پیام آذری - فرهیختگان /متن پیش رو در فرهیختگان منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
علی ملکی| تنش‌های میان ایالات متحده و ونزوئلا سال‌هاست به یکی از کانون‌های درگیری ژئوپلیتیکی در آمریکای لاتین تبدیل شده است. ریشه دشمنی واشنگتن با کاراکاس به دوران هوگو چاوز، رئیس‌جمهور سابق ونزوئلا بازمی‌گردد. در آن زمان، ونزوئلا با ملی‌سازی صنعت نفت و نزدیکی به کشور‌هایی چون کوبا، ایران و روسیه از مدار واشنگتن خارج شد. نیکلاس مادورو این مسیر را با رویکردی تندتر ادامه داد و در برابر فشار‌های آمریکا ایستاد. از آن زمان، ایالات متحده او را به نقض دموکراسی و فساد متهم کرد و با تحریم‌های گسترده، تلاش برای کودتا و حمایت از مخالفان، در پی تغییر نظام سیاسی آن بوده است.
این تقابل با روی کار آمدن دولت دوم ترامپ اوج گرفته و به مرحله‌ای رسیده است که ایالات متحده به دریای کارائیب لشکرکشی کرده و مانور‌های نظامی سنگین در نزدیکی این کشور برگزار می‌کند و بار‌ها ونزوئلا را به حمله مستقیم تهدید کرده است. در تازه‌ترین اقدام، خبرگزاری آسوشیتدپرس پرده از یک عملیات محرمانه 16ماهه برای ربایش مادورو برداشته است. این گزارش توجه بسیاری از ناظران بین‌المللی را به خود جلب کرده و سطح تنش میان ایالات متحده و ونزوئلا را وارد فاز جدیدی کرده است.
عملیات محرمانه برای ربایش مادورو
بر اساس داده‌های آسوشیتدپرس، در اواخر ماه آوریل 2024 (اوایل اردیبهشت 1403) گزارشی از سفارت آمریکا در جمهوری دومینیکن به دست مسئولان رسید که طبق آن یک «خبرچین» مدعی بود اطلاعاتی درباره «هواپیما‌های نیکلاس مادورو» دارد. این گزارش جرقه نقشه خباثت‌آمیزی را زد که هدف نهایی‌اش ربایش مادورو بود. فردی به نام لوپز وابسته به بخش تحقیقات امنیت داخلی در سفارت و از تکاوران سابق ارتش آمریکا، مأمور شد پرونده را پیگیری کند. لوپز که آن زمان مشغول آخرین مأموریت‌هایش پیش از بازنشستگی بود، از مقامات دومینیکن و مافوق‌های خود اجازه گرفت تا چند خلبان ونزوئلایی را برای گفت‌وگو دعوت کند. آن‌ها خلبانان را جداگانه به اتاقی کوچک در کنار آشیانه بردند و درباره سوابق پرواز، مسیر‌ها و افرادی که جابه‌جا کرده بودند پرس‌وجو کردند. در میان آنان، ویگاس، سرهنگ نیروی هوایی و عضو گارد افتخار ریاست‌جمهوری هم حضور داشت که به‌عنوان خلبان شخصی مادورو شناخته می‌شد.
گفت‌وگو با ویگاس ابتدا عادی بود. او درباره سلبریتی‌هایی که جابه‌جا کرده و عکس‌هایی که از سفر‌هایش ثبت کرده بود صحبت کرد و حتی تصاویری از خود با «هوگو چاوز» و مادورو نشان داد. اما لوپز هدف دیگری داشت. او می‌خواست خلبان را متقاعد کند که هواپیمای رئیس‌جمهور را به‌طور مخفیانه منحرف کند تا مقامات آمریکایی بتوانند مادورو را بازداشت کنند. بدون اطلاع ویگاس، یکی از همکاران لوپز مکالمه را ضبط کرد. در پایان آن دیدار لوپز پیشنهادش را مطرح کرد؛ وعده‌ای که در ازای همکاری، خلبان را یک‌شبه ثروتمند می‌کرد. به گفته آسوشیتدپرس، مکان انتقال می‌توانست «جمهوری دومینیکن»، «پورتوریکو» یا یکی از پایگاه‌های نظامی آمریکا در منطقه ازجمله «گوانتانامو» باشد. ویگاس شماره‌اش را در اختیار لوپز گذاشت؛ اما پاسخ قطعی نداد و سرانجام خلبانان به ونزوئلا بازگشتند.
ما ونزوئلایی‌ها از جنس دیگری هستیم
لوپز پیگیری پرونده را ادامه داد. طی 16 ماه او حتی پس از بازنشستگی ویگاس تماس گرفت و در تاریخ‌هایی مانند 7 آگوست پیام‌هایی فرستاد که حاوی لینکی به اطلاعیه افزایش جایزه دستگیری مادورو تا 50 میلیون دلار بود. او در تلاش بود خلبان را متقاعد کند «در سمت آمریکا» قرار گیرد؛ اما گفت‌وگو‌ها به نتیجه نرسید. ویگاس در پیامی لوپز را «بزدل» خواند و نوشت «ما ونزوئلایی‌ها از جنس دیگری هستیم. آخرین چیزی که هستیم خائن است» و شماره او را بلاک کرد.
