پیام آذری - هم میهن /متن پیش رو در هم میهن منتشر شده و بازنشر در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
محمد بن‌سلمان، در شرایطی قرار است روز یک‌شنبه به کاخ سفید برود که تحولات بسیار گسترده‌ای نسبت به سفر قبلی او به واشنگتن در منطقه و جهان رخ داده‌است.
شهاب شهسواری| نزدیک به هشت سال از واپسین سفر ولیعهد عربستان سعودی به ایالات متحده آمریکا می‌گذرد. محمد بن‌سلمان، در شرایطی قرار است روز یک‌شنبه به کاخ سفید برود که تحولات بسیار گسترده‌ای نسبت به سفر قبلی او به واشنگتن در منطقه و جهان رخ داده‌است. قتل جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار عربستانی ساکن آمریکا درون سرکنسول‌گری عربستان سعودی در استانبول، یک سال بعد از نخستین سفر محمد بن‌سلمان به ایالات متحده آمریکا در سال 2017 اتفاق افتاد. محمد بن‌سلمان متهم بود که شخصاً دستور این ترور را صادر کرده‌است. لیندسی گراهام، سناتور متحد ترامپ، سال 2018 از دولت خواست که «تا جایی که ممکن است عربستان سعودی تحریم شود».
او قول داد که مادامی که محمد بن‌سلمان رهبر عربستان است، به این کشور سفر نکند. اما از آن زمان تاکنون شرایط تغییر کرده‌است و لیندسی گراهام نه‌تنها به رغم حاکمیت محمد بن‌سلمان به عربستان سعودی سفر کرد، بلکه پنج دیدار رودررو در 7 سال گذشته با محمد بن‌سلمان داشت.
دیگر سیاستمداران آمریکا هم مسیر مشابهی را پشت سر گذاشتند. جو بایدن، رئیس‌جمهور پیشین آمریکا که در کارزار انتخاباتی خود وعده داده‌بود محمد بن‌سلمان را به شخصی مطرود در جهان بدل کند، نهایتاً مجبور شد به ریاض سفر کند و از ولیعهد سعودی دلجویی کند و از او درخواست کند که عربستان سعودی و متحدانش تولید نفت خود را افزایش دهند تا تحریم‌ها فشار بیشتری به روسیه وارد کنند.
بایدن در بیانیه پایانی سفرش به جده در سال 2022 وعده داد که شراکت آمریکا و عربستان فراتر از مسائل متعارف همیشگی رود و در حوزه‌های فناوری، زیرساخت، فضانوردی و هماهنگی در مسائل امنیتی خاورمیانه گسترش پیدا کند. از زمان سفر جو بایدن به عربستان سعودی مذاکرات فشرده‌ای میان عربستان و آمریکا برای پیوستن عربستان سعودی به فرآیند عادی‌سازی روابط کشورهای عربی با اسرائیل انجام شد.
بر اساس گزارش‌ها واشنگتن و ریاض در این مذاکرات به یک معامله نزدیک شده‌بودند که به ازای توسعه همکاری‌های دو طرف در حوزه هسته‌ای و تضمین‌های امنیتی آمریکا به ریاض در قالب پیمان دفاع متقابل، عربستان سعودی روابط خود را با اسرائیل عادی‌سازی کند. این مذاکرات پس از حمله 7 اکتبر 2023 حماس به اسرائیل و آغاز جنگ اسرائیل علیه غزه متوقف شد و هرگز به نتیجه نرسید.
در طول 9 سال گذشته، موضع دونالد ترامپ در قبال پادشاهی سعودی تقریباً ثابت مانده‌است. ترامپ همانطور که در دور نخست ریاست‌جمهوری‌اش نخستین مقصد سفر خارجی خود را عربستان سعودی انتخاب کرد، در دور دوم هم در نخستین سفر خارجی به همین کشور سفر کرد. او حالا قرار است کمتر از یک سال بعد از شروع کارش در دور دوم ریاست‌جمهوری میزبان محمد بن‌سلمان در کاخ سفید باشد. در طول دوره نخست ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ، کنگره آمریکا به سه مصوبه دوحزبی برای توقف فروش تسلیحات به عربستان سعودی رای داد، اما ترامپ هر سه مصوبه را وتو کرد تا فروش سلاح به عربستان سعودی متوقف نشود.
