پیام آذری - شرق /متن پیش رو در شرق منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
در‌حالی‌که تحلیل‌های اولیه از توافق راهبردی دفاعی میان پاکستان و عربستان سعودی آن را گامی در جهت ایجاد بازدارندگی در برابر اسرائیل و حتی تقویت هم‌گرایی میان کشورهای مسلمان منطقه می‌دانند، اما سیدجلال ساداتیان در گفت‌وگو با «شرق» بر این باور است که «این توافق ابعاد پیچیده‌تری دارد و نمی‌توان صرفا آن را به‌عنوان یک پیمان ضداسرائیلی تفسیر کرد». دیپلمات پیشین کشورمان می‌گوید «اگرچه گنجاندن بندی مشابه ماده 5 ناتو در این توافق‌نامه
به ظاهر به معنای تضمین امنیت متقابل و مقابله با تجاوزات احتمالی اسرائیل است و می‌تواند پای پاکستان، تنها قدرت اتمی جهان اسلام را به معادلات امنیتی خاورمیانه باز کند، اما همین بند می‌تواند در شرایط خاص، ایران را نیز در دایره تهدید قرار دهد».
تحلیلگر سیاست خارجی، با اشاره به تحولات اخیر منطقه و جنگ 12روزه میان ایران و اسرائیل یادآور می‌شود: «پس از حمله آمریکایی‌ها به تأسیسات اتمی ایران، تهران در اقدامی متقابل پایگاه آمریکایی العُدید در قطر را هدف قرار داد». به گفته او، «این رخداد نشان داد که هرگونه درگیری نظامی در خاورمیانه به‌سرعت ماهیتی چندلایه پیدا می‌کند و کشورهای ثالث را نیز درگیر می‌کند. از همین رو، اگر در آینده احتمال حمله مجدد آمریکا یا اسرائیل به ایران وجود داشته باشد و عربستان بنا بر الزامات توافق دفاعی جدیدش با پاکستان ناچار به مشارکت یا حمایت اطلاعاتی و لجستیکی از این حملات شود، در آن صورت ممکن است پاکستان نیز به استناد همان ماده مشابه ماده 5 ناتو، ناخواسته در مقابل جمهوری اسلامی ایران قرار گیرد».
این مدرس دانشگاه تأکید می‌کند: «ایران بر‌اساس دکترین رسمی خود، هر کشوری را که به شکل مستقیم یا غیرمستقیم با اسرائیل یا آمریکا در تجاوز علیه ایران همکاری کند، «هدف مشروع دفاعی» تلقی می‌کند. بنابراین، اگر چنین سناریویی رخ دهد، اجرای عملی بند دفاع جمعی میان عربستان و پاکستان می‌تواند دو کشور مسلمان را در موضعی تنش‌آلود در برابر تهران قرار دهد».
با چنین برداشتی، ساداتیان هشدار می‌دهد که «برای پرهیز از چنین وضعیتی، باید تحلیل عمیق‌تر و چندوجهی‌تری از توافق اخیر عربستان و پاکستان ارائه داد؛ تحلیلی که صرفا بر منافع ظاهری بازدارندگی علیه اسرائیل تمرکز نکند و پیامدهای احتمالی آن برای موازنه امنیتی منطقه را نیز در نظر بگیرد». به زعم او، «اگرچه هدف اعلامی توافق، همکاری دفاعی در برابر تهدیدات خارجی است، اما در واقعیت می‌تواند به تغییر آرایش قدرت در خاورمیانه و ایجاد ابهامات تازه در روابط تهران با دو شریک سنتی خود، یعنی اسلام‌آباد و ریاض منجر شود».
سفیر اسبق ایران در انگلستان در پایان گفت‌وگو با «شرق» هشدار می‌دهد که «روند تازه در منطقه ممکن است محدود به عربستان و پاکستان نماند»؛ چون به گفته او، «گزارش‌هایی وجود دارد که امارات متحده عربی و بحرین نیز در حال بررسی امضای توافق‌های مشابه دفاعی با پاکستان هستند». لذا از منظر این استاد دانشگاه، «چنین روندی اگر شکل گیرد، به معنای ورود اسلام‌آباد به قلب موازنه امنیتی خلیج فارس خواهد بود و در نتیجه، معادلات امنیتی نه‌تنها برای ایران بلکه حتی برای اسرائیل نیز پیچیده‌تر می‌شود». ساداتیان تأکید می‌کند: «این هم‌پیمانی‌های جدید، منطقه را به سمت شبکه‌ای از اتحادهای چندلایه و پیش‌بینی‌ناپذیر سوق می‌دهد که مدیریت آن دشوار خواهد بود».
بازار ![]()