پیام آذری - دستیار اجتماعی رئیس جمهور و رئیس انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات گفت: سیاستهای جمعیتی ایران باید مبتنی بر آیندهنگری و توجه به تغییرات نسلی باشد.
به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز آذربایجان شرقی ، علی ربیعی امروز در همایش «آینده جمعیت ایران در نگاه صاحبنظران علوم اجتماعی»، با تأکید بر اینکه رسیدن به اصلاح سیاستها نیازمند انتقاد از سیاستها است، اظهار کرد: بحث کاهش یا افزایش جمعیت از سه دهه پیش در کشور ما مطرح شده است، ولی سیاستگذاری جمعیت در هر ۲ بحث کاهش فرزندآوری و افزایش جمعیت، مبتنی بر آیندهنگری و دانش اجتماعی نبوده است.
وی افزود: ما به بحث فرزندآوری و اندازه جمعیت بیشتر با نگاه اقتصادی پرداختهایم و موضوع از دست دادن فرصتها از پنجره جمعیت را نادیده گرفتهایم؛ در سال ۱۳۹۲ نرخ باروری ۱.۸ بود و امروز پس از اجرای سیاستهای افزایش جمعیت به ۱.۴۵ کاهش یافته است.
ربیعی خاطرنشان کرد: در ایران با تغییر جمعیتی صرف روبهرو نیستیم، بلکه با دگرگونی سهلایهای مواجه هستیم که شامل تغییر کمی جمعیت، تغییر کیفی جمعیت در نسلها و زنان بهعنوان سرمایه انسانی استراتژیک میشود.
وی افزود: لایه نخست به کاهش تولدها و افزایش سالمندان اشاره دارد و امسال برای نخستین بار تعداد ولادتهای سالانه کشور به زیر یک میلیون کاهش یافته و ایران به ریل سالمندی رسیده و در دهههای آتی نیز با جمعیت سالمند روبهرو میشود. امروز با تغییر هندسه جمعیت هم مواجه هستیم، بهطوریکه در استانهایی مانند گیلان الگوی سالمندی داریم، ولی در سیستان و بلوچستان هنوز ساختار سنی جمعیت جوان است.
وی ادامه داد: هفت میلیون ایرانی فاقد بیمه پایدار تأمین اجتماعی هستند و این موضوع باعث این نگرانی شده که در آینده سالمندان ما بدون بیمه پایدار تأمین اجتماعی خواهند بود، بنابراین سیاستگذاری معطوف به سالمندی باید مبتنی بر آیندهپژوهی باشد.
دستیار اجتماعی رئیسجمهور اظهار کرد: ایران از نظر جمعیتی یک کشور ۲ سرعته (جوانی و سالمندی) شده است و اگر این ۲ سرعت را در سیاستها بهطور همزمان نبینیم، در مدیریت سالمندی و جوانی عقب میمانیم.
وی با بیان اینکه لایه دوم تغییر جمعیتی که در سیاستگذاری جمعیتی دیده نشده است، تغییر نگرشها و سبک فرزندگزینی در دهههای ۱۳۸۰ و ۱۳۹۰ است، گفت: این تغییرات نگرشی با سرعت در حال انجام است و منطق آن با نسلهای قبلی فرق دارد، ولی ما به تغییرات کیفی جمعیت توجهی نداریم و با کارهایی، چون اعطای وام به دنبال تغییر کمی جمعیت هستیم و با این روش، در سیاستگذاری این گروه در آینده با مشکل مواجه میشویم.
وی با بیان اینکه لایه سوم تغییر جمعیتی، بحث زنان است، اظهار کرد: یکی از تعیینکنندهترین متغیرهای آینده، زنان هستند و سرمایه انسانی نوظهور ایران محسوب میشوند که هنوز بهدرستی درک نشده و منجر به تغییر در سیاستگذاریها نشده است.
ربیعی ادامه داد: از دهه ۱۳۷۰ به بعد یکی از عمیقترین جهشهای منطقه در بحث زنان مربوط به افزایش نقش بانوان در آموزش عالی بوده، اما هیچ سیاستگذاری معطوف به زن در آینده وجود نداشته و انجام نگرفته است. امروز نرخ مشارکت زنان ۱۳ درصد است که نشان میدهد این سرمایه را تولید کردهایم، اما زمینه بهکارگیری آن بهدرستی تعریف نشده است.
رئیس انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات گفت: ۲ عامل اقتصادی و امید به آینده، عنصر اصلی عدم فرزندآوری و ازدواج است که باید در کنار یکدیگر آنها را ارزیابی کرد.