در همین دوران، دولت ایالات متحده به‌تدریج پرونده‌ای برای توقیف چند جت متعلق به مادورو آماده کرد. یکی از این هواپیما‌ها در سپتامبر 2024 توقیف شد و دیگری در فوریه 2025. پس از ناکامی تلاش مستقیم برای جذب خلبان، لوپز و برخی مخالفان مادورو دست به اقدامات دیگری زدند تا رهبر ونزوئلا را تحت‌فشار روانی قرار دهند. یکی از نزدیکان مخالفان، مارشال بیلیگسلیا در فضای مجازی به دنبال آزار سایبری و انتشار تصاویر مرتبط رفت. عکسی که نشان‌دهنده ملاقات لوپز و ویگاس بود، در شبکه اجتماعی ایکس منتشر شد؛ تصویری که تلاش داشت بر صداقت یا تهدید طرح صحه بگذارد.
ونزوئلا: واشنگتن به دنبال تغییر نظام سیاسی در ونزوئلاست
اکنون مقامات ونزوئلا از احتمال حمله نظامی مستقیم آمریکا می‌گویند. «ایوان خیل پینتو» وزیر خارجه ونزوئلا هشدار داده است که سازمان سیا در حال طراحی یک «عملیات ساختگی» علیه یک کشتی نظامی آمریکایی در دریای کارائیب است تا پس از وقوع آن، ونزوئلا مقصر جلوه داده شود و واشنگتن بهانه لازم برای اقدام نظامی را به دست آورد. هم‌زمان، مقام‌های امنیتی ونزوئلا اعلام کرده‌اند چند «مزدور» مرتبط با سیا را که قصد اجرای چنین حمله‌ای را داشته‌اند، بازداشت کرده‌اند. «طارق ویلئام صعب» دادستان کل ونزوئلا هم در گفت‌وگویی با شبکه بی‌بی‌سی تصریح کرده است که هدف اصلی ایالات متحده از تلاش برای تغییر نظام سیاسی در کاراکاس، تسلط بر منابع غنی طلا، نفت و مس این کشور است. او این اقدامات را ادامه زنجیره‌ای از «توطئه‌های شکست‌خورده» علیه دولت مادورو دانسته است.
در همین راستا، «خوزه رافائل سیلوا آپونته» سفیر ونزوئلا در تهران در گفت‌وگویی تأکید کرده آمریکا در روز‌های اخیر تهدیدهای خود را علیه ونزوئلا افزایش داده و حتی از اعزام کشتی‌های جدید به منطقه خبر داده است. او اظهارات مقامات آمریکایی را تهدیدی جدی علیه دولت ونزوئلا و تمام منطقه کارائیب می‌داند و هدف نهایی واشنگتن را تغییر نظام در ونزوئلا و غارت ثروت‌های ملی این کشور اعلام کرده است.
رژیم‌چنج علیه کاخ سفید
مقامات آمریکایی هم در این باره نظرات متفاوتی دارند. سناتور جمهوری‌خواه لیندسی گراهام در گفت‌وگو با شبکه سی‌بی‌اس اعلام کرده دونالد ترامپ قصد دارد اعضای کنگره را درباره احتمال گسترش عملیات نظامی در آمریکای لاتین، ازجمله انتقال حملات از دریا به خشکی علیه ونزوئلا توجیه کند. به گفته گراهام، این حملات زمینی «کاملاً محتمل» است. چند هفته قبل از این سخنان، ناوگان بزرگی از کشتی‌های جنگی، هواپیما‌های اف-35 و یک زیردریایی هسته‌ای به بهانه مبارزه با قاچاق مواد مخدر به دریای کارائیب اعزام شد که بزرگ‌ترین تحرک نظامی آمریکا در منطقه از زمان حمله به پاناما در سال 1989 است. از آن زمان امروز چندین حمله هوایی در کارائیب و اقیانوس آرام انجام شده که به گفته منابع ونزوئلایی، ده‌ها کشته برجای گذاشته است.
بااین‌حال، در داخل آمریکا نیز همه با این رویکرد موافق نیستند. سناتور رند پال هشدار داده است که برخی چهره‌های بانفوذ مانند لیندسی گراهام و مارکو روبیو، وزیر امور خارجه آمریکا سعی دارند ترامپ را به سمت «تغییر رژیم» در ونزوئلا سوق دهند. رند پال هشدار داده است که اگر ترامپ به «رئیس‌جمهور تغییر رژیم» تبدیل شود، ممکن است پایگاه سیاسی‌اش در داخل کشور از هم بپاشد. درحالی‌که تهدید‌ها در کارائیب افزایش یافته و تنش دیپلماتیک میان واشنگتن و کاراکاس به بالاترین حد در سال‌های اخیر رسیده، بااین‌حال ونزوئلا تأکید دارد آماده دفاع از تمامیت ارضی و منابع ملی خود در برابر چیزی که آن را «امپریالیسم جدید آمریکا» می‌نامند، است.
بازار ![]()