در طول سال‌های اخیر ترکیب تهدیدها در منطقه به شکل قابل توجهی تغییر کرده‌است. سال 2017 محمد بن‌سلمان گروه‌های شبه‌نظامی متحد ایران و برنامه هسته‌ای ایران را بزرگ‌ترین تهدید علیه خود می‌دانست اما امروز بسیاری از گروه‌های متحد ایران از جمله در لبنان و سوریه ضعیف‌تر از قبل شده‌اند و یمنی‌ها هم توانسته‌اند به توافقی برای آتش‌بس پایدار با عربستان سعودی برسند.
برنامه هسته‌ای ایران بعد از بمباران تاسیسات ایران توسط ایالات متحده آمریکا فعلاً متوقف شده‌است و تهدید بزرگی برای عربستان سعودی محسوب نمی‌شود. علاوه بر این ریاض و تهران توانستند در چارچوب یک توافق با میانجی‌گری چین روابط خود را عادی‌سازی کنند.
در برابر سیاست‌های تهاجمی اسرائیل در منطقه، به‌ویژه حمله هوایی اسرائیل به قطر در شهریورماه، نگرانی‌های عربستان سعودی را از قدرت گرفتن بیش از اندازه اسرائیل افزایش داده‌است. بلافاصله پس از این حمله بود که عربستان سعودی و پاکستان اعلام کردند یک پیمان دفاع متقابل با یکدیگر امضا کرده‌اند. با این حال ریاض همچنان امیدوار است که بتواند تضمین امنیتی روشنی از ایالات متحده آمریکا در مقابل هرگونه تجاوز نظامی خارجی دریافت کند.
عربستان سعودی در عین حال از تضعیف بیش از پیش ایران در مقابل اسرائیل و به هم خوردن توازن قدرت منطقه‌ای هم نگران است. برای عربستان منطقه‌ای مطلوب است که نه ایران و نه اسرائیل در آن قدرت مسلط و هژمون نباشند و تفوق یکی بر دیگری، چندان برای عربستان سعودی خوشایند نیست.
سفر پیشین محمد بن‌سلمان به ایالات متحده آمریکا به یک تور خبرساز سراسری از سواحل شرقی تا سواحل غربی آمریکا بدل شد. در آن سفر محمد بن‌سلمان علاوه بر دیدار با ترامپ و امضای توافقنامه‌های بزرگ واردات تسلیحات، با شخصیت‌های برجسته تجاری و فرهنگی آمریکایی هم دیدار و گفت‌وگو کرد. محمد بن‌سلمان در سفر ترامپ به عربستان سعودی وعده داده‌بود که عربستان در طول دوران ریاست‌جمهوری ترامپ 1000 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری جدید در خاک آمریکا انجام دهد.
این عدد البته بعدها مورد تجدیدنظر قرار گرفت و به حدود 600 میلیارد دلار رسید. سفر فردای بن‌سلمان به واشنگتن، سفری کوتاه‌تر و کم‌سروصداتر از سفر پیشین خواهد بود. موضوع فناوری‌های نو، از جمله هوش مصنوعی و تراشه‌ها از جمله مسائلی است که در این سفر مورد نظر بن‌سلمان قرار می‌گیرد. ولیعهد سعودی در چارچوب چشم‌انداز خود برای آینده عربستان سعودی تبدیل شدن این کشور به کانون فناوری و هوش مصنوعی در منطقه خاورمیانه را پیش‌بینی کرده‌است. این موضوع نیازمند صدور مجوزهای ویژه دولت ایالات متحده آمریکا برای معافیت صادرات تراشه و فناوری‌های پیشرفته از محدودیت‌های احتمالی است.
سفر کاری در ابعاد سفر رسمی
هرچند محمد بن‌سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، عملاً حاکم بالفعل عربستان سعودی است، اما برنامه سفر او به ایالات متحده آمریکا یک سفر رسمی کشوری تلقی نمی‌شود. به نوشته پایگاه خبری ای‌بی‌سی‌نیوز مقام‌های کاخ سفید تاکید کرده‌اند که این سفر یک سفر کاری خواهد بود، اما برنامه استقبال و دیدارهای محمد بن‌سلمان در واشنگتن در حد میزبانی از یک رهبر خارجی است. ورود محمد بن‌سلمان از حیاط جنوبی کاخ سفید و پس از آن مراسم استقبال در رواق جنوبی برگزار خواهد شد.
