پیام آذری - ایسنا / تالاب قوری‌گُل، این پهنه‌ی آبی دل‌انگیز که روزگاری چون نگینی در قلب دشت‌های بستان‌آباد می‌درخشید، امروز با داستانی تازه روبه‌روست، داستانی از تشنگی. جایی که زمانی موج‌های آرام آب، تصویر آسمان را در آغوش می‌گرفتند، حالا زیر آفتاب، ترک‌های ریز و درشت زمین، قصه‌ی خشک‌سالی را بازگو می‌کنند.
چند سالی است که کاهش بارندگی، قوری‌گُل را از نفس انداخته، پرندگان مهاجر با دلتنگی از کنار آن عبور می‌کنند و باد، به جای نوازش آب، خاک گرم شده‌ی دشت را جابه‌جا می‌کند. اما با وجود این زخمِ تشنگی، روح تالاب هنوز زنده است، در نگاه مردم بومی، در خاطره‌ی روزهای پرآب، و در امیدی که مانند جوانه‌ای کوچک، در دل طبیعت پنهان شده است.
قوری‌گُل تنها یک تالاب نیست، بخشی از هویت آذربایجان شرقی است، بخشی از آرامش مردمانی که سال‌ها چشم‌به‌راه باران مانده‌اند تا دوباره زندگی در این سرزمین جاری شود.
خشک‌سالی چند سال اخیر، قوری‌گُل را زخمی کرده، اما هنوز می‌توان در سکوت این سرزمین، امید را شنید. امید به اینکه با نگاه مسئولانه، مدیریت درست آب و توجه مردم و مسئولان، دوباره آب بر تن خشکیده‌ی تالاب جاری و قوری‌گُل همان چهره آبی و آرامش‌بخش خود را بازیابد، مبادا این‌تالاب نیز به سرنوشت دریاچه ارومیه دچار شود، دریاچه‌ای که خشکی‌اش داغی بر پیکر آذربایجان شد.
روز یکشنبه 25 آبان‌ماه، جمعی از اصحاب رسانه با حضور در منطقه، از تالاب قوری‌گل و مسیر انتقال آب به این تالاب بازدید کردند. این مسیر که از روستای نوجه‌ده‌کوه، واقع در توابع شهرستان بستان‌آباد، آغاز می‌شود و از منابعی همچون اوجان‌چای، چهل‌چشمه و ... تغذیه می‌شود، در حال حاضر با مشکلات جدی در زمینه هدایت و مدیریت آب مواجه است.
به‌گفته اهالی منطقه، نبود لایروبی مناسب و ساماندهی اصولی در این مسیر موجب شده است که بخشی از آب به‌جای رسیدن به تالاب، وارد خانه‌ها و طویله‌های روستاییان شود و خساراتی به بار آورد. ساکنان نوجه‌ده‌کوه با گلایه از این وضعیت، خواستار اقدام فوری مسئولان برای اصلاح مسیر و جلوگیری از هدررفت منابع آبی شدند.
احمدرضا لاهیجان‌زاده، معاون محیط زیست دریایی و تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست در جلسه ستاد احیای تالاب‌های آذربایجان شرقی که امروز، یکشنبه در استانداری برگزار شد، با تأکید بر ظرفیت‌های این استان گفت: تالاب‌های قره قشلاق و قوری گل که در این منطقه قرار دارند، به‌گونه‌ای نیستند که استانی با عظمت آذربایجان شرقی از تأمین 1.5 میلیون مترمکعب آب برای آن‌ها عاجز باشد.
برداشت غیرمجاز 60 میلیون مترمکعب در بالا دست و پایین دست سد بوکان دلیلی بر کمبود آب تبریز
وی با اشاره به شرایط اقلیمی اخیر افزود: سال گذشته یکی از سه سال خشک در هفتاد سال اخیر بود، اما نباید این دو سال را ملاک تصمیم‌گیری قرار دهیم. متأسفانه در تصمیم‌گیری‌ها مدام به کمبود آب شرب تبریز اشاره می‌شود، در حالی‌که در مسیرهای تأمین آب، 60 میلیون مترمکعب در بالا دست و پایین شد بوکان برداشت غیرمجاز صورت می‌گیرد که همین عامل موجب بحران آب شرب شده است.
لاهیجان‌زاده ادامه داد: در برنامه‌های هیات دولت قانونی در نظرگرفته شده که هر کس بیش از یک مقدار آب مصرف کند جرائم سنگینی در نظر گرفته می‌شود درحالی که مصرف آب شرب مردم در حد معمول است مردم هیچ گناهی ندارند، مشکل ما این است که هیچ برنامه‌ای برای تنظیم مصرف در شرایط کاهش بارندگی نداریم.
