بزرگنمايي:

پیام آذری- آغاز فعالیت صنعت کفش در تبریز و آذربایجان شرقی به سال 1308 شمسی باز می گردد این صنعت به واسطه وجود کارگاه های سنتی تولید چرم در تبریز پا گرفت به گونه ای که در اواخر دوره قاجار، کارخانه های چرم در تبریز و به پشتوانه آن بزرگترین کارخانه چرم ایران در سال 1310 هجری در تبریز تاسیس و آغاز به کار کرد.

کفش و چرم تبریز از پیشینه تاریخی قوی برخوردار است و در حال حاضر تولید کنندگان بنامی در شهر تبریز اقدام به تولید کفش‌های تمام چرم می‌کنند که نام و آوازه‌ای جهانی برای خود و تبریز به ارمغان آورده‌اند و به جرأت می‌توان مدعی شد که چرم و کفش تبریز، برندی(نام تجاری) آشنا برای بسیاری از ایرانیان است.

حدود 50 سال است که کفشدوزی کم کم از حالت سنتی خارج و به دنیای ماشینی شدن قدم گذاشته است اما هنوز افراد زیادی در ایران و خارج از کشور هستند که علاقه مند به خرید و استفاده از کفش های دست دوز هنرمندان تبریزی هستند اما با توجه به رشد تقاضا و کم شدن افرادی که در زمینه کفش دست دوز فعالیت می کنند، کم کم کفش های چرمی صنعتی جای خود را در دل علاقه مندان کفش های چرمی دست دوز باز کرده است.

با صنعتی شدن این حرفه و ظهور رقبای جدید و همچنین بکارگیری ماشین آلات با تکنولوژی بالا در این صنعت از سوی رقبای خارجی، ضرورت پوست اندازی در صنعت کفش ایران و تبریز انکارناپذیر شده و فعالان این عرصه به رغم همه مشکلاتی که وجود دارد دوست ندارند جایگاه خود را در بازار داخلی و خارجی به دست رقبا بسپارند.

تلاش برای حفظ مشتریان و بازارهای منطقه

رییس اتحادیه کفاشان تبریز و رییس اتحادیه تولید کنندگان و صادرکنندگان کفش گفت: در دهه 70 صادرات خوبی به روسیه و منطقه داشتیم که متاسفانه به دلیل ظهور رقبای خارجی که ماشین آلات پیشرفته ای در اختیار دارند و مواد اولیه را ارزان تر از ما تهیه می کنند این بازار از رونق افتاد و واحدهای تولیدی کفش در تبریز با کاهش تولید روبرو شدند.

علیرضا جباریان فام ادامه داد: چهار پنج سال نیز صادرات به حوزه افغانستان و عراق فعال شد و کفش تبریز به دلیل کیفیت بالا و قیمت مناسب مورد توجه قرار گرفت، اما این حوزه نیز در ادامه و با گران شدن مواد اولیه و ارز، با کاهش صادرات روبرو شد ولی اکنون این حوزه را که زمانی روزانه پنج کانتینر صادرات داشت تا حدودی از دست دادیم.

وی گفت: صادرات به اقلیم کردستان عراق نیز که زمانی 70 درصد در اختیار کفش تبریز بود به 20 درصد افت کرده است و این زنگ خطری برای کفش تبریز و ایران است.

جباریان فام اضافه کرد: ترکیه با تولیدهای متنوع و کیفی و چین با تولیداتی با قیمت ارزان، جایگزین کفش تبریز در این بازارها شده، در حالی که کیفیت و قدمت کفش آذربایجان شرقی بسیار بالاتر است و تلاش می کنیم تا بازارها و مشتریان خود را به هر نحوی که شده حفظ کنیم.

وی افزود: برای بالا بردن میزان صادرات، اتحادیه صادرکنندگان کفش را فعال و زمینه حضور 10 واحد و برند بزرگ استان در نمایشگاه ترکیه را فراهم کردیم و در برخی بازارها به رغم اینکه ترکیه از نظر ماشین آلات و مواد اولیه وضعیت بهتری دارد از این کشور جلو زدیم اما در ادامه با گران شدن مواد اولیه و ارز، این بازارها را نیز تقدیم رقبای ترک کردیم.

