پیام آذری - اعتماد /متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
مازن الزیدی-رییس مرکز مطالعاتی المسار العراقی| کارزار تبلیغاتی انتخابات پارلمانی عراق وارد دومین هفته خود شده است و این روند به روز رأی‌گیری که برای 11 نوامبر آینده تعیین شده نزدیک می‌شود؛ انتخاباتی که عراقی‌ها انتظار دارند آغازی برای دوره‌ای تازه در کشورشان باشد. در این انتخابات، بیش از 21 میلیون رأی‌دهنده عراقی برای انتخاب بیش از 9 هزار نامزد از میان 31 ائتلاف انتخاباتی رأی خواهند داد تا 329 کرسی پارلمان عراق را پر کنند. این انتخابات در فضایی سیاسی، اجتماعی و منطقه‌ای کاملا متفاوت با فضای انتخابات پیشین در سال 2021 برگزار می‌شود. دولت عراق به ریاست محمد شیاع السودانی توانسته است ثبات سیاسی را تثبیت کند؛ امری که به اجرای برنامه‌های توسعه‌ای و اصلاحات ساختاری طی سه سال گذشته انجامید. این سیاست‌ها بیش از 100 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خارجی جذب کرد و 500 هزار فرصت شغلی در بخش خصوصی برای جوانان عراقی فراهم آورد. رأی‌دهنده عراقی امروز اهمیت ثبات سیاسی و توسعه اقتصادی را در زندگی خود احساس می‌کند و دیگر صرفا به شعارهای تکراری فهرست‌های انتخاباتی گوش نمی‌دهد. او اکنون میان کسانی که برنامه و چشم‌انداز توسعه‌ای واقعی دارند و کسانی که فقط وعده‌های شیرین یا خاطرات گذشته را تکرار می‌کنند تمایز قائل می‌شود.
فهرست‌ها و ائتلاف‌ها- برای رسیدن به پارلمان ششم، بیش از 9 هزار نامزد در چارچوب 343 حزب سیاسی رقابت می‌کنند که این احزاب در مجموع در بیش از 30 ائتلاف انتخاباتی گرد آمده‌اند. بیشتر این احزاب صرفا برای حضور در انتخابات تشکیل شده‌اند، به‌جز احزاب سنتی فعال پس از 2003 یا آنهایی که از دل گروه‌های مسلحی بیرون آمدند که در سال 2014 با داعش جنگیدند. در این دوره، کردها و سنی‌ها تا حدی انسجام سیاسی خود را حفظ کرده‌اند و مانع از شکل‌گیری فهرست‌های پراکنده و کوچک شده‌اند که می‌توانستند آرای رأیدهندگانشان را متفرق سازند.
فهرست‌های کردی- در اقلیم کردستان عراق، تعداد فهرست‌های اصلی از پنج مورد تجاوز نمی‌کند که
مهم‌ترین آنها عبارتند از:
1- حزب دموکرات کردستان به رهبری مسعود بارزانی، مستقر در اربیل و دهوک و فعال در نینوا و کرکوک.
2- اتحاد میهنی کردستان به رهبری بافل طالبانی، مستقر در سلیمانیه و کرکوک و فعال در چند استان دیگر.
3- جنبش گوران/ تغییر که پایگاه اصلی‌اش در سلیمانیه است.
4- اتحاد اسلامی کردستان با فعالیت در سلیمانیه، کرکوک و اربیل.
5- جماعت اسلامی کردستان که در مناطق محدودی از اقلیم فعال است.
بازار ![]()
به‌جز این فهرست‌های اصلی، چند فهرست محلی و فرعی نیز وجود دارند که بیشتر جنبه نمادین یا آزمایشی دارند. در مجموع، رقابت انتخاباتی در اقلیم کردستان میان همین فهرست‌های پنج‌گانه متمرکز است.
فهرست‌های سنی- در مناطق سنی‌نشین، تنها چهار ائتلاف اصلی رقابت جدی بر سر نمایندگی سیاسی دارند:
1- ائتلاف تقدم به رهبری محمد الحلبوسی، رییس پیشین پارلمان عراق (دو دوره).
2- ائتلاف سیاده به رهبری خمیس الخنجر.
3- ائتلاف عزم به رهبری مثنی السامرایی.
4- ائتلاف حسم به رهبری ثابت العباسی، وزیر دفاع کنونی.
برآوردها نشان می‌دهد که فهرست «تقدم» بیشترین آرای سنی را کسب کرده و در سطح ملی نیز در جایگاه دوم قرار خواهد گرفت. دیگر فهرست‌های سنی در رده‌های پایین‌تر خواهند آمد.