وی با اشاره به آمارهای منابع آبی کشور گفت: در سال 1389، میزان بارش 400 میلیارد مترمکعب بود که از این مقدار، 290 میلیارد مترمکعب تبخیر شد و تنها 110 میلیارد مترمکعب آب تجدیدپذیر باقی ماند.
لاهیجان‌زاده با اشاره به نقش دریاچه ارومیه در تأمین آب منطقه اظهار کرد: دریاچه ارومیه می‌تواند به آذربایجان شرقی کمک کند، سهم آسیب آذربایجان شرقی از خشکی دریاچه ارومیه بیشتر است و باید پیگیری‌های این استان نیز بیشتر از آذربایجان غربی باشد تا سهم خود را تأمین کند.
لاهیجان زاده با بیان اینکه سال گذشته 50 درصد از اعتبار دو هزار و 600 میلیارد ریالی تالاب های کشور تخصیص یافت گفت: برای احیای تالاب قوری گل می توان ردیف بودجه گرفت که باید از طرف استان مطالبه شود.
وی اضافه کرد: مسئولیت اجتماعی را نباید فراموش کنیم. با استفاده از اعتبارات موجود و کمک‌هایی که خواهیم گرفت، این تالاب‌ها را احیا خواهیم کرد و قدم بعدی را برای تبدیل آن‌ها به پتانسیلی در حوزه گردشگری برخواهیم داشت.
لاهیجان‌زاده، پس از بازدید از تالاب قوری گل و مسیر انتقال آب این تالاب در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به مصوبات ستاد ملی تالاب‌ها اعلام کرد: مسئولیت و مدیریت تالاب‌ها به استانداران محول شده و کارگروه احیای تالاب‌ها در استان تشکیل شده است.
معاون محیط زیست دریایی و تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست با بیان اینکه مواردی درباره دریاچه ارومیه مطرح شده، افزود: دو تالاب قوری‌گل و قره‌قشلاق نیز نیازمند توجه ویژه‌اند و امیدواریم با اهتمام مسئولان استانی و حمایت‌های ملی بتوانیم این تالاب‌ها را زنده نگه داریم.
تالاب قوری گل مشکل کمبود آب ندارد
لاهیجان‌زاده با اشاره به وضعیت تالاب قوری‌گل گفت: خوشبختانه این تالاب مشکل کمبود آب ندارد، اما اگر مدیریت دریافت آب به‌درستی انجام شود، امکان احیای کامل آن وجود دارد.
وی تأکید کرد: پهنه تالاب قابلیت تبدیل شدن به منطقه گردشگری را دارد و می‌تواند درآمدی پایدار و متناسب با محیط‌زیست برای اهالی و جوامع پیرامونی ایجاد کند.
وی گفت: بخشی از ساماندهی این مسیر با هزینه‌ای بسیار کم قابل اجراست و به‌زودی عملیاتی خواهد شد. طرحی نیز توسط شرکت آب منطقه‌ای آماده شده که در دستور کار قرار دارد.
لاهیجان‌زاده با اشاره به آغاز فصل سرما، شرایط اجرایی را دشوارتر دانست اما اظهار امیدواری کرد که با استفاده از امکانات منطقه، اصلاح دیواره‌ها و عملیات لایروبی انجام شود.
وی افزود: کار اصلی برای فصل غیرکشاورزی، انتقال آب از مسیر مجزا به تالاب است که با اعتبار 300 میلیارد تومان برنامه‌ریزی شده بخشی از این اعتبار از طریق ردیف‌های ماده 23 و بودجه سازمان محیط زیست تأمین می‌شود و بخش دیگر از محل مسئولیت اجتماعی و مشارکت داوطلبانه صنایع و معادن فراهم خواهد شد.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان شرقی نیز در در جلسه امروز ستاد احیای تالاب‌های آذربایجان شرقی با اشاره به تأثیر منابع اقلیمی بر وضعیت محیط‌زیست‌ی استان، از مشکلات جدی در حوزه آب شرب و تأمین آب تالاب‌ها به‌ویژه تالاب بین‌المللی قوری‌گل خبر داد.
یوسف غفارزاده گفت: تا سال 1372 آب تالاب از طریق بارش‌ها و روان‌آب‌های حوزه خود تأمین می‌شد، اما با خشک شدن تالاب و تغییرات گسترده‌ای مانند احداث اتوبان، خط راه‌آهن، کارخانه‌ها و ویلاسازی در این حوزه کوچک، وضعیت بحرانی شد.
