پیام آذری - دنیای اقتصاد /متن پیش رو در دنیای اقتصاد منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
با وجود حملات دونالد ترامپ به کی‌یف و متهم کردن رهبرانش به «ناسپاسی» مقامات اوکراینی و آمریکایی از «پیشرفت خوب» در مذاکرات روز یکشنبه (2آذر) در ژنو بر سر طرح صلح جنجالی آمریکا خبر دادند. ترامپ تا روز پنج‌شنبه (6آذر) به اوکراین مهلت داده تا با این طرح 28ماده‌ای موافقت کند؛ طرحی که پیش‌نویس اولیه آن به‌دلیل پذیرش خواسته‌های دیرینه کرملین، از سوی بسیاری در اوکراین به منزله «تسلیم شدن» تلقی شده بود.
از جمله شروط غیرقابل قبول برای کی‌یف، واگذاری قلمرو و کاهش شدید اندازه ارتش بود. به گزارش نیویورک‌تایمز، مذاکرات در ژنو با هدف کاهش اختلافات برگزار شد. در پایان گفت‌وگوها، آمریکا و اوکراین در بیانیه‌ای مشترک اعلام کردند که دستاوردهای زیادی حاصل شده و بر تدوین چارچوب صلحی «به‌روز و اصلاح‌شده» توافق کرده‌اند. در این بیانیه تاکید شد که هر توافقی باید «حاکمیت کامل اوکراین» را حفظ کرده و به «صلحی پایدار و عادلانه» منجر شود. آندری یرماک، رئیس هیات اوکراینی و مارکو روبیو، وزیر امور خارجه آمریکا، نیز جداگانه از «پیشرفت بسیار خوب» و «نزدیک شدن به توافق» سخن گفتند.
این خوش‌بینی محتاطانه در تضاد کامل با پیام‌های تند ترامپ در رسانه‌های اجتماعی بود. او نوشت: «رهبری اوکراین هیچ قدردانی‌ای برای تلاش‌های ما ابراز نکرده است.» او همچنین در پیام خود به تداوم خرید نفت روسیه از طرف اروپایی‌ها نیز اشاره کرد. ترامپ همچنین بار دیگر به نظر رسید که مسوولیت تهاجم تمام‌عیار روسیه را متوجه اوکراین دانست و گفت اگر رهبری «قوی و مناسبی» در کی‌یف حاکم بود، جنگ «هرگز اتفاق نمی‌افتاد.» ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، با استقبال از «گفت‌وگوهای اساسی» در ژنو، به طور غیرمستقیم به اتهامات ترامپ پاسخ داد و تاکید کرد: «این روسیه، و تنها روسیه بود که این جنگ را آغاز کرد.» او ضمن قدردانی از حمایت آمریکا، بر ادامه کار سازنده تاکید کرد.
زلنسکی در یکی از بیانیه‌ها نوشت: «جانِ کلام کل وضعیت دیپلماتیک این است که این روسیه و تنها روسیه بود که این جنگ را آغاز کرد و این روسیه و تنها روسیه است که از پایان دادن به آن خودداری کرده است.» وی در نوشته دیگری افزود: «رهبری ایالات متحده حائز اهمیت است؛ ما بابت هر آنچه آمریکا و رئیس‌جمهور ترامپ برای امنیت انجام می‌دهند سپاسگزاریم و به سازنده‌ترین شکل ممکن به کار خود ادامه می‌دهیم.»
به هر روی، متحدان اروپایی اوکراین نگران شرایط این طرح هستند. رهبران بریتانیا، فرانسه، آلمان و دیگر کشورها خواستار تغییر بندهای مورد اعتراض اوکراین شده‌اند. «اورسولا فون در لاین»، رئیس کمیسیون اروپا، به سه خط قرمز اشاره کرد: نخست، وی روز یکشنبه همزمان با برگزاری مذاکرات مقامات ارشد آمریکا و اروپا در ژنو اعلام کرد که «مرزهای اوکراین را نمی‌توان با توسل به زور تغییر داد.» وی افزود: دوم اینکه، به‌عنوان یک ملت مستقل، هیچ محدودیتی نباید بر نیروهای مسلح اوکراین اعمال شود که این کشور را در برابر حملات آینده آسیب‌پذیر کند و به این ترتیب امنیت اروپا را نیز تضعیف کند. وی در پایان افزود: سوم، نقش محوری اتحادیه اروپا در تضمین صلح برای اوکراین باید کاملا بازتاب یابد. اوکراین باید از آزادی و حق حاکمیتی برای انتخاب سرنوشت خود برخوردار باشد. آنها سرنوشتی اروپایی را برگزیده‌اند» و افزود که این مسیر با بازسازی اوکراین و ادغام آن در بازار واحد و پایگاه صنعتی دفاعی اروپا آغاز می‌شود.
