تکرار نشدن جنگ دست ماست

پیام آذری - هم میهن /متن پیش رو در هم میهن منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
حسن روحانی در دیدار با وزیران و معاونان دولت‌های یازدهم و دوازدهم به تشریح شرایط پیش‌روی کشور پرداخت
و با بیان اینکه‌ پنج ماه پس از جنگ همچنان در وضعیت نه جنگ و نه صلح هستیم، تأکید کرد: حفظ انسجام ملی، امید مردم و بازدارندگی در تمامی حوزه‌ها، شرط عبور از بحران‌ها و جلوگیری از تکرار جنگ است
بازار
حسن روحانی، رئیس‌جمهور پیشین در دیدار جمعی از وزیران و معاونان رئیس‌جمهور در دولت‌های یازدهم و دوازدهم با تأکید بر اهمیت امنیت واقعی و خطرات امنیتی کردن جامعه، گفت: «ما فضای امنیتی نمی‌خواهیم، ما فضای امن می‌خواهیم.» او با اشاره به تجربه جنگ 12‌ روزه و وضعیت کنونی کشور که 5 ماه پس از بحران همچنان در «نه جنگ و نه صلح» قرار دارد، هشدار داد که فقدان بازدارندگی واقعی و احساس ناامنی، اعتماد مردم و ثبات کشور را تهدید می‌کند و تأکید کرد که حفظ انسجام ملی، امید مردم و تقویت بازدارندگی در تمامی حوزه‌ها، شرط عبور از بحران‌ها و جلوگیری از تکرار جنگ است.رئیس دولت یازدهم و دوازدهم در ابتدای این دیدار با بیان اینکه 5 ماه بعد از جنگ 12 روزه همچنان متأسفانه در شرایط نه جنگ و نه صلحیم، گفت: این وضعیتی است که رهبر انقلاب نیز بر ضرورت اقدام در قبال آن تأکید کردند، با این‌ حال تاکنون اقدامات مؤثر جدی انجام نشده است. احساس امنیت در کشور وجود ندارد، حالا اینکه خود امنیت هست یا نیست یک مقوله دیگری است. زمانی که مردم احساس امنیت ندارند اصولاً اینکه رشد اقتصادی داشته باشیم، تورم را پایین بیاوریم، سرمایه‌گذاری کنیم، خیلی معنا و مفهومی ندارد. وی افزود: پس از کنار گذاشتن گزینه‌هایی مانند حمله پیش‌دستانه، اساس امنیت ملی در همه کشورها، بحث بازدارندگی است؛ یعنی باید کاری کنیم که دشمن حمله را آغاز نکند، اگر هم حمله را آغاز کرد باید قدرت دفاعی آنچنان مؤثر باشد که در زمان کوتاهی بتوانیم، جلوی خسارت‌ها را بگیریم و جنگ را پایان بدهیم.
اهمیت بازدارندگی سیاسی و دیپلماتیک
او با اشاره به اینکه در سال 78 بازدارندگی سیاسی مانع جنگ شد، گفت: بازدارندگی سیاسی و دیپلماتیک در همه دنیا نقش مهمی دارد؛ یعنی روابط ما با دیگر کشورها به‌گونه‌ای باشد که دشمن نتواند، حمله کند یا دست‌کم تهدید را به عقب بیندازد. در زمان کلینتون، آمریکایی‌ها قصد داشتند، انفجار پایگاه خُبَر در عربستان را به ایران نسبت دهند و صریحاً اعلام کردند که ایران باید مورد حمله موشکی قرار گیرد. در ایران بررسی شد که در صورت حمله موشکی چگونه می‌توان دفاع کرد و واکنش مناسب چه خواهد بود. بخشی از این بررسی‌ها در شورای‌عالی امنیت ملی و دبیرخانه انجام شد و همزمان فعالیت سیاسی و دیپلماتیک آغاز گردید تا از طریق مذاکره با عربستان، بحران مدیریت شود. برای این منظور، ایران نماینده تام‌الاختیار خود را به عربستان اعزام کرد که در آن زمان، این مسئولیت بر عهده بنده گذاشته شد. طرف عربستان نیز امیرعبدالله نایف را به عنوان نماینده خود معرفی کرد. مذاکره پس از ظهر شروع شد و پس از شام رسمی از ساعت 11 شب تا حوالی اذان صبح ادامه یافت و در مجموع بیش از 7 ساعت مذاکرات فشرده انجام شد. نتیجه این مذاکرات، رسیدن به تفاهم در همه 5 بند مورد نظر ایران بود. تفاهم‌نامه امنیتی به امضای دو طرف رسید و در فرودگاه جده، نماینده عربستان رسماً اعلام کرد که همسایگان هیچ نقشی در ماجرای خُبَر نداشتند؛ همان چیزی که ایران انتظار داشت و هدف اصلی مذاکرات بود.