وی با بیان اینکه در سال 1374 از حوزه آجی‌چای آبی به عنوان حق‌آبه برای تالاب اختصاص یافت که فاصله مبدا تا مقصد آن 26.5 کیلومتر است، افزود: انتقال این آب بسیار دشوار است و همکاران ما شبانه‌روز در تلاش‌اند تا با استفاده از اعتبارات جاری، این آب را با چنگ و دندان به قوری‌گل برسانند.
اعتبار 300 میلیارد تومانی برای لوله گذاری انتقال آب به تالاب قوری گل
غفارزاده با انتقاد از عملکرد سازمان محیط زیست کشور اظهار کرد: تالاب قوری‌گل یک تالاب بین‌المللی است و برای انتقال آب به آن، 300 میلیارد تومان اعتبار نیاز است که باید تأمین شود. تاکنون ریالی از سوی سازمان محیط زیست برای تأمین آب این تالاب دریافت نکرده‌ایم، در حالی‌که تأمین آب تالاب‌ها جزو وظایف این سازمان است.
وی ادامه داد: هر سال حدود سه میلیارد تومان برای این تالاب هزینه می‌کنیم که بیشتر آن از سازمان برنامه‌وبودجه استان تأمین می‌شود. دو اقدام اساسی باید انجام شود، نخست تأمین هزینه‌های سالیانه نگهداری و بهره‌برداری، و دوم اجرای پروژه لوله‌گذاری به طول 26 کیلومتر و مرمت کانال‌ها که نیازمند اعتبار 300 میلیارد تومانی است.
معاون امور عمرانی استانداری آذربایجان شرقی نیز در جلسه ستاد احیای تالاب‌های آذربایجان شرقی با تأکید بر اهمیت تأمین منابع مالی پایدار، اظهار کرد: چالش اصلی در مسیر حفظ تالاب‌ها، کمبود اعتبار است نه کمبود آب.
ظفر محمدی اضافه کرد: بقای این زیست‌بوم‌های ارزشمند تنها با اختصاص ردیف‌های مالی مشخص و مشارکت جدی سازمان محیط زیست امکان‌پذیر خواهد بود.
نبود بودجه کافی مانع اصلی برای احیای تالاب قوری گل
محمدی با اشاره به تالاب بین‌المللی قوری‌گول، گفت: برای تأمین آب این تالاب‌ها، تنها نیمی از سال فرصت داریم، اما آنچه مانع اصلی در مسیر احیای آن‌هاست، نبود بودجه کافی برای حفظ چرخه طبیعی حیات است.
وی همچنین به نقش اقتصادی تالاب‌ها در توسعه منطقه اشاره کرد و افزود: این منابع طبیعی نه‌تنها در تأمین درآمد منطقه مؤثر بوده‌اند، بلکه اکنون حفظ آن‌ها به مسئولیت مشترک همه دستگاه‌ها تبدیل شده است.
معاون امور عمرانی استانداری آذربایجان شرقی هشدار داد: بی‌توجهی به تأمین بودجه‌های حفاظتی، آینده محیط‌زیست‌ی استان را با تهدید جدی مواجه می‌کند.
تأمین حقابه تالاب‌ها نه یک انتخاب، بلکه ضرورتی قانونی
رئیس حفاظت از محیط زیست آذربایجان شرقی در ادامه این جلسه با بیان اینکه تالاب‌ها ستون‌های پایداری محیط زیست افزود: تأمین حقابه تالاب‌ها نه یک انتخاب، بلکه ضرورتی قانونی و اکولوژیکی برای حفظ حیات این زیست‌بوم است.
محمدحسین حسن‌زاده با اشاره به شرایط نگران‌کننده تالاب‌های «قوری‌گل» و «قره‌قشلاق» اظهار کرد: این تالاب‌ها در سال‌های اخیر به‌دلیل کاهش بارندگی، تغییرات اقلیمی و برداشت‌های نامتوازن از منابع آبی، دچار آسیب‌های جدی شده‌اند.
وی با تأکید بر نقش جوامع محلی در کنار نهادهای دولتی در مدیریت پایدار تالاب‌ها افزود: خشکی این تالاب‌ها تأثیر مستقیمی بر افت سطح آبخوان‌ها دارد که در نهایت منجر به فرونشست دشت‌ها می‌شود، پدیده‌ای که تهدیدی جدی برای امنیت زیستی و اقتصادی منطقه به‌شمار می‌رود.
در پایان این بازدید طی قراردادی مبلغی به پیمانکار برای لایروبی مسیر انتقال آب به تالاب انجام شد.
