پیام آذری - درمان دیسک کمر مجموعه‌ای از روش‌ها و تدابیر است که با هدف کاهش درد، کنترل علائم، و بهبود کیفیت زندگی بیمار انجام می‌شود. انتخاب روش درمانی مناسب، به شدت علائم و وضعیت بیمار بستگی دارد.
برنامه درمانی باید توسط پزشک متخصص و بر اساس شرایط خاص هر بیمار تنظیم شود تا بهترین نتیجه حاصل شود. برای تشخیص سریع بیماری خود و همچنین بهترین راه درمان، به کلینیک سلامت پا پردیس مراجعه کنید.
انواع بیماری‌های دیسک کمر و راه‌های درمان
دیسک کمر یکی از ساختارهای مهم ستون فقرات است که نقش ضربه‌گیری بین مهره‌ها را بر عهده دارد. اما این دیسک‌ها ممکن است به دلایل مختلف دچار اختلال شوند و موجب درد کمر، درد سیاتیکی، بی‌حسی یا گزگز اندام‌ها شوند. در ادامه به مهم‌ترین انواع بیماری‌های دیسک کمر و روش‌های تشخیص و درمان آن‌ها اشاره می‌کنیم:
1. اختلال عملکرد بدون تغییر ساختاری
در این حالت، دیسک از نظر ساختمانی سالم به نظر می‌رسد و معمولاً در تصویربرداری مانند MRI مشکلی دیده نمی‌شود، اما عملکرد فیزیولوژیکی آن مختل شده است. این بیماران معمولاً دچار درد کمر یا درد سیاتیکی می‌شوند.
2. دیسک کم‌آب یا دژنره (دیسک سیاه)
با افزایش سن یا فشارهای مکرر، دیسک ممکن است آب خود را از دست بدهد. در MRI، دیسک سالم به رنگ خاکستری و دیسک کم‌آب به رنگ تیره یا سیاه دیده می‌شود. این وضعیت را «دیسک دژنره» یا «دیسک سیاه» می‌نامند و یکی از دلایل شایع درد مزمن کمر است.
3. ترک‌های دیسکی
گاهی در حلقه بیرونی دیسک ترک‌هایی ایجاد می‌شود که ممکن است به‌صورت طولی، عرضی یا شعاعی باشد؛ مشابه ترک‌هایی که در تایر خودرو دیده می‌شود. این ترک‌ها می‌توانند باعث تحریک اعصاب و بروز درد کمر شوند.

4. دیسک‌های برجسته (Bulging Disc)
در این حالت، دیسک از موقعیت طبیعی خود خارج شده و به سمت بیرون فشار می‌آورد. این بیرون‌زدگی معمولاً به‌صورت یکنواخت است و ممکن است به ریشه‌های عصبی فشار وارد کرده و باعث درد، بی‌حسی یا ضعف عضلانی شود.
5. پارگی دیسک یا فتق دیسک
در موارد شدید، دیواره دیسک پاره شده و محتویات داخلی آن به بیرون نشت می‌کند. این حالت که به آن فتق دیسک یا «هیرنیاسیون» گفته می‌شود، یکی از دلایل اصلی درد شدید کمر و فشار به کانال نخاعی یا ریشه‌های عصبی است.
6. کاهش ارتفاع دیسک (کلاپس دیسک)
در این نوع بیماری، ارتفاع دیسک به‌شدت کاهش می‌یابد (مثلاً از 10–15 میلی‌متر به حدود 5 میلی‌متر می‌رسد). در CT scan ممکن است فضای دیسک با هوا پر شده باشد که نشان‌دهنده از بین رفتن کامل آن است. این وضعیت می‌تواند به تنگی کانال نخاعی منجر شود و همراه با تشکیل زوائد استخوانی (استئوفیت)، باعث فشار بیشتر بر اعصاب و شدت گرفتن درد شود.
در صورت داشتن درد مداوم کمر یا انتشار درد به پاها، حتماً با پزشک متخصص مشورت کنید تا بر اساس نوع مشکل دیسک، مناسب‌ترین روش درمانی انتخاب شود. شناسایی به‌موقع نوع آسیب دیسک، از بروز عوارض جدی‌تر جلوگیری می‌کند.
بیشتر بخوانید: درمان قطعی درد کمر در تهران با کمترین هزینه

بدترین نوع دیسک کمر چیست؟
یکی از شدیدترین و دردناک‌ترین انواع دیسک کمر ، فتق دیسک یا دیسک پاره‌شده (Herniated Disc) است که در زبان عامیانه به آن دیسک بلغمی یا دیسک لیز خورده نیز گفته می‌شود. در این وضعیت، ماده ژله‌ای درون دیسک از لایه خارجی آن خارج شده و به ریشه‌های عصبی فشار وارد می‌کند. این فشار می‌تواند موجب درد شدید و اختلالات عصبی شود.
از جمله عوارض و علائم این نوع دیسک می‌توان به درد مداوم در ناحیه کمر یا پا (سیاتیک)، تنگی کانال نخاعی، اسپاسم و گرفتگی عضلات، ضعف عضلانی، بی‌حسی یا گزگز اندام‌ها و محدودیت حرکتی اشاره کرد. این مشکلات می‌توانند به‌طور جدی بر کیفیت زندگی فرد اثر بگذارند و انجام فعالیت‌های روزمره را با دشواری همراه کنند.
درمان این وضعیت بسته به شدت علائم متفاوت است، اما معمولاً شامل استراحت، مصرف داروهای ضد التهاب و مسکن، استفاده از کمپرس گرم یا سرد، تمرینات تخصصی، تزریق داروهای استروئیدی و مراجعه به مراکز تخصصی مانند کلینیک سلامت پا پردیس برای دریافت برنامه درمانی مناسب است.
بیشتر بخوانید: درمان دیسک کمر با ورزش