روحانی ادامه داد: در همین ماجرای جنگ 12 روزه پیشگیری و بازدارندگی آن به ‌نظر من خیلی آسان بود. متأسفانه فرصت‌هایی بود که درست از آنها استفاده نشد، اگر در فروردین و اردیبهشت 1400 به برجام برمی‌گشتیم و برجام عملیاتی می‌شد، جنگ 12 روزه دیگر معنی نداشت، اسنپ‌بک دیگر معنی نداشت، شرایط دیگری می‌بود، اسرائیلی‌ها و دشمنان ما در دنیا و آمریکایی‌ها موضوع هسته‌ای را متأسفانه امنیتی کردند.
وی تأکید کرد: همانقدر که امنیت محبوب و مطلوب ماست، امنیتی کردن به ضرر ماست. امنیت خیلی خوب است. تأمین امنیت خیلی خوب است. امنیتی کردن معمولاً مضر است. در دانشگاه تأمین امنیت خیلی خوب است اما دانشگاه امنیتی معنی ندارد. تأمین امنیت جامعه خیلی خوب است، امنیتی کردن جامعه غلط است. تأمین امنیت فضای اقتصادی خیلی خوب است، اقتصاد را امنیتی کردن نادرست است. امنیت فرهنگ خیلی خوب است. امنیتی کردن فرهنگ غلط است. وقتی «ی» پسوند امنیت می‌شود، بلایی سرش می‌آورد که درست معکوس می‌شود. امنیت اطمینان درست می‌کند، آرامش درست می‌کند اما امنیتی شدن نگرانی درست می‌کند و اطمینان را از بین می‌برد و مردم را نگران می‌کند. اگر بخواهیم مسائل فرهنگی را از طریق امنیتی حل کنیم، شدنی نیست. وقتی یکسری مسائل فرهنگی و اجتماعی را امنیتی می‌کنند، چیزی به دست نمی‌آید، همراهش ناامنی به‌وجود می‌آید.
برجام امنیت هسته‌ای آورد
روحانی با تأکید بر نقش برجام در ایجاد امنیت هسته‌ای ایران تصریح کرد: به هرحال عده‌ای دنبال این بودند که موضوع فناوری هسته‌ای ایران را امنیتی کنند و امنیتی هم کردند. اینکه پرونده ما از آژانس و وین به نیویورک و شورای امنیت و به فصل 7 رفت و قطعنامه‌ها علیه ما صادر شد یعنی هسته‌ای را امنیتی کردند. برجام خاصیتش چه بود؟ اولین خاصیت برجام این بود که امنیت هسته‌ای برای ما به‌وجود آورد به‌جای اینکه هسته‌ای، امنیتی باشد. برای فناوری هسته‌ای امنیت درست کرد. وی افزود: اگر برجام در سال 1400 عملیاتی شده بود، جنگ 12 روزه رخ نمی‌داد و بهانه دشمنان سلب می‌شد اما متأسفانه در دولت سیزدهم هم نتوانستند؛ تا رسیدیم به اینجا و این مسأله پیش آمد.
