پیام آذری - ایسنا / چاه‌های غیرمجاز در آذربایجان غربی به معضلی خاموش اما ویرانگر تبدیل شده‌اند؛ برداشت‌های بی‌ضابطه از منابع زیرزمینی نه تنها سفره‌های آب را خشک‌تر کرده، بلکه شریان‌های حیاتی کشاورزی، شرب و محیط زیست را نیز در تنگنا گذاشته است.
کاهش 18 سانتی‌متری تراز آبخوان‌ها و انسداد صدها چاه غیرمجاز، تنها بخشی از تصویری است که نشان می‌دهد نفس آب در این استان به شماره افتاده است.
این چاه‌ها علاوه بر کاهش منابع زیرزمینی، جریان رواناب‌ها به رودخانه‌ها و در نهایت تأمین آب تالاب‌ها و دریاچه‌ها را نیز تهدید می‌کنند. در سال‌های اخیر، افزایش تعداد چاه‌های غیرمجاز با افت سطح سفره‌های آب زیرزمینی و تشدید کم‌آبی در مناطق مختلف استان همزمان شده است.
برداشت غیرمجاز از چاه‌های آب در آذربایجان غربی نه تنها فشار مضاعفی بر سطح سفره‌های زیرزمینی وارد کرده، بلکه تأمین آب شرب و کشاورزی را نیز با چالش مواجه کرده است.
یک کشاورز اهل باراندوز ارومیه گفت: چند سالی هست که همسایه‌مون یک چاه غیرمجاز زده و برداشت وی باعث شده سطح آب زیرزمینی منطقه پایین بیاد. چاه ما که قانونی هست، دچار کم‌آبی شده و مجبور شدیم هزینه‌های زیادی برای پمپ و تأمین آب صرف کنیم.
او ادامه داد: از طرفی محصولاتمان هم تحت تأثیر کم‌آبی کاهش پیدا کرده و برداشت‌ها پایین آمده است.
یکی از اهالی روستای قزل عاشق ارومیه نیز با اشاره به تاثیر برداشت غیرمجاز از چاه‌ها چه تاثیری بر زندگی روزمره اش گفت: این چاه‌ها وضعیت آب شرب را تحت تأثیر قرار داده. وقتی چاه‌های غیرمجاز آب زیرزمینی را کاهش می‌دهند، چاه‌های خودمان کمتر آب می‌دهند و گاهی مجبوریم برای آب آشامیدنی و کشاورزی ساعت‌ها وقت صرف کنیم. این کار، فشار اقتصادی و اجتماعی زیادی روی خانوارها وارد کرده است.
انسداد 468 حلقه چاه غیر مجاز در آذربایجان غربی طی سال آبی گذشته
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان غربی گفت: با عنایت به کاهش بارش‌ها در سطح استان تراز سطح آبخوان‌ها در تیر سال آبی 1404-1403 نسبت به سال آبی قبل 18 سانتیمتر کاهش داشته است.
مجید رستگاری افزود: در سال آبی 1403-1404 تعداد 468 حلقه چاه غیرمجاز پر و مسلوب المنفعه شده که با انسداد این چاه‌های غیرمجاز، 2.127 میلیون مترمکعب آب صرفه جویی شده است.
وی ادامه داد: همچنین تعداد 503 دستگاه کنتور حجمی هوشمند آب بر روی چاه‌های مجاز استان جهت کنترل برداشت‌های غیرمجاز از چاه‌های مجاز نصب و راه اندازی شده است.
رستگاری با اشاره به اجرای طرح‌های احیا و تعادل بخشی سفره‌های آب زیرزمینی، اظهار کرد: طرح‌های احیا و تعادل بخشی سفره‌های آب زیرزمینی در دست اجرا در استان شامل استقرار و تقویت اکیپهای گشت و بازرسی از منابع آب، پر و مسلوب المنفعه کردن چاه‌های غیرمجاز، نصب کنتورهای حجمی و هوشمند آب، اصلاح و تعدیل پروانه‌های بهره برداری چاه‌های مجاز کشاورزی و اطلاع رسانی و فرهنگ سازی بوده که حجم صرفه جویی ناشی از اجرای این پروژه‌ها در طرح احیا و تعادل بخشی در سال 1403 -1404 حدود 61 میلیون مترمکعب بوده است.
مدیرعامل آب منطقه‌ای استان در خصوص کیفیت آب‌های سطحی و زیرزمینی نیز گفت: در بخش آب‌های سطحی رودخانه‌ها تغییرات کیفی نسبت به سال گذشته محسوس نیست، در مخازن آب زیرزمینی معمولا با کاهش تراز سطح آبخوان‌ها املاح محلول افزایش یافته و باعث افزایش کم این مقادیر در آبخوان‌ها را باعث می‌شود که در سال آبی بعد در صورت وقوع بارش‌های مناسب در اثر افزایش مجدد تراز آبخوان این روند تعدیل می‌شود.
کاهش آب زیرزمینی باعث افزایش هزینه‌های کشاورزان و فشار اقتصادی بر خانوارها شده و پیامدهای زیست‌محیطی گسترده‌ای مانند کاهش رواناب‌ها و تهدید اکوسیستم‌ها را به همراه داشته است.
کارشناسان و مسئولان تأکید می‌کنند که کنترل برداشت غیرمجاز، نصب کنتورهای هوشمند، فرهنگسازی مصرف و اقدامات پیشگیرانه، تنها راهکارهای مؤثر برای حفاظت از منابع آب و جلوگیری از تشدید کم‌آبی در سال‌های آینده هستند.امید است با فرهنگسازی و آگاهی بخشی بیشتر، از تشدید معضل موجود جلوگیری شود.