ترمیم دیسک کمر
دیسک کمر یکی از دلایل شایع بروز درد کمر و درد سیاتیک است. سیاتیک به دردی گفته می‌شود که از ناحیه کمر و باسن شروع شده و به پشت ران و در نهایت به ساق پا کشیده می‌شود. این بیماری در میان مردم بسیار شایع است، به‌طوری‌که حدود 12 درصد از جمعیت درگیر درجاتی از بیماری دیسک کمر هستند.
چگونه دیسک کمر دچار آسیب می‌شود؟
آسیب‌دیدگی دیسک می‌تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود، از جمله:
1- کاهش آب دیسک (دژنراسیون): با افزایش سن یا فشارهای مداوم، دیسک بین‌مهره‌ای آب خود را از دست می‌دهد. این وضعیت باعث ایجاد ترک‌هایی در دیواره خارجی دیسک (حلقه فیبری) می‌شود. در این حالت، سلول‌های ترمیم‌کننده‌ای به نام فیبروبلاست وارد عمل شده و سعی می‌کنند ترک‌ها را ترمیم کنند. برای حمایت از این روند، معمولاً استفاده از کفی طبی تجویز می‌شود.
2- برجستگی یا بیرون‌زدگی دیسک: در برخی موارد، بخش مرکزی دیسک به سمت بیرون فشار وارد می‌کند و باعث تحت‌فشار قرار گرفتن اعصاب نخاعی می‌شود. با گذر زمان و با ایجاد تغییرات بیومکانیکی در ستون فقرات، در برخی بیماران فشار داخل دیسک کاهش یافته و حلقه دیسک با بافت کلاژن مستحکم‌تر می‌شود. در نتیجه، علائم بهبود یافته و فشار بر روی ریشه‌های عصبی کاهش می‌یابد.
3- پارگی و بیرون‌زدگی دیسک (فتق دیسک): در موارد شدیدتر، بخشی از دیسک پاره شده و به طور کامل از محل خود خارج می‌شود. در این وضعیت، سلول‌های ایمنی بدن از جمله گلبول‌های سفید و ماکروفاژها وارد عمل شده و تلاش می‌کنند تا بافت بیرون‌زده را تجزیه و جذب کنند. این فرآیند باید ظرف حدود یک ماه اتفاق بیفتد تا بیمار بهبودی محسوس پیدا کند.

آیا دیسک کمر به‌صورت خودبه‌خود ترمیم می‌شود؟
در بسیاری از موارد، با استفاده از روش‌های غیردارویی و محافظه‌کارانه، مانند داروهای ضدالتهاب، استراحت نسبی، و ورزش‌های مناسب، استفاده از کفی و صندل طبی دیسک به مرور زمان ترمیم می‌شود. طبق یک مطالعه در کره جنوبی، علائم ترمیم خودبخودی دیسک بین 8 تا 22 ماه زمان می‌برد.
درد کمر و سیاتیک که ناشی از مشکلات دیسک کمر است، معمولاً با درمان‌های غیرجراحی قابل کنترل و بهبود است. با این حال، در برخی موارد شدید یا زمانی که علائم به مدت طولانی باقی می‌مانند، جراحی می‌تواند تنها گزینه مناسب برای بهبودی و کاهش درد باشد. تشخیص به‌موقع و پیگیری درمان تحت نظر پزشک متخصص، کلید موفقیت در درمان دیسک کمر است.

کلام پایانی
در اغلب موارد، دیسک کمر با استفاده از روش‌های ساده و غیرجراحی بهبود می‌یابد. با این حال، این مشکل می‌تواند دوباره عود کند. بنابراین رعایت اصول صحیح در زندگی روزمره نقش مهمی در پیشگیری از آسیب مجدد دارد.
برای محافظت از ستون فقرات خود:
• همیشه هنگام نشستن یا ایستادن، وضعیت بدنی صحیح را رعایت کنید.
• اگر مجبورید برای مدت طولانی بایستید، یک پا را روی چهارپایه کوتاه یا جسمی مشابه قرار دهید تا فشار از روی کمر کاهش یابد.
• هنگام بلند کردن اجسام سنگین، از زانو خم شوید و از عضلات پا کمک بگیرید، نه کمر.
• در صورت اضافه ‌وزن، کاهش وزن توصیه می‌شود.
• حتماً از مصرف سیگار خودداری کنید، چرا که سیگار روند ترمیم دیسک را مختل می‌کند.
اگر نیاز به مشاوره در مورد بهترین روش‌های درمان یا پیشگیری از دیسک کمر دارید، می‌توانید با متخصصان کلینیک سلامت پردیس تماس بگیرید. ما همواره آماده‌ایم تا شما را در مسیر حفظ سلامت ستون فقرات همراهی کنیم.