تقابل آرزوهای والدین و علایق فرزندان در انتخاب رشته دانش‌آموزان

پیام آذری - انتخاب رشته پایه نهم، یکی از نقاط عطف زندگی دانش‌آموزان است، انتخابی که سرنوشت تحصیلی و آینده شغلی آنان را رقم می‌زند. افزون بر این، چنین تصمیمی بر سلامت روانی و عاطفی خانواده‌ها نیز تأثیر عمیقی دارد و در این میان، تقابل آرزوهای والدین و انتخاب رشته دانش‌آموزان، یکی از تعارض‌های حل نشده‌ای است که دانش‌آموزان را با احساس سردرگمی روبرو می‌کند.

به گزارش اداره اطلاع‌رسانی و روابط عمومی اداره کل آموزش و پرورش استان آذربایجان شرقی، فرایند صدور برگ هدایت تحصیلی و انتخاب رشته دانش‌آموزان پایه نهم از 30 تیر ماه آغاز شده است و تا پایان شهریور ماه نیز ادامه خواهد داشت، با این وجود هنوز برخی در دو راهی اخذ تایید و کسب برچسب "دختر و پسر خوب" از پدرها و مادرها و انتخاب بر اساس علایق خود مانده‌اند. هر چند علاقه، تنها رکن مهم در انتخاب رشته نیست، اما در کنار سوابق تحصیلی سه پایه هفتم، هشتم و نهم، مهم‌ترین آن‌ها را تشکیل می‌دهد.
سرگروه هدایت تحصیلی و استعدادیابی آموزش و پرورش استان آذربایجان شرقی و دکتری تخصصی مشاوره تحصیلی با اشاره به نتایج تحقیقات انجام شده در زمینه هدایت تحصیلی و نقش خانواده‌ها می‌گوید: تحقیقات نشان می‌دهد که بیش از 60 درصد والدین به هنگام انتخاب رشته فرزندانشان، دچار اضطراب، تردید یا نگرانی از آینده فرزندان خود می‌شوند. این هیجانات، در صورت عدم مدیریت، می‌توانند فرآیند تصمیم‌گیری را مختل کرده و حتی به رابطه والد و فرزند آسیب برسانند. 
قادر نعیمی به بررسی دلایل بروز این هیجانات و ارائه راهکارهایی عملی برای مدیریت آن‌ها می‌پردازد تا والدین بتوانند با آگاهی و آرامش، فرزندان خود را در این مسیر سرنوشت‌ساز همراهی کنند. او در پاسخ به اینکه چرا انتخاب رشته ما را مضطرب می‌کند؟، می‌افزاید: والدین به‌طور طبیعی، خواهان بهترین آینده برای فرزندان خود هستند. اما گاهی تفاوت بین آرزوهای والدین و علایق نوجوانان، زمینه‌ساز بروز هیجاناتی مانند اضطراب، ترس از آینده یا نگرانی از قضاوت دیگران می‌شود. همه ساله با مواردی از اصرار والدین به تحصیل فرزندشان در یک رشته خاص، مواجه هستیم که نمودی از ترس از انتخاب نادرست، فشارهای اجتماعی یا حتی خاطرات شخصی والدین از مسیر تحصیلی خود است که همگی می‌توانند به احساس سردرگمی منجر شوند. 
این مشاور تحصیلی با تبیین دلایل بروز هیجانات در روند هدایت تحصیلی، آرزوهای والدین در برابر علایق فرزندان را از آن جمله برشمرده و می‌گوید: بسیاری از والدین بر اساس تجربیات یا آرزوهای خود، مسیری خاص مانند پزشکی یا مهندسی را برای فرزندشان ایده‌آل می‌دانند و وقتی فرزند مسیری متفاوت انتخاب می‌کند، این تعارض می‌تواند اضطراب، ایجاد کند.
به گفته سرگروه هدایت تحصیلی و استعدادیابی آموزش و پرورش استان آذربایجان شرقی، نگرانی از آینده شغلی نیز از دیگر علل بروز هیجانات در انتخاب رشته می‌داند و می‌افزاید: در جامعه‌ای که موفقیت تحصیلی و شغلی با برخی رشته‌ها گره خورده، والدین ممکن است از انتخاب رشته‌های کمتر شناخته‌ شده مانند شاخه‌های فنی‌وحرفه‌ای از سوی فرزندانشان، نگران شوند.
به گفته این مشاور تحصیلی، فشار اجتماعی و قضاوت دیگران و ترس از اینکه دیگران چه می‌گویند نیز می‌تواند تصمیم‌گیری در خصوص انتخاب رشته تحصیلی را تحت تأثیر قرار دهد و نداشتن آگاهی کافی و ناآشنایی با جزئیات رشته‌های تحصیلی و بازار کار نیز باعث سردرگمی و تصمیم‌گیری‌های احساسی می‌شود.
نعیمی با ارائه راهکارهایی برای مدیریت هیجانات و همراهی آگاهانه والدین در روند انتخاب رشته پایه نهم می‌گوید: به والدین توصیه می‌شود که احساسات خود را شناخته و بپذیرند. اولین گام برای مدیریت هیجانات، شناسایی و پذیرش آن‌ها است. از خود بپرسید: «چرا این انتخاب مرا نگران می‌کند؟» یا «آیا این نگرانی بر اساس واقعیت است یا تصورات من؟» برای مثال، اگر نگران انتخاب رشته فنی‌ و حرفه‌ای فرزندتان هستید، این نگرانی را روی کاغذ بنویسید و دلایل آن را بررسی کنید. این کار به شما کمک می‌کند تا بین ترس‌های واقعی و تصورات ذهنی تمایز قائل شوید.