روحانی در ادامه با بیان اینکه یکی از مشکلات بازدارندگی، فقدان بازدارندگی گسترده یا منطقه‌ای است، گفت: در بحث بازدارندگی، یک بازدارندگی گسترده هم داریم که مربوط می‌شود به بازدارندگی منطقه‌ای. معمولاً می‌گویند، بازدارندگی گسترده که کشورهای دیگر هم به نحوی تأثیرگذارند. در حال حاضر اسرائیل تا مرز ما در فضا و آسمان بی‌دفاع و آزاد حرکت می‌کند. می‌گویند اسرائیل چقدر فاصله دارد با ایران، امروز دیگر بحث فاصله نیست در مسیر هر وقت لازم باشد با تانکر هوایی سوخت لازم را می‌گیرد و دیگر مشکل مسافت وجود ندارد، هواپیما بلند می‌شود و نزدیک ایران بنزین‌گیری می‌کند، مشکلی که ندارد، آسمان ایران برای دشمن کاملاً امن شده است. متأسفانه الان ما بازدارندگی گسترده نداریم، یعنی کشورهای همسایه ما عراق، سوریه، لبنان، اردن، همه اینها، فضایشان متأسفانه کاملا در اختیار آمریکا و اسرائیل است. او در ادامه تأکید کرد که کمک به استقلال و توانمندسازی کشورهای منطقه نه‌تنها به نفع آنهاست بلکه امنیت ایران را نیز تضمین می‌کند. ایجاد یک منطقه امن، قدرتمند و مستقل که منافع و خطرات مشترک را با ایران درک کند، شرط بازدارندگی گسترده است.
بازدارندگی بی‌نقص مردم
روحانی با تأکید بر اینکه حفظ بازدارندگی توسط مردم بی‌نقص بوده است، گفت: بازدارندگی ما آنجایی که دست نیروهای مسلح ما بوده، مربوط به دستگاه امنیتی ما بوده، متأسفانه نقص و اشکال داشتیم اما آنجایی‌ که بازدارندگی توسط ملت بوده، بی‌نقص بوده است. وی افزود: بازدارندگی نظامی داریم، بازدارندگی فناوری هم باید داشته باشیم، باید بتوانیم اختلال الکترونیکی لازم را ایجاد کنیم. جنگال اهمیت دارد و وابسته به این است که فناوری ما در چه حد باشد، چقدر ما در فناوری قدرتمند هستیم. دشمن ما چقدر در فناوری پیشرفته است. وی ادامه داد: اهداف اصلی دشمن این بود که یا این نظام را تغییر بدهند یا به تعبیر خودشان این نظام را سرنگون کنند، یا اینکه در ایران بتوانند تمامیت ارضی ما را خدشه‌دار و کشور را تجزیه کنند اما ملت ایران نقش بازدارنده اصلی را ایفا کرد و نیروهای مسلح و دستگاه‌های اطلاعاتی نیز همراهی کردند. دشمن در هسته‌ای می‌خواست به ما ضربه بزند که مقداری به ما ضربه زد، البته نتوانست به هدف صددرصدی که می‌خواست برسد اما ضربه زد. در بحث موشکی می‌خواست به ما ضربه بزند. صددرصد نتوانست اما به ما ضربه زد. می‌خواست سازمان دفاعی ما را آشفته کند و آشفتگی ایجاد کند این را موفق نشد. زدن فرماندهان در لحظه اول برای ایجاد آشفتگی بود. اما در اینجا ناموفق بودند. کاری که رهبری معظم انقلاب انجام داد در ساماندهی فوری و سریع در همان ساعت‌های اولیه، ساماندهی برگشت. این اقدام خیلی بزرگی بود.