پس از مراسم استقبال رسمی، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا برای دیدار دوجانبه در اتاق بیضی ریاست‌جمهوری کاخ سفید میزبان ولیعهد عربستان سعودی خواهد بود و پس از آن در اتاق کابینه چندین توافق اقتصادی و دفاعی میان دو طرف امضا خواهد شد. عصر همان روز به وقت محلی ضیافت شام به میزبانی ملانیا ترامپ، بانوی اول آمریکا در تالار شرقی کاخ سفید با حضور محمد بن‌سلمان برگزار خواهد شد.
برای چهارشنبه هم کنفرانس سرمایه‌گذاری عربستان سعودی در تالار مرکز کندی واشنگتن دی‌سی برگزار خواهد شد که ده‌ها مدیر ارشد اقتصادی و تجاری در آن شرکت می‌کنند. به نوشته ای‌بی‌سی‌نیوز هرچند حضور دونالد ترامپ در این نشست در کنار ولیعهد سعودی هنوز رسماً تایید نشده‌است، اما احتمالاً ترامپ در کنفرانس سرمایه‌گذاری نیز شرکت خواهد کرد.
به نوشته پایگاه خبری بلومبرگ، این سفر بعد از چندین هفته رایزنی‌های فشرده میان مقام‌های آمریکا و عربستان سعودی برای نهایی کردن توافق‌هایی که قرار است در چارچوب دیدار ترامپ و بن‌سلمان امضا شود انجام خواهد شد. به نوشته بلومبرگ مقام‌های دو کشور از هفته‌های پیش در مورد جزئیات توافق‌های احتمالی رایزنی کرده‌اند و حتی احتمال به تعویق افتادن این سفر هم به دلیل اختلاف‌نظرهایی که پیش آمد، مطرح شده‌بود.
خاورمیانه جدید
سفر بن‌سلمان به واشنگتن از خاورمیانه‌ای بسیار متفاوت از سال 2017 انجام میشود. دو سال جنگ غزه چهره خاورمیانه را به صورت بنیادین تغییر داده‌است. جنگ عربستان سعودی در یمن مدت‌هاست که متوقف شده‌است، گروه‌های متحد ایران در منطقه به شکل چشمگیری تضعیف شده‌اند، حکومت بشار اسد در سوریه سرنگون شده، در لبنان حکومتی همسو با سعودی روی کار آمده، روابط با قطر و ایران احیا شده‌است، اسرائیل جسورانه‌تر از هر زمان دیگری حتی به متحدان آمریکا در منطقه حمله می‌کند و ترکیب تهدیدها در منطقه تحول اساسی پیدا کرده‌اند.
عربستان سعودی در طول این مدت تلاش کرده‌است که دامن خود را از آتش جنگ در خاورمیانه دور نگه دارد. حمله 2019 انصارالله یمن به تاسیسات نفتی عربستان سعودی و بی‌توجهی آمریکا به این حمله باعث شد تا عربستان به فکر تجدیدنظر در مداخله‌های خارجی خود بیفتد و تلاش کند تا دامنه تهدیدها را از خاک خود دور نگه دارد.
محمد بن‌سلمان به این نتیجه رسید که برای رسیدن به اهداف چشم‌انداز 2030 برای تبدیل شدن به کانون اقتصادی و صنعتی منطقه، باید امنیت عربستان تضمین شود و از تنش‌های منطقه‌ای دوری کند. آشتی با ایران و قطر و آتش‌بس در یمن، نتیجه همین تغییر در دیدگاه عربستان سعودی بود. محمد بن‌سلمان امیدوار است که هر تغییری در خاورمیانه رخ دهد، عربستان سعودی ستون اصلی خاورمیانه جدید باشد.
برنارد هیکل، استاد مطالعات خاور نزدیک در دانشگاه پرینستون به بلومبرگ معتقد است که هرچند تمرکز بر توافق‌هایی است که محمد بن‌سلمان ممکن است در واشنگتن امضا کند، برای رهبر سعودی این سفر بیش از هر چیز با هدف شراکت با ایالات متحده آمریکا برای ایجاد بنیادهای خاورمیانه جدید انجام میشود.
