بزرگنمايي:

پیام آذری- مجموعه تاریخی- فرهنگی «مقبره الشعرا» در محله قدیمی «سرخاب» تبریز از جمله یادمان های هویتی و نمادین کشورمان در آذربایجان شرقی است که از چند سال قبل و به دنبال اقدام شهرداری تبریز در تقبل ساماندهی آن به دلیل ناکافی بودن اعتبارات ادارات کل فرهنگ و ارشاد اسلامی و میراث فرهنگی برای بازسازی ، در پنج بلاتکلیفی گرفتار آمده است.

اهمیت این بنا از آن روست که بر اساس منابع تاریخی، گفته می شود بیش از 400 شاعر و ادیب ایرانی در آن آرمیده اند و این مجموعه، یادگار ارزشمندی از شکوفایی فرهنگی کشورمان در ادوار مختلف تاریخی است.

حال اما مجموعه تاریخی - فرهنگی «مقبره الشعرا» ی تبریز در وضعیت نابسامانی است و حصارهای گالوانیزه کشیده شده بر پیرامون آن، ضمن اینکه منظرش را زشت نموده، گردشگران و میهمانان را نیز از بازدید این بنای فاخر و میراث تاریخی نهفته در دل آن باز می دارد.

نکته جالب توجه اینکه مجموعه تاریخی - فرهنگی «مقبره الشعرا» در طول دهه های گذشته نه تنها با تدبیر کارآمدی از سوی نهادهای محلی مسوول برای احیا، بهسازی و بازسازی مواجه نبوده، بلکه در سطح ملی نیز توجهی به این بنای ارزشمند فرهنگی و محوطه تاریخی ان نشده است.

البته در اواخر دهه 1370 شمسی برای نخستین بار و به مدت یک سال از محل اعتبارات ملی، ردیف بودجه ای برای «مقبره الشعرا» در نظر گرفته شد، اما این توجه ملی، دولت مستعجل بود و بیش از یک سال دوام نیاورد؛ تلاش برای احیای ردیف بودجه ملی در سال 1398 نیز با اعتبار 9.8 میلیارد تومانی نتیجه داد، اما باز دوام نیاورد.

مجموعه ناهماهنگی ها و کم لطفی ها در حق مجموعه تاریخی - فرهنگی مقبره الشعرا با قدمت 800 ساله در حالی رخ می دهد که کشورهایی با موجودیت تاریخی به مراتب اندک، هزینه های کلانی را برای صیانت از میراث ملی و ایجاد نمادهای هویتی جدید صرف می کنند، اما مقبره الشعرا که شهریار شیرین سخن را در دل دارد، این چنین مورد بی مهری واقع شده است.

البته استاندار آذربایجان شرقی نیز به جد پیگیر تعیین تکلیف این مجموعه تاریخی - فرهنگی است که گفته می شود اتمام طرح بازسازی آن، به ویژه در بخش پیرامونی، افزون بر 300 میلیارد تومان بودجه نیاز دارد و تحقق آن با تخصیص اعتبارات قطره چکانی فعلی امکان ناپذیر جلوه می کند.

مدیران شهری تبریز نیز می گویند که شهرداری حتی اگر سالیانه 30 میلیارد تومان اعتبار نیز برای مقبره الشعرا تخصیص دهد، تکمیل طرح بازسازی آن بیش از یک دهه به طول می انجامد و طرح دچار فرسایش خواهد شد؛ بر این اساس ضرورت عطف توجه ملی به این یادمان به یادگار مانده از پیشینیان که امروزه به حق یکی از نمادهای هویتی ایران زمین در منطقه شمال غرب می باشد، اهمیتی دوچندان می یابد.

در تبیین درجه غربت مجموعه تاریخی-فرهنگی «مقبره الشعرا»، اشاره به این نکته نیز خالی از لطف نیست که حتی اعتبار 30 میلیارد تومانی بازسازی آن در اعتبارات رویداد گردشگری «تبریز 2018» نیز حذف شد تا این یادمان نمادین، دستش از بزرگ ترین رویداد گردشگری جهان اسلام نیز خالی بماند.

