بزرگنمايي:

پیام آذری- میانگین بارش‌ در سال آبی جاری در استان آذربایجان شرقی 54 درصد معادل 55.3 میلی متر نسبت به سال آبی گذشته کاهش یافته است و در حالیکه تا دهه های قبل این تالاب بسیار زیبا یکی از مناطق بکر و مورد پسند گردشگران داخلی و خارجی بود و همه ساله پذیرای دوستداران طبیعت بود، اما طی چند سال اخیر به دلیل خشکی دریاچه ارومیه و نیز جاری نشدن رودخانه های فصلی و کاهش دبی زرینه رود این تالاب که در مرز استان های آذربایجان شرقی و غربی واقع شده است، با نابودی دسته و پنجه نرم می کند.

تالاب قره قشلاق که در 13 کیلومتری شهرستان بناب واقع شده است به دلیل شرایط خاص آب و هوایی یکی از مناطق بسیار مهم دارای گونه های مختلف جانوری و گیاهی است که شرایط آبی نامطلوب آن می تواند زندگی گونه های مزبور را با خطرات جدی مواجه کند.

این تالاب که از آن به عنوان عروس تالاب های شمال غرب ایران نام برده می شود، 20 هزار هکتار وسعت دارد که از جمله تالاب های غیر دریاچه ای جهان به شمار رفته و تنها عامل حیات آن ورود آب از رودخانه های منتهی به دریاچه ارومیه و در سطح پایین تر بارش های فصلی می باشد که حشکسالی های اخیر هر دوی این منابع تغذیه تالاب را با کاهش مواجه کرده است.

برخلاف زمستان های سال های گذشته که تالاب قره قشلاق میزبان انواع پرندگان مهاجر بود، امسال خبری از این پرنده های زیبا و کم نظیر نیست و تداوم این روند منجر به نابودی پویایی این تالاب خواهد شد.

اداره کل حفاظت محیط زیست آذربایجان شرقی با وجود اینکه طرح جامع احیای قره قشلاق را در شورای برنامه ریزی استان مصوب کرده است، اما تاکنون مفاد این طرح چندان عملیاتی نشده است و همکاری دستگاه های مختلف در این زمینه با محیط زیست آنگونه که باید مفید و اثرگذار نبوده است.

مدیریت واحد تنها عامل نجات تالاب ها است

معاون محیط طبیعی اداره کل حفاظت محیط زیست آذربایجان شرقی در گفت وگو با خبرنگار ایرنا، تصویب طرح جامع مدیریت تالاب های استان در شورای برنامه ریزی را یکی از اقدامات مهم این معاونت برشمرد و گفت: اگر بر اساس مفاد آن که طبق نظرات کارشناسی و تحقیقات علمی تهیه و تدوین شده است، حرکت می کردیم در حال حاضر شاهد شرایط وضعیت نامطلوب تالاب ها از جمله قره قشلاق نبودیم.

داوود غنی پور مراقبت و حفاظت از تالاب ها را یکی از رسالت های مهم و اصلی ادارات محیط زیست و در عین حال یکی از ماموریت های مهم سایر دستگاه های اجرایی و به موازات آن جزو وظایف همگانی و به خصوص تشکل های مردمی دانست و گفت: همه باید در این زمینه هم افزایی داشته باشند تا نتایح مورد نظر در طرح جامع محقق شود.

وی فاصله کوتاه بین دو خشکسالی را یکی از عوامل مهم و موثر در وضعیت کنونی تالاب قره قشلاق دانست و ادامه داد: کاهش 51 درصدی بارش های امسال در آذربایجان شرقی نسبت به سال گذشته که به دنبال آن جاری شدن رودخانه های حوزه آبریز نیز با تزلزل مواجه شده است، باعث کاهش آب ورودی به بستر تالاب می باشد.

غنی پور زرینه رود را ورودی اصلی و مهم آب به تالاب قره قشلاق دانست و با بیان اینکه امسال هیچ آبی از این رودخانه وارد تالاب نشده است، اظهار کرد: آب این رودخانه از مسیر فرعی و کانال نئور ( دریاچه نئور در مرز گیلان و اردبیل ) وارد بستر تالاب می شد که طی یک سال اخیر هیچ آبی از این محل به تالاب وارد نشده است و این موضوع نگران کننده می باشد.

وی مدیریت برداشت از آب های زیرزمینی و چاه های منطقه را از دیگر مفاد مهم طرح جامع مدیریت تالاب های آذربایجان شرقی بیان و اضافه کرد: متاسفانه در این زمینه نیز با وجود تلاش های بی وقفه آب منطقه ای هنوز دستاوردی حاصل نشده است و در بسیاری از موارد شاهد خروج غیر قانونی آب رودخانه های اطراف توسط اهالی بومی هستیم.

غنی پور تلاش های شرکت آب منطقه ای و سازمان جهاد کشاورزی در استقرار چاه های موتوردار را مهم و اثرگذار دانست و ادامه داد: با وجود این، باز هم شاهد برداشت های غیرمجاز از آب های روان منطقه توسط روستاییان هستیم.

