ومیر بیشتری نسبت به کرونا دارد. از علائم برجسته این بیماری می‌توان به بروز ناگهانی علائم همراه با لرز، بدن‌درد شدید، آبریزش بینی و تب اشاره کرد. مراجعه به پزشک طی سه روز نخست شروع علائم حیاتی است؛ چراکه پس از روز سوم مصرف داروهای ضدویروس تأثیر خود را از دست می‌دهند.
وی گفت: واکسن آنفلوانزا از همه سویه‌های رایج پیشگیری می‌کند اما ایمنی کامل فقط در صورتی حاصل می‌شود که برنامه واکسیناسیون به‌درستی و کامل اجرا شود. حتی افرادی که واکسن زده‌اند و به آنفلوانزا مبتلا می‌شوند، دچار علائم خفیف‌تری خواهند شد. واکسن میزان بستری و شدت بیماری را به شکل قابل توجهی کاهش می‌دهد.
مردانی درباره زمان مناسب تزریق واکسن افزود: بهترین زمان برای واکسیناسیون آنفلوانزا پیش از شروع اپیدمی‌های فصلی است، یعنی از اواسط شهریور تا اواخر مهرماه. هرچه واکسن زودتر زده شود، بدن بیشتر فرصت ایمنی‌یابی در برابر سویه‌های محتمل آنفلوانزا را خواهد داشت.
وی درباره راهکارهای پیشگیری غیر از واکسیناسیون گفت: پیشگیری اولیه مبتنی بر همان پروتکل‌هایی است که در دوران کرونا به آنها پایبند بودیم؛ شستن دست، استفاده از ماسک در مکان‌های عمومی و پرهیز از حضور غیرضروری در اجتماعات. ایزوله کردن افراد مبتلا نیز برای جلوگیری از انتقال بیماری بسیار مؤثر است.
این عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس در مصاحبه با رادیو گفتگو با اشاره به اهمیت توجه جدی مردم به مراقبت‌های فردی خاطر نشان کرد: ابتلاء به یک سویه آنفلوانزا به هیچ عنوان مصونیت نسبت به سایر سویه‌ها ایجاد نمی‌کند. لازم است افراد پرخطر حتی پس از بهبودی، جهت پیشگیری از اپیدمی‌های بعدی واکسن دریافت کنند؛ همچنین کمبود ویتامین D در جمعیت ایران شایع است و توصیه می‌شود با مصرف مکمل‌های مناسب مقاومت بدن تقویت شود اما محور اصلی پیشگیری، رعایت بهداشت فردی و واکسیناسیون به موقع است.