از سوی دیگر باید توجه داشت که مدیریت اجرای طرح سامان دهی «مقبره الشعرا»ی تبریز به صورت هیات امنایی انجام می شود و معاون عمرانی استانداری، رییس سازمان مدیریت و برنامه ریزی، شهردار، رییس شورای شهر، مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، مدیرکل اوقاف و مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان شرقی و فرماندار شهرستان تبریز به ریاست استاندار، اعضای هیات امنا را تشکیل می دهند.  

بدیهی است که در چنین شرایطی، ابتر ماندن طرح بازسازی و ساماندهی این مجموعه تاریخی - فرهنگی، سوالات زیادی را در نزد افکار عمومی دامن می زند و شهروندان تبریزی از خود می پرسند که چگونه می توان پذیرفت که با وجود هیات امنایی مرکب از مدیران همه نهادهای مسوول، این یادمان تاریخی به چنین وضعیتی گرفتار آمده باشد.

در هر حال، با توجه به انتخاب و شروع به کار شهردار جدید تبریز، امید می رود که شهرداری به عنوان متولی اصلی طرح ساماندهی مقبره الشعرا، با همراهی و همکاری دیگر نهادهای مسوول و مرتبط، در هفته ها و ماه های پیش رو، قدم جدی برای تعیین تکلیف این طرح بر زمین مانده بردارد تا شاید بدین نحو چهره مطلوبی از مدیریت شهری در نزد شهروندان ترسیم کند.

مقبره الشعرا کجاست؟

مجموعه تاریخی - فرهنگی «مقبره الشعرا» در ضلع شرقی خیابان ثقه الاسلام و شمال محله قدیمی «ششگلان» تبریز، آرامگاه بیش از 410 شاعر، عارف و رجال نامی ایران و کشورهای منطقه از 800 سال پیش تاکنون می باشد که در سال های اخیر در وضعیت نابسامانی به سر می‌برد و حال نزار آن موجب نارضایتی فرهنگ دوستان و گردشگران شده است.

مقبره الشعرا، آرامگاه شاعرانی مانند استاد سیدمحمدحسین بهجت تبریزی معروف به شهریار، اسدی طوسی، قطران تبریزی، مجیرالدین بیلقانی، خاقانی شیروانی، ظهیرالدین فارابی، شاپور نیشابوری، شمس الدین سجاسی، ذوالفقار شروانی، همام تبریزی، مغربی تبریزی، مانی شیرازی، لسانی شیرازی و شکیبی تبریزی است و یکی از گورستان‌های تاریخی این شهر به‌شمار می‌رود.

طبق اسناد تاریخی این قبرستان قبل از قرن هشتم هجری قمری وجود نداشته و در گذشته نام‌های مختلفی به خود گرفته است که از آن جمله می‌توان به «حظیره‌الشعرا»، «حظیره‌القضاه» و «قبرستان سرخاب» اشاره کرد.

در سال 1346 شمسی، مدیرکل وقت اداره فرهنگ آذربایجان شرقی در نامه‌ای به انجمن آثار ملی، خواستار توجه به گورستان سرخاب و ایجاد یادبودی برای مقبره‌الشعرای تبریز شد که کار احداث آن از سال 1350 با برگزاری یک مسابقه آغاز، سال 51356 با آغاز جرقه های انقلاب اسلامی، متوقف و سال 1374 مجددا از سرگرفته شد و سال سه سال بعد این یادبود به اتمام رسید و اکنون به یکی از نمادهای گردشگری تبریز تبدیل شده است.

تبریز با تاریخچه ای سرشار از شاعران، ادیبان و عارفان به عنوان سرزمین شعر و ادب شناخته شده است و «مقبره الشعرا» در کنار سایر آثار و اماکن تاریخی و گردشگری و جاذبه های دیدنی آن، مورد وثوق گردشگران بوده و سالانه علاقه مندان زیادی را به سوی خود جلب می کند، ولی اوضاع نابسامان اطراف این مقبره در سال های اخیر نارضایتی گردشگران را بدنبال داشته است.