جباریان فام گفت: البته تلاش برای تداوم صادرات و یافتن بازارهای جدید ادامه دارد و نمونه هایی از تولیدات خود را به یونان و ازبکستان نیز فرستادیم که پسند کرده اند و مراحل صادرات به کشورها در حال انجام است.

110 هزار نفر از صنعت کفش تبریز ارتزاق می کنند

رییس اتحادیه کفاشان تبریز با بیان اینکه 60 هزار نفر به طور مستقیم در این صنعت مشغول فعالیتند، گفت: در کنار فعالیت 55 واحد صنعتی بزرگ که در این حوزه فعالیت می کنند بیش از سه هزار و 680 واحد تولیدی، خدماتی و فروش نیز در این زمینه فعالیت کرده و حدود 110 هزار نفر از این صنعت ارتزاق می کنند.

جباریان فام افزود: هزار و 50 واحد در بخش تولید، 180 واحد در بخش خدمات و بقیه در بخش فروش فعال هستند و هزار واحد نیز بدون پروانه کسب در کارگاه های کوچک مشغول هستند که 80 درصد تولیدات این واحدها چرمی و 20 درصد غیرچرمی است و 60 درصد کفش مردانه، 30 درصد زنانه و 10 درصد متفرقه و بچگانه تولید می کنند.

90درصد کفش چرم دست دوز کشور در تبریز تولید می شود

جباریان فام با بیان اینکه بزرگ ترین کارخانه چرم و زیره کفش پلی یورتان ایران در تبریز قرار دارد و همین موضوع موجب رشد این صنعت در این شهر شده است، گفت: به طور غیررسمی 55 تا 60 درصد کفش ایران در تبریز و 90 درصد کفش چرم دست دوز کشور در این شهر تولید می شود و 60 درصد کفش نظامی و 70 درصد کفش ایمنی تولیدی این شهر است.

وی افزود: سالانه 130 تا 170 میلیون جفت کفش در تبریز تولید می شود که بخشی از ظرفیت این شهر در این صنعت است و تا چند برابر قابل افزایش است اگر مشکلات پیش روی این صنعت برطرف نشده و تسهیلات لازم برای فعالان این حوزه فراهم نشود تعداد بیکاران و دیگر معضلات اجتماعی بیشتر خواهد شد.

مالیات ارزش افزوده ترمز فعالیت واحدهای تولیدی کوچک را کشید

رییس اتحادیه تولید کنندگان و صادرکنندگان کفش گفت: مالیات بر ارزش افزوده قرار بود از سود عمده فروشی دریافت شود در حالی که دولت در لایحه بودجه اخذ مالیات ارزش افزوده از کل مبلغ را در نظر گرفته که این به نفع واحدهای تولیدی کوچک نیست و کمرشان خرد می شود و در واقع اخذ مالیات ارزش افزوده، ترمز تولید در این واحدها را کشید.

جباریان فام افزود: همچنین بر اساس قانون، هر واحد دارای کارت بازرگانی شامل مالیات ارزش افزوده می شود و تولید کنندگان توان پرداخت مالیات را ندارند از این رو تعداد تولیدکننده هایی که کارت بازرگانی دارند بسیار کم بوده و در تبریز کمتر از 10 مورد است و همین موضوع به کاهش صادرات کفش از آذربایجان شرقی منجر شده و محصولات تولیدی استان از دیگر استان ها و با کارت پیله وری انجام می شود.

وی ادامه داد: اگر کردستان و خراسان رضوی در صادرات کفش بالاتر از تبریز هستند این به معنی تولید بیشتر کفش در این استان ها نیست بلکه چون کفش های تولیدی تبریز با کارت پیله وری از این استان ها صادر می شود و به نام آن استان ها ثبت می شود.

وی گفت: در تولید کفش، تبریز، تهران، مشهد، همدان و اصفهان اول تا پنجم هستند و بیشتر کالاهای تولیدی این استان ها در استان های یاد شده صادر می شوند.

جباریان فام به میزان صادرات کفش در کشور اشاره کرد و گفت: سال گذشته حدود 90 میلیون دلار صادرات داشتیم که 15 درصد کمتر شده و سهم استان آذربایجان شرقی از این صادرات حدود 27 میلیون دلار معادل 30 درصد است. سال گذشته حدود 90 میلیون دلار صادرات داشتیم که 15 درصد کمتر شده و سهم استان آذربایجان شرقی از این صادرات حدود 27 میلیون دلار معادل 30 درصد است.