به گزارش سی‌ان‌ان، برخی از اروپایی‌ها –که پیش‌تر از به حاشیه رانده شدن در مذاکرات ژنو ابراز نگرانی کرده بودند– ظاهرا لب به تمجید از نتیجه آن گشودند. «یوهان وادِه‌فول»، وزیر امور خارجه آلمان، گفت که این گفت‌وگوها «موفقیتی قاطع» برای اروپا به ارمغان آورده است. وادِه‌فول به رادیو «دویچلندفونک» آلمان گفت: «تمام مسائل مربوط به اروپا، از جمله موارد مرتبط با ناتو، از این طرح حذف شده‌اند.» با این حال، هشدارهایی نیز شنیده شد؛ از جمله از سوی الکساندر استاب، رئیس‌جمهور فنلاند که پیش از اظهارنظر در شبکه اجتماعی «ایکس» با همتای اوکراینی خود گفت‌وگو کرده بود. او نوشت: «مذاکرات گامی رو به جلو بود، اما هنوز مسائل عمده‌ای وجود دارد که باید حل‌وفصل شود.»
سردرگمی در مورد ماهیت اصلی این طرح نیز ادامه دارد. گروهی از سناتورهای آمریکایی مدعی شدند که روبیو به آنها گفته این سند «طرح دولت نیست» بلکه «لیست آرزوهای روس‌ها» است. اما وزارت خارجه و خود روبیو ضمن تکذیب این ادعا تاکید کردند که این طرح «توسط ایالات متحده تالیف شده» و چارچوبی برای مذاکره است که بر اساس نظرات هر دو طرف روسی و اوکراینی شکل گرفته است. دیروز همچنین رییس‌جمهور ترکیه با همتای روس خود در مورد پیشنهاد صلح مذاکره کرد. پوتین در این تماس تلفنی طرح صلح ترامپ را همراستا با منافع روسیه ارزیابی کرد.
پیشنهاد صلح جایگزین اروپا چیست؟
بی‌بی‌سی دیروز دوشنبه از شنیده‌ها درخصوص یک چارچوب صلحِ به‌روزرسانی‌شده تدوین‌شده‌ای که هنوز جزئیاتی از آن منتشر نشده است، خبر داد؛ یک متن جایگزین که توسط متحدان اروپایی کی‌یف تهیه شده است. بی‌بی‌سی به‌طور مستقل محتوای این طرح را تایید نکرد و مارکو روبیو، وزیر امور خارجه آمریکا، هرگونه اطلاع از وجود چنین طرحی را تکذیب کرد. پیشنهاد جایگزین از سوی اروپا شامل موارد زیر است:
1. محدود کردن نیروهای مسلح اوکراین به 800 هزار نفر در زمان صلح.
2. اوکراین می‌تواند بسته به اجماع اعضای ناتو به این پیمان بپیوندد؛ البته در متن اشاره شده است که چنین اجماعی [فعلا] وجود ندارد.
3. عدم استقرار دائم نیرو به این معنا که ناتو موافقت می‌کند که نیروهای خود را «به‌طور دائم» در اوکراین مستقر نکند.
4. آمریکا باید تضمین امنیتی مشابه پاسخ «ماده 5» ناتو را در برابر تهاجم روسیه به اوکراین ارائه دهد؛ به این معنا که حمله به اوکراین به مثابه حمله به تمام اعضای ناتو تلقی خواهد شد.
5. تشکیل یک کارگروه امنیتی متشکل از آمریکا، اوکراین، روسیه و اروپایی‌ها برای اجرای توافق.
6. اوکراین متعهد می‌شود که قلمرو حاکمیتی اشغال‌شده خود را نه از طریق ابزار نظامی، بلکه از طریق مذاکره بازپس گیرد.
برای مقایسه، برخی از نکاتِ طرحِ اولیه و 28ماده‌ای آمریکا از این قرار است:
1. کی‌یف باید ارتش خود را به 600 هزار نفر کاهش دهد.
2. اوکراین باید در قانون اساسی خود متعهد شود که به ناتو نپیوندد و ناتو نیز باید این ممنوعیت را در اساسنامه خود بگنجاند.
3. ناتو باید متعهد شود که هیچ نیرویی در اوکراین مستقر نکند.
4. تشکیل کارگروه مشترک آمریکا و روسیه برای نظارت بر اجرای توافق.
5. مناطق کریمه، لوهانسک و دونتسک به‌عنوان مناطق «دوفاکتو (عملا) روسی» به رسمیت شناخته شوند و مرزها بر اساس دستاوردهای ارضی روسیه تثبیت (منجمد) شوند.
به گزارش بی‌بی‌سی، پائولا پینیو، سخنگوی ارشد کمیسیون اروپا، گفت که پیش از قطعی شدن توافق صلح اوکراین «کار زیادی» باقی مانده است؛ اما افزود که مشارکت اروپا در گفت‌وگوها «پیشرفت سازنده‌ای» در مذاکرات به همراه داشته است. پینیو گفت «ائتلاف داوطلبان» - گروهی از کشورها که هدفشان حمایت از اوکراین و افزایش فشار بر روسیه است - جلسه‌ای مجازی برگزار خواهند کرد. بریتانیا و فرانسه تلاش‌ها برای تامین یک «نیروی اطمینان‌بخش» در صورت برقراری آتش‌بس را از طریق همین «ائتلاف داوطلبان» رهبری می‌کنند. ضمنا در آخرین تحولات، یکی از مقامات کرملین ضمن مخالفت با پیشنهاد جایگزین اروپا آن را غیرسازنده ارزیابی کرد.
بازار ![]()