غفلت مسئولان یا بی توجهی آن ها در سال های اخیر در ارتباط با نقش و اهمیت این مکان، موجب آزردگی خاطر گردشگران و اهالی شعر و ادب شده و ناتمام ماندن «طرح ساماندهی» مقبره الشعرا، شامل ساخت کتابخانه، نگارخانه و آمفی‌تئاتر در بخش جنوبی بنای یادمان نیز بر آن افزوده است.

در سال های اخیر کار ساماندهی و گسترش محوطه این مکان گردشگری از سوی شهرداری منطقه 10 تبریز آغاز شد، ولی به دلیل کمبود بودجه، روند اجرایی آن از پیشرفت خوبی برخوردار نشده است.

در این بین ادامه بلند مرتبه‌ سازی در مجاورت مقبره‌ الشعرا و نقض حریم تاریخی این مجموعه نیز نگرانی دوستداران شعر و و ادب و میراث فرهنگی را در برداشته و گویا صدور احکام توقف عملیات در احداث ساختمان های بلند در حریم آن نیز دردی از حال نزار این مکان تاریخی 800 ساله دوا نکرده و این روند همچنان ادامه دارد.

شهردار تبریز: چهره مقبره‌الشعرا تا سه ماه آینده تغییر می‌کند

شهردار تبریز در نشست مشترک با مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان‌شرقی در مقبره‌ الشعرا، از تغییر چهره این مجموعه فرهنگی تا سه ماه آینده خبر داد.

یعقوب هوشیار روز پنجشنبه در این نشست اظهار امیدواری کرد طی یک زمان‌بندی مشخص و با انسجام مدیریتی، طرح مقبره‌ الشعرا به سطحی قابل قبول از تعیین تکلیف و ساماندهی دست یابد.

وی تاکید کرد: باید آسیبی که در طول سال های گذشته در رابطه با اجرای طرح مقبره‌ الشعرا به افکار عمومی وارد شده است، با ایجاد تغییرات اساسی در این طرح و به سرانجام رساندن بخشی از پروژه، برطرف شود.

هوشیار گفت: با توجه به مقصد گردشگری بودن این مجموعه تاریخی فرهنگی، امیدواریم در یک زمان‌بندی مشخص این مجموعه را برای حضور گردشگران و بهره‌مندی مردم آذربایجان  در حد قابل قبولی بازسازی کنیم.

مقبره الشعرا باید مانند حافظیه و سعدیه مدیریت شود

مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان‌شرقی نیز گفت: با مقبره‌الشعرا تبریز به عنوان مجموعه یادمانی ارزشمند برخورد شود.

سیدقاسم ناظمی با اشاره به جایگاه برجسته مقبره الشعرا در تاریخ ایران، اظهار کرد: مجموعه مقبره‌ الشعرا، افتخار تبریز و آذربایجان است و باید مثل حافظیه، طوس و نیشابور مدیریت شود و آن را تا حد یک پارک محله ای پایین نیاوریم.

وی افزود: موضوع مقبره‌ الشعرا در طی دوره‌های مختلف به شدت پیچیده شده است و باید هیات امنای نهادهای مرتبط برای ارائه راهکارهای لازم و طرح‌های راهبردی تشکیل شود.

ناظمی تاکید کرد: نباید با طرح عظیم مقبره‌ الشعرا سلیقه‌ای برخورد شود بلکه با تصمیم هیات امنا و فازبندی براساس منابع موجود، بازسازی این مجموعه فخیم آغاز شود.

مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی، گفت: مساله اول مقبره‌ الشعرا بودجه نیست بلکه تدبیر اساسی و نتیجه‌ بخش است.

وی افزود: امیدواریم  با توجه به سابقه معرفی مقبره‌ الشعرا به ریاست محترم جمهوری در آخرین سفر ایشان، در سفری که در روزهای آتی به آذربایجان‌شرقی خواهند داشت مقبره‌الشعرا در سطح ملی مورد توجه قرار گیرد.

ناظمی همچنین از پیگیری طرح مقبره‌ الشعرا از نهادهای بالادستی توسط  اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان در طی یک سال گذشته خبر داد و گفت: امیدواریم اولین مقصد گردشگری داخلی و خارجی در استان به بهترین نحو بازسازی و از وضعیت موجود رها شود.