نظارت بر واردکنندگان مواد اولیه، از بروز بحران در این صنعت جلوگیری می کند

جباریان فام اظهار کرد: در سال 1402 مشکلات عدیده ای خواهیم داشت و با افزایش قیمت ارز، قیمت مواد اولیه، چرم و زیره دست کم 40 درصد بیشتر شد و این موضوع به صنعت کفش ضربه خواهد زد.

وی ادامه داد: برای عبور از مشکلاتی که در ماه های آینده دامنگیر تولیدکنندگان کفش می شود، دولت باید به شرکت هایی که با ارز دولتی مواد اولیه وارد می کنند و با ارز آزاد به تولید کننده می فروشند نظارت کند زیرا حلقه اول در تولید که همان وارد کنندگان هستند باید بیشتر نظارت شوند.

وی افزود: پرداخت تسهیلات هم باید تسریع شود و دولت بانک ها را ملزم به پرداخت تسهیلات کم بهره و دراز مدت کند و اگر این اتفاق صورت نگیرد ریزش تولید شروع شده قیمت افزایش می یابد بر این اساس واردات کفش نیز آغاز می شود.

جباریان فام با انتقاد از عملکرد بانک های آذربایجان شرقی، اضافه کرد: بانک ها سه ماه ابتدایی تسهیلات نمی دهند، ماه های آخر ارایه تسهیلات ممنوع است و تولید کننده ها نمی توانند خود را با ساز بانک ها کوک کنند.

ضرورت نوسازی ماشین آلات فرسوده صنعت کفش

رییس اتحادیه کفاشان تبریز یکی دیگر از مشکلات حوزه کفش را فرسوده بودن ماشین آلات و بروز نبودن آنها عنوان کرد و گفت: این موضوع تولید را کاهش و قیمت تمام شده را بالا می برد از این رو باید تسهیلات لازم برای نوسازی و بروز رسانی این ماشین آلات نیز از سوی سازمان صمت پرداخت شود.

جباریان فام گفت: یک مشتری روس 500 هزار جفت برای یک ماه می خواست که به دلیل فرسوده بودن ماشین آلات و به رغم همکاری تمام تولیدکنندگان، نتوانستیم یکجا این سفارش را انجام دهیم.

وی ادامه داد: آموزش نیز در این حوزه ضعیف است و مدرسه مهارتی و رشته دانشگاهی نداریم و مدرسه مهارتی هم که با همکاری دانشگاه آزاد تاسیس کرده بودیم با تغییر مدیریت و رویه کاری، منحل شد و صنعت در ارتباط با دانش و دانشگاه تنها ماند.

امکان رقابت با رقبای جهانی با تکنولوژی 50 سال قبل وجود ندارد

مشکلات صنعت کفش که میراث دولت قبل برای این صنعت است بسیار است و رفع و برطرف کردن این مشکلات، نیازمند ورود جدی دولت و حمایت از تولیدکنندگان این عرصه است، زیرا که با تکنولوژی 50 سال قبل نمی توان با رقبای خارجی رقابت کرد.

اگر به دنبال حضور در بازارهای جهانی و حفظ مشتریان هستیم باید با تکنولوژی روز دنیا در این حوزه همگام و نیروها را نیز با دادن آموزش های لازم، بروزرسانی کرد.

صنعت کفش کشور در جایگاه واقعی خود قرار ندارد و این نتیجه برخی سهل انگاری ها در گذشته و بی توجهی ها به الزامات این کار است، این صنعت ظرفیت بالایی دارد و با کمی حمایت، می تواند به رونق اقتصادی و اشتغالزایی در کشور کمک کند.

باید توجه کرد که عدم ثبات در قیمت مواد اولیه، تولید کننده و فروشنده را مقابل خریدار قرار می دهد و پایین بودن دستمزد کارگران این عرصه، مشکلاتی را برای فعالان کفش ایجاد می کند که بدون ورود و حمایت دولت، برطرف نمی شود.