روحانی تأکید کرد: البته هدف اصلی ما این است که تمامیت ارضی این کشور، انسجام ملی، امنیت ملی، منافع ملی، مصالح ملی، ارزش‌های دینی و ملی ما هم حفظ شود، اهداف اساسی ما اینهاست. اگر می‌خواهیم این اهداف اساسی را به‌خوبی حفظ کنیم همچنان باید در خط مقدم مردم سینه سپر کنند. نباید فکر کنیم که در آن 12 روز مردم ایستادند، پس اگر 12 روز دیگری اتفاق بیفتد باز هم مردم می‌ایستند. باید کار و تلاش کنیم تا مردم احساس رضایت کنند، هر مقدار مردم نسبت به مشروعیت و مقبولیت نظام، باور بیشتری داشته باشند، محکم‌تر می‌ایستند. هر بخشی از مشروعیت و مقبولیت ما اگر زیر علامت سوال قرار بگیرد آن ایستادگی ضعیف می‌شود. درست است ما به مردم می‌گوییم در کشور مشکلات داریم و باید مقاومت کنید اما خودمان باید قدم اول را برداریم. خودمان که می‌گوییم یعنی همه، یعنی دولت، حاکمیت، همه علاقه‌مندان به نظام.
روحانی همچنین امید مردم را یکی از ارکان بازدارندگی دانست و افزود: البته امروز شرایط ما بسیار سخت است. اما در عین حال باید مردم را امیدوار نگه داریم. اگر می‌خواهیم در برابر دشمن بازدارندگی خودمان را حفظ کنیم، مردم باید امیدوار باشند. امید مردم از یک ‌طرف به ایران بزرگ است که دارای منابع بسیار غنی و دارای انسان‌های فرهیخته است. افراد تحصیلکرده و باسواد در این کشور زیاد داریم، افراد شایسته در این کشور زیاد داریم، ایمان و اعتقادی که مردم دارند، می‌تواند کمک کند به کشور، مذهب که کمک است. اینها همه در کنار هم می‌تواند کمک کند. اما در عین حال همواره باید مردم نسبت به آینده امید داشته باشند. این امید می‌تواند سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی هم باشد. اگر امید نباشد و تلاش مسئولین نباشد در موقع مشکلات، ما نمی‌توانیم در برابر مشکل ایستادگی کنیم.
تکرار نشدن جنگ دست ماست
روحانی با بیان اینکه تکرار نشدن جنگ دست ماست، اظهار کرد: گفته می‌شود که تلاش سیاسی و دیپلماتیک الان خیلی پیچیده است. درست است، سخت و مشکل است اما آیا بن‌بست کامل است؟ ما نمی‌توانیم این را قبول کنیم. در دنیای سیاست بن‌بست کامل خیلی به‌ندرت اتفاق می‌افتد. ما باید تلاش مضاعف کنیم مسأله را حل‌و‌فصل کنیم. ممکن است حل آن طولانی و سخت باشد اما امکان‌پذیر است. فکر نکنیم همه مشکلات تمام شده است. در جنگ 12 روزه ما ایستادگی و مقاومت کردیم اما ضربه هم دیدیم و مشکلات داشتیم. اما معنایش این نیست که دیگر تکرار نمی‌شود. تکرار نشدنش دست ماست، یعنی اگر ما در جامعه وحدت‌ و انسجام ملی‌مان را به خوبی حفظ کنیم در آن شرایط ما می‌توانیم در برابر دشمن ایستادگی کنیم.