نکته قابل توجه آن است که مناطق سنی اجازه نداده‌اند فهرست‌های کوچک متعدد شکل بگیرند تا آرای رأیدهندگانشان پراکنده نشود.
فهرست‌های شیعی- در مناطق شیعه‌نشین، تنوع و تعدد فهرست‌ها و ائتلاف‌ها بسیار زیاد است؛ امری که می‌تواند برای نمایندگی سیاسی بزرگ‌ترین گروه اجتماعی عراق چالشی واقعی ایجاد کند، به‌ویژه که عرف سیاسی، سمت نخست‌وزیری را سهم این گروه می‌داند.
بر اساس داده‌های رسمی کمیسیون عالی انتخابات عراق، فهرست‌های زیر در این مناطق رقابت می‌کنند:
1- ائتلاف إعمار و توسعه به رهبری نخست‌وزیر محمد شیاع السودانی.
2. ائتلاف دولت قانون به رهبری نخست‌وزیر پیشین نوری‌المالکی.
3- ائتلاف صادقون به رهبری شیخ قیس الخزعلی.
4- فهرست بدر به رهبری هادی العامری.
5- ائتلاف قوی‌الدوله به رهبری سید عمار الحکیم.
6- ائتلاف الأساس به رهبری محسن المندلاوی، نایب‌رییس پارلمان کنونی.
7- ائتلاف ابشر یا عراق به رهبری شیخ همام حمودی، رییس مجلس اعلای اسلامی عراق.
8- ائتلاف خدمات به رهبری شبل الزیدی و محمد صاحب الدراجی.
9- فهرست حقوق به رهبری حسین مونس، نماینده پارلمان.
10- فهرست اشراقه کانون که گفته می‌شود به نهادهای دینی نزدیک است.
علاوه بر این فهرست‌های ملی، چند فهرست محلی نیز در استان‌های شیعه‌نشین فعالیت دارند:
11- ائتلاف البدیل به رهبری عدنان الزرفی، پوششی برای نیروهای مدنی و سکولار.
12- واسط أجمل به رهبری محمد جمیل المیاحی، استاندار پیشین واسط.
13- ائتلاف قمم.
14- ائتلاف مدنیون به رهبری حزب کمونیست عراق.
15- تیار الموقف الوطنی.
16- ائتلاف العمق الوطنی.
همچنین ده‌ها نامزد مستقل خارج از احزاب نیز در استان‌های شیعه رقابت می‌کنند.
غیبت جریان صدر که انتخابات را تحریم کرده، بی‌تردید بر ترکیب نمایندگی شیعی اثر خواهد گذاشت؛ جریانی که معمولا حدود 180 کرسی از مجموع کرسی‌های شیعی را در اختیار دارد.
در انتخابات گذشته، جریان صدر 70 کرسی و مستقل‌ها حدود 50 کرسی به دست آوردند که این امر تشکیل دولت را بسیار پیچیده و موجب درگیری و تنش مسلحانه شد.
ائتلاف السودانی در صدر؟- رقابت در استان‌های شیعه‌نشین مرکز و جنوب بسیار شدید است، جایی که بیش از 10 فهرست برای کسب حدود 180 کرسی تلاش می‌کنند.
طبق دو نظرسنجی:
نخست، نظرسنجی «مرکز ملی پایش انتخابات» در اواخر سپتامبر نشان داد ائتلاف إعمار و توسعه به رهبری السودانی با 51 کرسی در جایگاه اول است، سپس تقدم با 42 کرسی و دولت قانون با 28 کرسی.
دوم، نظرسنجی «مرکز بیان برای مطالعات» (15 تا 18 اکتبر) با نمونه‌ای 3000 نفری، نشان داد که 7/16درصد از پاسخ‌دهندگان قصد رأی دادن به ائتلاف السودانی دارند. پس از آن، حزب دموکرات کردستان با 6/7درصد و دولت قانون با 9/6درصد در رتبه‌های بعدی قرار گرفتند.
برآوردهای غیررسمی حاکی است ائتلاف السودانی بین 60 تا 70 کرسی به دست خواهد آورد، عمدتا از رأی‌دهندگان شیعه. این نتیجه او را قادر می‌سازد تا با کسب اکثریت ساده (50+1) در چارچوب ائتلاف شیعی پس از اعلام نتایج، مامور تشکیل دولت شود.
برخی تحلیلگران نیز گمانه می‌زنند که مقتدی‌صدر ممکن است هوادارانش را تشویق کند به فهرست نخست‌وزیر رأی دهند تا رقبای سنتی شیعی‌اش را که همواره متهم به فساد و ناکارآمدی بوده‌اند کنار بزند؛ اقدامی که در صورت تحقق، صحنه سیاسی عراق را پیش و پس از انتخابات کاملا دگرگون خواهد کرد.