هیکل می‌گوید: «سعودی‌ها خودشان را مانند باغ زیبایی در میانه آتش تصور می‌کنند. آنها دورنمایی از یک منطقه باثبات و صلح‌آمیز در ذهن دارند که خودشان کانون و مرکز اقتصادی آن باشند.» به گفته هیکل پادشاهی سعودی توانسته‌است این تصویر خاورمیانه را به ترامپ بقبولاند.
جیسون گرینبلات، فرستاده ویژه آمریکا در امور خاورمیانه در دور نخست ریاست‌جمهوری ترامپ در مورد این سفر در نیوزویک می‌نویسد: «ایالات متحده و عربستان سعودی به یکدیگر نیاز دارند. در منطقه‌ای که تهدید ایران، تروریسم و بی‌ثباتی در کشورهایی مانند سوریه و لبنان وجود دارد، قدرت آمریکا به شرکای توانمند و همفکر وابسته است.
عربستان سعودی مدت‌هاست یکی از مهم‌ترین متحدان ایالات متحده بوده است. مشارکت دفاعی قوی بین آمریکا و عربستان سعودی به بازدارندگی بازیگران متخاصم، حفاظت از خطوط کشتیرانی، و تأمین ذخایر انرژی جهانی که اقتصاد دنیا را حفظ می‌کنند، کمک می‌کند. این دو کشور با هم از دریای سرخ و خلیج فارس محافظت می‌کنند، حملات پهپادی و موشکی شبه‌نظامیان تحت حمایت ایران را خنثی می‌کنند و به جلوگیری از اشاعه هسته‌ای کمک می‌کنند.
یک پیمان دفاعی رسمی—که فناوری و اطلاعات ایالات متحده را با دسترسی و منابع عربستان سعودی پیوند می‌دهد—این همکاری را برای بلندمدت تثبیت خواهد کرد. این پیمان نشان خواهد داد که ریاض آماده است بار امنیت منطقه‌ای را به دوش بکشد و واشنگتن یک متحد قابل اعتماد باقی می‌ماند.»
توافق دفاعی
محمد بن‌سلمان، مطالبه قدیمی خود برای یک تعهد امنیتی جامع از سوی آمریکا را بار دیگر به واشنگتن خواهد برد. از سال 2019 که حمله پهپادی و موشکی انصارالله یمن به تاسیسات نفتی آرامکو در عربستان سعودی 50 درصد از تولید نفت عربستان را از مدار خارج کرد، ریاض خواهان تعهد امنیتی آمریکا برای مقابله با تهاجم به خاک عربستان است. سال 2019 دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا در مقابل خواست عربستان برای مقابله با انصارالله یمن و ایران، هیچ اقدامی انجام نداد و حاضر به مداخله نظامی نشد.
این موضوع باعث شد تا سعودی‌ها خواستار تعهد مکتوب و پیمان دفاعی با ایالات متحده آمریکا شوند که تضمین کند در مقابل هرگونه حمله به خاک سعودی، ایالات متحده آمریکا از آنها دفاع خواهد کرد. چنین پیمانی بخشی از مذاکرات پیشین ریاض و واشنگن در چارچوب مذاکرات عادی‌سازی روابط عربستان و اسرائیل بود که با شروع جنگ غزه متوقف شد. 6 سال بعد از حملات به تاسیسات آرامکو، این بار حمله اسرائیل به خاک قطر بود که بار دیگر خواست عربستان را برای تضمین‌های امنیتی آمریکا پررنگ کرد.
دونالد ترامپ برای امضای یک پیمان دفاعی متقابل با عربستان سعودی نیازمند تایید کنگره آمریکا است؛ تاییدی که دست یافتن به آن در شرایط فعلی احتمالاً میسر نباشد. بلومبرگ می‌نویسد: «در حوزه دفاعی، به گفته افراد مطلع، به احتمال زیاد، محمد بن‌سلمان (MBS) یک فرمان اجرایی از سوی ترامپ دریافت خواهد کرد که مشابه فرمانی است که او اواخر سپتامبر به قطر داد و امنیت عربستان سعودی را تقویت خواهد کرد.»