وی مدیریت واحد و یکپاچه را برای احیای تالاب های آذربایجان شرقی ضروری دانست و بر هم افزایی و همگرایی تمامی نهادهای دولتی و غیردولتی تاکید کرد.

مصوبات طرح جامع تالاب های آذربایجان شرقی اجرا نمی شود

فرماندار شهرستان بناب نیز همدلی و هم افزایی را لازمه حفاظت از تالاب قره قشلاق دانست و با اشاره به مساحت چند هزار هکتاری این تالاب، بر ضرورت تامین نیروهای مورد نیاز پاسگاه محیط بانی و همچنین تأمین خودرو مورد نیاز به منظور حفاظت از تالاب تاکید کرد.

رضا لعلی با بیان اینکه بهره برداری بی رویه از منابع آبی از تهدیدات اصلی تالاب ها است، افزود: عدم لایروبی تالاب ها، ساخت بی رویه سدها و توسعه بی رویه کشاورزی بدون توجه به الگوی کشت از جمله عدم استفاده از آبیاری قطره ای و تحت فشار و استقرار منابع آب بر از عوامل نابودی تالاب است و همین مسئله باعث افزایش ریزگردها و گرد و خاک، شوری آب های زیرزمینی، آلودگی هوا و کاهش گونه های پرندگان بوده است.

وی اختصاص حقابه تالاب قره قشلاق توسط مسئولین آب منطقه ای آذربایجان غربی را از مطالبات مهم شهرستان بناب خواند و گفت: در این زمینه ضرورت ارتقای سطح حفاظتی تالاب قره قشلاق از منطقه شکار ممنوع به پناهگاه حیات وحش، جلوگیری از چرای بی رویه دام در تالاب، افزایش همکاری و انسجام شهرستانی، جلوگیری از قطع درختان و آتش سوزی و ضرورت مشارکت مردم برای حفظ و نگهداری تالاب ها بسیار مهم و اثربخش خواهد بود.

لعلی ابراز امیدواری کرد با رعایت این موارد تالاب قره قشلاق که به نام عروس تالاب های شمال غرب کشور شناخته می شود، همچنان حفظ شود.

حیات 250 گونه گیاهی و 143 گونه جانوری در قره قشلاق

رییس اداره حفاظت و احیای تالاب های اداره کل حفاظت محیط زیست آذربایجان شرقی نیز در گفت وگو با ایرنا، آورده آبی رودخانه های آبریز قره قشلاق در سال گذشته را تا حدودی رضایت بخش اما در سالجاری بسیار نامناسب دانست.

یدالله آذرهوا با بیان اینکه تا 15 روز قبل تنها ورودی آب از آجی چای و مربوط به فاضلاب پساب از تبریز بوده است، تنها نقطه امیدواری برای احیای قره قشلاق را بارندگی های چند روز اخیر در آذربایجان شرقی دانست و افزود: هر چند آب ورودی اصلی به این تالاب از زرینه رود است، اما بارندگی ها نیز آثار خوبی بر تالاب خواهد داشت.

وی وسعت اصلی تالاب قره قشلاق را 20 هزار هکتار اعلام و اظهار کرد: حق آبه این تالاب سالانه 64 میلیون مترمکعب است که حدود 60 درصد آن از طریق زرینه رود و رود فرعی آن که کانال نئور است و بقیه از سایر رودها از جمله مردق چایی و صوفی چای تامین می شود.

آذرهوا با بیان اینکه هم اکنون هیچ روان آبی از رودخانه های ورودی به تالاب قره قشلاق وجود ندارد، یادآور شد: به دلیل اینکه این تالاب غیردریاچه ای است به شدت نیازمند بارش ها و آب رودخانه ها است که با خشکسالی هر دوی این عناصر از بین می رود و حیات تالاب با چالش جدی روبرو خواهد شد.

وی از ثبت رسمی تعداد 193 گونه پرنده در تالاب قره قشلاق خبر داد و گفت: علاوه بر این گونه های بسیار زیبا و در پاره ای از موارد نادر، هم اکنون تعداد 27 پستاندار، 16 گونه ماهی و هفت خزنده در محل تالاب زندگی می کنند که حال زار آن می تواند حیات این موجودات زنده را به خطر اندازد.

آذرهوا تعداد گونه های گیاهی تالاب قره قشلاق را 2 هزار و 500 نوع اعلام و اضافه کرد: اغلب این گونه های گیاهی شورپسند هستند و به رغم پایین بودن آب تالاب، به دلیل اجرای طرح های مختلف حفظ و حراست از گونه های گیاهی، تاکنون موفقیت هایی در این زمینه حاصل شده است.

وی اعلام کرد: با اجرای برنامه های مختلف حفاظت از گونه های گیاهی تالاب قره قشلاق، امسال شاهد رشد 13 درصدی پوشش گیاهی منطقه هستیم.

رییس اداره حفاظت و احیای تالاب های اداره کل حفاظت محیط زیست آذربایجان شرقی تحمل زیاد گونه های گیاهی به شرایط خشکسالی را از عوامل حیات این گونه ها در تالاب قره قشلاق دانست و گفت: وجود مقداری رطوبت مانع از آسیب رسیدن به گونه های گیاهی می شود و این نقطه امیدوارکننده در این زمینه می باشد.