آماده رفع موانع و مشکلات صنعت کفش تبریز هستیم

رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان شرقی با تایید وجود برخی مشکلات در صنعت کفش، گفت: آوازه جهانی کفش تبریز یک افتخار برای صنعت کشور است که می تواند باعث اعتماد مردم دنیا به دیگر تولیدات کشور شود از این رو آماده این تا برای رفع موانع و مشکلات این صنعت، اقدامات و همکاری های لازم را انجام دهیم.
صابر پرنیان با بیان اینکه علی رغم مشکلات موجود، صنعت استان روند رو به رشدی را سپری می کند، اظهار کرد: در سال 1400، آذربایجان شرقی به لحاظ صدور پروانه برای ساخت کارخانه تولید کفش، رتبه اول کشوری را کسب کرد و در 1401 هم بیش از 64 درصد در این زمینه رشد داشتیم.

وی افزود: به خوبی از موانع، مشکلات و دغدغه های صنایع مختلف به ویژه صنعت کفش آگاه هستم، موانعی از جمله سرمایه در گردش، نبود سرمایه کافی برای تامین ماشین آلات صنعتی، تامین مواد اولیه شیمیایی وارداتی، تامین پوست خام و همچنین افزایش قیمت مواد اولیه پوست خام و مواد اولیه، از این رو برای رفع این موانع، آمادگی کامل داریم.
رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان شرقی با اشاره به ایجاد شهرک تخصصی کفش که مطالبه بیشتر فعالان این حوزه است، گفت: مجوز شهرک فناوری پوشاک را گرفته ایم که در کنار آن می توان صنعت کیف و کفش را هم اضافه کرد.
پرنیان گفت: کفش دست دوز تبریز به لحاظ قیمت و کیفیت، توان رقابت در بازارهای جهانی را دارد و ضروری است تولیدکنندگان استان در قالب یک نشان واحد در مسیر بازار جهانی حرکت کرده و در نقشه راه تدوین شده برای کفش دستدوز و نیمه صنعتی باید حجم تولید را ارتقا دهند.

ارتباطات تجاری با کشورهای دنیا بیشتر مشکلات صنعت کفش را رفع می کند

مدیرعامل یکی از کارخانه های تولید کیف و کفش چرم عمده مشکلات این صنعت در حال حاضر را گران بودن مواد اولیه و نوسانات قیمت ارز عنوان کرد و گفت: ثابت نبودن قیمت مواد اولیه و افزایش قیمت ها که بیشتر ناشی از تغییر قیمت ارز در کشور است، به یکی از مشکلات اصلی این صنعت تبدیل شده و فعالان این عرصه را با مشکل جدی مواجه کرده است.

بهمن غفارزاده همچنین افزود: در زمینه تامین نیروی کار نیز مشکلاتی برای واحدهای تولید کفش ایجاد شده که دلایل آن متعدد است از جمله پیرشدن نیروی کار و نبود جایگزین، البته برخی توقعات نامعقولی که برای افراد جویای کار ایجاد شده نیز در بروز این مشکل بی اثر نیست.

وی اضافه کرد: قوانین و دستمزدی که تعیین می شود با شرایط فعلی جامعه هم خوانی ندارد و حق با نیروی کار است اما کارفرمایان نیز با مشکلات بی شماری مواجهند و این موجب شده که واحدهای تولیدی در یافتن نیروی کار جدید به مشکل بخورند.

جوان ترین ماشین آلات فعال در این زمینه 10 سال عمر دارد که تکنولوژی آنها مربوط به 50 سال پیش است برای رفع این مشکل ، ورود مسوولان کشوری لازم است.

وی فرسوده بودن ماشین آلات تولیدی را نیز به عنوان یکی از مشکلات این عرصه عنوان کرد و گفت: جوان ترین ماشین آلات فعال در این زمینه 10 سال عمر دارد که تکنولوژی آنها مربوط به 50 سال پیش است برای رفع این مشکل، ورود مسوولان کشوری لازم است.

غفارزاده گفت: اگر ارتباطات با دنیا تسهیل شود مواد اولیه به راحتی و با قیمت مناسب در اختیار تولید کننده قرار می گیرد، تولید با کیفیت تر و بیشتر می شود در نتیجه زمینه ورود به بازارهای دنیا باز شده و صادرات نیز افزایش می یابد همه این ها به معنی رونق این صنعت است.