وی ادامه داد: به همه جنبه‌های هدایت تحصیلی توجه کنید؛ چرا که انتخاب رشته، فرآیندی چندوجهی است که باید بر اساس ترکیبی از عوامل انجام شود و علاقه یکی از آن‌ها است، باید توجه کنید که آیا فرزندتان به این رشته اشتیاق دارد. استعداد هم از دیگر عللی است که باید دید که آیا توانمندی‌های فرزندتان با این رشته هم‌خوانی دارد؟
به گفته این مشاور تحصیلی توجه به عملکرد کافی تحصیلی و کفایت نمرات و توانایی‌های او برای موفقیت در یک رشته خاص، بیان کرد: آینده شغلی نیز از جمله عللی است که باید مشاهده کرد که آیا این رشته فرصت‌های شغلی مناسب و پایداری فراهم می‌کند یا نه؟. 
وی با توصیه به اینکه گفت‌وگوی سازنده با فرزندتان را تقویت کنید، می‌گوید: ایجاد فضایی امن و محترمانه برای گفت‌وگو با فرزند، کلید موفقیت در این فرآیند است. به جای ارائه نصیحت یا مخالفت مستقیم، شنونده فعالی باشید. پرسش‌هایی مانند « چه چیزی در این رشته برایت جذاب است؟» یا « فکر می‌کنی این مسیر چه فرصت‌هایی برایت دارد؟» به فرزندتان کمک می‌کند تا احساس کند در تصمیم‌گیری شریک است. برای مثال، یکی از مشاوران تحصیلی تعریف می‌کرد که با پرسیدن سؤالات باز از یک دانش‌آموز، او را تشویق کرد تا درباره علاقه‌اش به رشته گرافیک صحبت کند و در نهایت با اطمینان بیشتری انتخاب کرد.
سرگروه هدایت تحصیلی و استعدادیابی آموزش و پرورش استان آذربایجان شرقی با توصیه به اینکه از مقایسه و قضاوت عجولانه پرهیز کنید، می‌افزاید: هر دانش‌آموز مسیر رشد و توانمندی‌های منحصر به‌ فرد خود را دارد. مقایسه فرزندتان با دیگران یا تصمیم‌گیری بر اساس نظرات جامعه، می‌تواند به اعتماد به‌ نفس او آسیب بزند. به جای قضاوت درباره رشته‌های «کم‌ ارزش» یا «پرارزش»، به فرزندتان کمک کنید تا ارزش‌های واقعی مسیر انتخابی خود را کشف کند.
او با بیان اینکه از مشاوران تحصیلی مدارس در روند انتخاب رشته، کمک بگیرید، خاطرنشان می‌کند: مشاوران تحصیلی با دانش تخصصی و تجربه، می‌توانند والدین و دانش‌آموزان را در این مسیر راهنمایی کنند. بسیاری از ادارات آموزش و پرورش، کارگاه‌ها یا جلسات مشاوره‌ای برای والدین برگزار می‌کنند. شرکت در این برنامه‌ها می‌تواند اطلاعات شما را درباره رشته‌ها و بازار کار افزایش دهد و به کاهش اضطراب کمک کند.
این مشاور تحصیلی در خاتمه با بیان اینکه آرامش، کلید موفقیت در هدایت تحصیلی است، می‌گوید: هدایت تحصیلی، پایان راه نیست، بلکه آغاز یک مسیر پویا بوده که در آن امکان رشد، یادگیری و حتی تغییر وجود دارد. نقش والدین در این مرحله، ایجاد فضایی آرام، حمایت عاطفی و گفت‌وگوی مؤثر است. با مدیریت هیجانات خود و همراهی آگاهانه با فرزندتان می‌توانید او را در انتخابی منطقی و مبتنی بر علاقه و توانمندی‌هایش یاری کنید. فراموش نکنیم که حفظ رابطه‌ای مبتنی بر اعتماد و احترام بین والد و فرزند، مهم‌تر از انتخاب رشته است. از امروز، گفت‌وگویی آرام و بدون پیش‌داوری با فرزندتان آغاز کنید و به او کمک کنید تا با اطمینان، مسیر موردعلاقه‌اش را کشف کند.
به گفته مدیرکل آموزش و پرورش استان آذربایجان شرقی، 61105 دانش‌آموز در این استان واجد شرایط انتخاب رشته هستند و تا کنون برای 49034 نفر، برگه هدایت تحصیلی صادر شده است. 
اسفندیار صادقی، علت صادر نشدن برگه هدایت تحصیلی برای بعضی از دانش‌آموزان را عدم ثبت و تایید نمره، عدم محاسبه کارنامه، انتخاب واحد اشتباه، دانش آموز انتقالی از منطقه یا استان و ناحیه دیگر برشمرد و خاطرنشان می‌کند: فرایند انتخاب رشته تا آخر شهریور ماه ادامه دارد و ابتدا اولویت‌های «الف» و سپس «ب» ثبت نام می‌کنند. فرآیند ثبت نام «الف‌»ها از 30 تیر ماه و «ب‌»ها از نیمه مرداد ماه آغاز شده است و شهریور ماه به طور معمکل هاشوردارها و مردودی‌ها انتخاب رشته می‌کنند. 
به گزارش ایسنا، مدیرکل آموزش و پرورش استان آذربایجان شرقی در خاتمه توصیه می‌کند تا والدین علایق دانش‌آموزان را در انتخاب رشته، در اولویت قرار دهند؛ چرا که اجبار به تحصیل، نتیجه‌ای جز نمرات پایین و آینده تحصیلی ناموفق و آینده شغلی نامرتبط به رشته تحصیلی در بر نخواهد نداشت.
انتهای پیام