به گفته فراس مقصد، مدیرعامل بخش خاورمیانه و شمال آفریقا در گروه یوریژیا گروپ، این فرمان به عنوان یک طرح موقت برای یک پیمان دفاعی قوی‌تر در زمان مناسب عمل خواهد کرد. محمد بن‌سلمان این موضوع را برای چشم‌انداز 2030 خود حیاتی می‌داند؛ این چشم‌انداز، برنامه تحول چندهزار میلیارد دلاری پادشاهی است که برای گشودن کشور به روی سرمایه‌گذاری خارجی بیشتر طراحی شده است.
ایالات متحده و پادشاهی عربستان دو سال پیش در چارچوب عادی‌سازی احتمالی روابط عربستان با اسرائیل، درباره مسائل دفاعی گفت‌وگو کردند، اما این امر با شروع جنگ در غزه متوقف شد. نیاز به چنین پیمانی به دلیل درگیری‌های پس از آن افزایش یافت، از جمله تبادل 12 روزه موشک بین اسرائیل و ایران، حمله سپتامبر اسرائیل به حماس در دوحه، و تهدید شبه‌نظامیان حوثی تحت حمایت ایران در آن سوی مرز عربستان در یمن. مقصد به بلومبرگ گفت: «در ریاض این درک وجود دارد که هیچ جایگزینی برای ایالات متحده در چارچوب تامین امنیت منطقه وجود ندارد.»
تعهد آمریکا به دفاع متقابل از عربستان سعودی، منتقدانی هم دارد. کریستوفر پربل، پژوهشگر اندیشکده مرکز استیمسون در یادداشتی برای پایگاه تحلیلی ریسپانسیبل استیت‌کرفت می‌نویسد: «یک پیمان امنیتی با عربستان سعودی ممکن است مزایای زیادی نداشته باشد، اما قطعاً با زیان‌های قابل توجهی همراه خواهد بود.
این کار باعث ایجاد ریسک اخلاقی میشود و خطر درگیر شدن ایالات متحده از طریق آنچه بَری پوزان از دانشگاه MIT آن را رانندگی بی‌احتیاط می‌نامد، وجود دارد. اقدامات ریاض در یمن را در نظر بگیرید. حمایت گسترده ایالات متحده، عربستان سعودی را جسور کرد تا به یک مداخله فاجعه‌بار و شکست‌خورده در آنجا دست بزند که هفت سال به طول انجامید و به جنگی دامن زد که نزدیک به 400.000 نفر تلفات داشت، از جمله نزدیک به 20.000 غیرنظامی که بر اثر حملات هوایی کشته شدند.
اما وقتی عدم واکنش قاطع ایالات متحده به حمله به تاسیسات آرامکو، به ریاض نشان داد که نمی‌تواند روی حمایت بی‌قید و شرط آمریکا حساب کند، چاره‌ای جز جست‌وجوی راهی برای خروج از یمن نداشت. حتی اگر عربستان سعودی به طور بی‌احتیاط عمل نکند، تعهد به دفاع از این پادشاهی، انعطاف‌پذیری ایالات متحده را محدود کرده و در صورت حمله مجدد به عربستان، فشار برای مداخله آمریکا را افزایش خواهد داد؛ حتی یک تعهد ضعیف یا عمدتاً نمادین نیز خطراتی به همراه خواهد داشت.
صرف نظر از جزئیات توافقنامه امنیتی، اگر عربستان سعودی مورد حمله قرار گیرد، یک تعهد کتبی به کسانی که برای مداخله ایالات متحده فشار می‌آورند، ابزار خواهد داد، حتی اگر منافع اصلی آمریکا این اقدام را توجیه نکند. زبان تضمین امنیتی قطر به طور گسترده به عنوان مشابه ماده 5 ناتو پذیرفته شده است و انتظارات غیرواقعی ایجاد می‌کند.
هرگونه توافق رسمی همچنین این پیام را به عربستان سعودی و همسایگانش ارسال می‌کند که آنها همچنان می‌توانند به ایالات متحده تکیه کنند، به جای اینکه آنها را تشویق کند تا امنیت خود را به دست بگیرند. به نظر می‌رسد حمایت آمریکا – و به طور بالقوه جان پرسنل خدماتی آمریکا – قابل مذاکره است. نباید چنین باشد.»