رئیس دولت یازدهم و دوازدهم، بزرگ‌ترین خیانت به رهبران را کم و زیاد جلوه دادن واقعیت‌ها دانست و گفت اگر به دروغ بگوییم که ما قدرت بزرگی هستیم و همه چیز داریم و طرف مقابل ما بدبخت و ضعیف است و چیزی ندارد، این خطرناک است. شاید بالاترین خیانت به رهبران یک جامعه این باشد که ما محاسبه نادرست را در برابر آنها بگذاریم. مسئولین نباید به راحتی گوش کنند به حرف مسئولان پایین‌دست. در همه‌ جا این مسأله صادق است. وی ادامه داد: تکرار می‌کنم بزرگ‌ترین خیانت به رهبران این است که ما بیاییم و واقعیت‌ها را کم یا زیاد جلوه بدهیم، یعنی خودمان را بزرگ ببینیم و دشمنان خودمان را کوچک ببینیم. باید بدانیم ما دشمنان قوی پنجه و خطرناکی داریم. اسرائیل جزو شرورترین و خبیث‌ترین رژیم‌هاست. آن‌ طرف هم دشمن و خصمی داریم به نام آمریکا که کنار این رژیم ایستاده، فردی که امروز در آمریکا حاکم است، معلوم است چه آدمی است، هر روز یک تصمیمی می‌گیرد و یک حرفی می‌زند. پس ما باید با دقت محاسبه کنیم و دشمنان را به همان اندازه که هستند، قدرتمند ببینیم. وی با بیان اینکه جنگ 12 روزه نشان داد که جنگ‌های آینده بیشتر فناوری‌محور خواهند بود، تصریح کرد: ما باید در همه فناوری‌ها پیشرفته باشیم. راهش این است که فضای امنیتی را از جامعه و کشور برداریم. یک تحصیلکرده ایرانی، یک دانشمند ایرانی، یک ایرانی نخبه که به کشورش علاقه‌مند است و در هر کجای دنیا هست، وقتی شایسته است باید دعوتش کنیم، جذبش کنیم، اگر بناست این کار شود باید فضای کشور دیگر امنیتی نباشد. تجربه سال 94 نشان داد که سرمایه‌گذاران خارجی آماده حضور در ایران بودند اما فضای امنیتی، مانع ورود آنان شد. امروز هم اگر می‌خواهیم نخبگان را به کشور دعوت کنیم باید امنیتی بودن فضای کشور را کنار بگذاریم، ما فضای امنیتی نمی‌خواهیم، ما فضای امن می‌خواهیم تا اینها بتوانند به ایران بیایند.
روحانی تاکید کرد: از طرف دیگر باید قدرت اطلاعاتی را تقویت کنیم. وقتی سرویس اطلاعاتی ما با سرویس اطلاعاتی هیچ کشوری همکاری ندارد به تنهایی که نمی‌شود کار کرد. خیلی از مسائل اطلاعاتی در ارتباط با سرویس‌های اطلاعاتی کشورهای دیگر به دست می‌آید. وقتی در دولتی می‌روند از یک کشور همسایه، میلیون‌ها نفر را وارد کشور می‌کنند بی‌حساب و کتاب، آخر به چه دلیل این همه آدم را اجازه دادند، وارد کشور شوند؟! البته من نمی‌خواهم بگویم از همسایه ما هیچ‌کس وارد ایران نشود اما باید حساب‌شده باشد، باید دقت کنیم، باید بتوانیم به خوبی آنها را کنترل کنیم. دستگاه اطلاعاتی باید در میان مردم محبوب هم باشد تا بتواند مأموریت‌های خود در مقابله با جاسوسی، جرایم سازمان‌یافته و تروریسم را به‌درستی انجام دهد.
وی در پایان مجدداً با بیان اینکه در شرایط فعلی کشور پس از 5 ماه همچنان در وضعیت «نه جنگ و نه صلح» قرار دارد، تأکید کرد: برای عبور از این وضعیت و بازگرداندن بازدارندگی واقعی باید بازدارندگی در بخش‌های مختلف ترمیم و تقویت شود. این اقدام نیازمند تلاش همگانی و پیگیری الزامات کلیدی است تا کشور بتواند در برابر توطئه‌های دشمنان ایستادگی کند.