جنگنده‌های مدرن
یکی از مناقشه‌برانگیزترین توافق‌های احتمالی میان ترامپ و محمد بن‌سلمان، مسئله فروش جنگنده‌های مدرن آمریکایی به عربستان سعودی است. آمریکا همواره تامین‌کننده اصلی سلاح‌های مورد نیاز عربستان سعودی بوده‌است، اما آمریکا به دلیل تعهد به حفظ برتری نظامی اسرائیل در منطقه تاکنون از ارائه برخی از پیشرفته‌ترین تسلیحات نظامی به عربستان اجتناب کرده‌است.
با این حال گفته میشود که در سفر پیش روی محمد بن‌سلمان به ایالات متحده آمریکا، قراردادی برای فروش جنگنده‌های اف-35 به عربستان سعودی امضا شود. بلومبرگ در این خصوص می‌نویسد: «بر اساس گفته‌های مقامات هر دو طرف که با مذاکرات آشنا هستند، عربستان سعودی خواستار سفارش هواپیماهای رادارگریز اف-35 ساخت آمریکا، یکی از پیشرفته‌ترین جت‌های جنگنده جهان است.
یکی از موانع در گذشته این بوده است که اسرائیل تنها کشور در خاورمیانه است که این هواپیماها را در اختیار دارد و می‌خواهد این انحصار را حفظ کند؛ انحصاری که به گفته اسرائیل برای امنیتش حیاتی است. با این حال، درحالی‌که ایالات متحده متعهد است تا اطمینان حاصل کند که اسرائیل آنچه را که برتری نظامی کیفی در خاورمیانه می‌نامد، حفظ کند، نشانه‌هایی وجود دارد که ترامپ مایل است به ریاض اجازه دهد اف-35ها را که هر کدام حدود 100 میلیون دلار هزینه دارند، خریداری کند.»
انتظار می‌رود که در سفر محمد بن‌سلمان به واشنگتن چندین قرارداد نظامی جدید امضا شود. ولیعهد سعودی در سفر قبلی خود به واشنگتن نیز قرارداد خرید صدها میلیارد دلار تجهیزات نظامی را با آمریکا امضا کرد؛ هرچند مشخص نیست که دقیقاً چه میزان از این تسلیحات تاکنون به عربستان واگذار شده‌اند. خریدهای بزرگ تسلیحاتی عربستان سعودی یکی از نقاط پیوند اصلی میان ریاض و واشنگتن است که از یک سو درآمدهای کلان و رونق اقتصادی برای آمریکا در بر دارد و از سوی دیگر به ریاض کمک می‌کند تا امنیت خود را در منطقه‌ای پرآشوب تامین کند.
شرط ثابت عادی‌سازی
همانطور که محمد بن‌سلمان آرزو دارد که آمریکا نقش محوری عربستان را در خاورمیانه جدید بپذیرد، آمریکا هم امیدوار است که عربستان سعودی طرح آمریکا را برای ادغام کامل و رسمی اسرائیل در منطقه خاورمیانه و پایان دادن همیشگی به جنگ اعراب و اسرائیل بپذیرد. مذاکرات با عربستان سعودی برای پیوستن به طرحی که در دوره نخست ترامپ به پیمان‌های ابراهیم مشهور شد، مدت‌هاست که ادامه دارد و حتی تغییر دولت در آمریکا و روی کار آمدن جو بایدن هم این طرح را متوقف نکرد.
اما جنگ غزه و تشدید سیاست‌های تهاجمی اسرائیل در منطقه باعث شد تا این مذاکرات متوقف شوند. عربستان سعودی همواره اعلام کرده‌است که عادی‌سازی روابط با اسرائیل منوط به پذیرش تشکیل کشور فلسطینی در سرزمین‌های اشغالی 1967 خواهد بود. اسرائیل بارها و بارها در مقابل تشکیل دولت فلسطینی مانع‌تراشی کرده‌است و دولت فعلی اسرائیل رسماً اعلام کرده‌است که هرگز اجازه تشکیل کشور فلسطینی را نخواهد داد.
تحلیل‌گران معتقدند که نباید انتظار داشت در سفر محمد بن‌سلمان به واشنگتن تغییر اساسی در موضع عربستان در خصوص عادی‌سازی روابط با اسرائیل رخ دهد. بلومبرگ در این خصوص می‌نویسد: «عربستان سعودی به صورت علنی اعلام کرده است که تشکیل کشور فلسطینی پیش‌شرط توافق بر سر روابط رسمی با اسرائیل است؛ خط قرمزی که با اظهارات مکرر ترامپ مبنی بر اینکه دستیابی به توافق عادی‌سازی روابط در خاورمیانه یکی از اهداف کلیدی دولت اوست، در تضاد است.»
باربارا لیف، دستیار وزیر امور خارجه در دولت بایدن و اکنون مشاور ارشد سیاست بین‌الملل در مؤسسه حقوقی آرنولد و پورتر مستقر در واشنگتن به بلومبرگ می‌گوید: «احتمالاً کاخ سفید در جریان سفر ولیعهد، خواهان موضع‌گیری جدی‌تر عربستان سعودی برای عادی‌سازی روابط با اسرائیل است.» او با اشاره به طرح صلح غزه که ترامپ ماه گذشته اعلام کرد و عربستان سعودی نیز در تهیه آن مشارکت داشت، گفت که «این هدف امری است که دستیابی به آن در شرایط فعلی بسیار دشوار است؛ به‌خصوص با توجه به شکنندگی آتش‌بس و اینکه کارهای زیادی در پیش است.»
به نوشته بلومبرگ دو مقام آمریکایی گفته‌اند درحالی‌که گسترش پیمان‌های ابراهیم 2020 برای شامل شدن عربستان سعودی اولویت اصلی ترامپ است، این موضوع در طول سفر ولیعهد منافی توافق‌های دیگر نخواهد بود. یکی از آنها گفت که ترامپ تلاش کرده است تا موضوع اسرائیل و فلسطین را از دیگر اولویت‌های روابط ایالات متحده با عربستان سعودی جدا کند. مقام دوم اضافه کرد که او همچنان امیدوار است عربستان سعودی و اسرائیل تا پایان دوره ریاست‌جمهوری‌اش روابط خود را عادی‌سازی کنند.
منال رضوان، یکی از مقامات ارشد وزارت خارجه عربستان سعودی، اوایل ماه جاری در یک کنفرانس امنیتی در بحرین گفت که عربستان سعودی خواهان «خروج واضح و زمان‌بندی‌شده اسرائیل» از غزه، به علاوه اقداماتی است که به تقویت نیروی امنیتی و دولت فلسطینی و منجر به یکپارچگی غزه و کرانه باختری تحت تشکیلات خودگردان فلسطین شود. او گفت: «این اقدامات هدف نهایی نیستند، بلکه مسیری برای تحقق دولت فلسطینی و اجرای راه‌حل دوکشوری هستند.»
دونالد ترامپ امیدار است که با پیشبرد طرح 20 ماده‌ای آتش‌بس غزه که در چارچوب آن انتقال قدرت به یک حاکمیت فلسطینی در غزه پیش‌بینی شده‌است و چارچوب «همزیستی مسالمت‌آمیز» میان اسرائیلی‌ها و فلسطینی‌ها در نظر گرفته‌شده‌است، بتواند نظر عربستان سعودی را برای عادی‌سازی روابط با اسرائیل جلب کند. اما همین طرح نیز با مخالفت جدی اعضای دولت فعلی اسرائیل مواجه شده‌است.
بتسلئیل اسموتریچ، وزیر دارایی و ایتمار بن‌گویر، وزیر امنیت داخلی کابینه نتانیاهو رسماً با این طرح مخالفت کرده‌اند و گفته‌اند عضو دولتی که اجازه تشکیل کشور فلسطینی بدهد نخواهند ماند. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل نیز دیروز رسماً اعلام کرد که دولت او مخالف تشکیل کشور فلسطینی است. این سیاست اسرائیل به احتمال زیاد تلاش‌های واشنگتن را برای عادی‌سازی روابط سعودی با اسرائیل با مانع مواجه خواهد کرد.
بازار ![]()