اتهام ناجوانمردانه نابودی روابط‌ انسانی به تراپیست‌ها

پیام آذری - خراسان / یک توییت پربازدید که مدعی شده تراپیست‌ها به تمام روابط‌های انسانی گند زدند از بس به همه می‌گویند فقط خودت مهم باش و بقیه اهمیتی ندارند، از منظر روان‌شناختی چند نکته قابل تامل دارد 

یک توییت که به تازگی پربازدید شده، حاوی دیدگاهی انتقادی و شاید بدبینانه نسبت به روابط انسانی است و در آن نوشته شده: «تراپیست‌ها ...(معادل گند زدند) به تمام روابط انسانی، از بس به همه می گن فقط خودت مهم باش، بقیه به ...(معادل به درک)». در ادامه به تحلیل این دیدگاه از سه منظر می‌پردازیم.
 ​​​​​​​
بازار
1 از منظر صحت و کذب
ادعای مطرح‌شده مبنی بر این که تراپیست‌ها مسبب نابودی روابط انسانی هستند، تا حد زیادی اغراق‌آمیز و فاقد دقت علمی است. این عبارت بیشتر از یک بیان منطقی، حالت احساسی دارد و کلی‌گویی گسترده‌ای درباره‌ رویکرد تراپیست‌ها ارائه می‌دهد. نقش اصلی تراپیست‌ها کمک به بهبود روابط انسانی است، نه تخریب آن‌ها. در واقع، هدف اصلی روان‌درمانی ایجاد تعادل بین نیازهای فردی و جمعی است. بنابراین، ادعای نویسنده به‌طور کلی نادرست و بر پایه سوءبرداشت است.
2از منظر علمی
در روان شناسی، بسیاری از نظریات و روش‌های درمانی بر اهمیت «خود» تأکید دارند اما این تأکید هرگز به معنی نفی ارزش دیگران یا تخریب روابط انسانی نیست. به عنوان مثال:
* رویکرد انسان‌گرایانه (مانند نظریات کارل راجرز) تأکید دارد که برای ایجاد روابط سالم، فرد ابتدا باید خود را بپذیرد و برای خود ارزش قائل شود.
* درمان شناختی-رفتاری (CBT) هم به افراد کمک می‌کند تا به شناخت بهتری از خود و دیگران برسند و تعادل در روابط را برقرار کنند.
* نظریه دلبستگی (Attachment Theory) توسط جان بالبی نشان می‌دهد که روابط انسانی برای سلامت روان ضروری است، اما این روابط زمانی موفق‌تر خواهند بود که افراد ابتدا احساس امنیت درونی داشته باشند.
بنابراین، رویکردهای روان شناختی نه‌تنها بر اهمیت خودآگاهی و ارزش شخصی تأکید دارند، بلکه درصدد تقویت روابط انسانی مبتنی بر اعتماد و احترام متقابل هستند. این نشان می‌دهد که نظر نویسنده بیش از آن که علمی باشد، واکنشی هیجانی به برخی برداشت‌های نادرست از تراپی بوده است. روان شناسی مدرن تأکید زیادی بر ایجاد «مرزهای سالم» در روابط دارد. این بدان معناست که افراد باید بیاموزند چگونه از خود مراقبت کنند و در عین حال به نیازهای دیگران توجه داشته باشند. مشکل اصلی زمانی رخ می‌دهد که این مفهوم به اشتباه «خودخواهی» یا «فردگرایی مفرط» تفسیر شود. سوءبرداشت‌هایی نظیر آنچه در توییت بالا مطرح شده، احتمالاً ناشی از درک ناقص از توصیه‌های درمانگران است.
3 از منظر جامعه‌شناختی
در جوامع مدرن، فردگرایی به یکی از ویژگی‌های برجسته تبدیل شده است. این امر می‌تواند باعث شود که برخی افراد ارزش‌های جمع‌گرایانه سنتی را نادیده بگیرند و صرفاً بر رفاه شخصی تمرکز کنند. این پدیده، که در ادبیات جامعه‌شناختی به آن «فردگرایی خودمحور» می‌گویند، می‌تواند زمینه‌ساز سوءبرداشت‌هایی درباره توصیه‌های تراپیست‌ها شود. اما واقعیت این است که روان‌درمانی عمدتاً تلاش می‌کند تا میان فردگرایی و جمع‌گرایی تعادل ایجاد کند.
سوءبرداشتی از توصیه‌های روان شناختی
در نهایت باید اذعان کرد به نظر می‌رسد نویسنده تجربه‌ای منفی یا سوءبرداشتی از توصیه‌های روان شناختی داشته است. طرز تفکر او بر پایه نوعی بدبینی و ناامیدی نسبت به رویکردهای تراپی شکل گرفته است. این بیان می‌تواند ناشی از تجربه‌های شخصی ناخوشایند، انتظارات غیرواقع‌بینانه از تراپی یا سوءبرداشت از مفهوم خودآگاهی و خودمراقبتی باشد. در عین حال، زبان طنزآمیز و اغراق‌آمیز توییت نشان می‌دهد که نویسنده احتمالاً به دنبال جلب توجه یا تحریک بحث‌های اجتماعی بوده است.از آنجا که این توییت تنها بخشی از دیدگاه یا طرز تفکر فرد را بازتاب می‌دهد و نمی‌تواند نماینده کامل شخصیت او باشد، نمی‌توان شخصیت نویسنده را نقد کرد اما با استناد به توییت می‌توان گفت او با استفاده از زبان غیررسمی و مستقیم، لحن انتقادی شدیدی نسبت به روان‌درمانی و روابط انسانی به کار برده است. این ممکن است نشان‌دهنده فردی باشد که از ابراز صریح احساساتش ترسی ندارد و تمایل دارد نظرات خود را بدون فیلترهای اجتماعی بیان کند. نوع انتخاب واژه‌ها و تأکید بر «فقط خودت مهم باش» ممکن است نشان‌دهنده ناامیدی از روابط انسانی یا تجربه‌های منفی در گذشته باشد. چنین لحن‌هایی گاهی بازتاب سرخوردگی از دیگران یا حتی احساس بی‌اعتمادی به انسان‌ها هستند.
احتمال‌ها درباره نویسنده این توییت
از آنجا که توییت در فضای عمومی منتشر شده، نویسنده احتمالاً قصد دارد در نقد جریان‌های اجتماعی مانند گرایش به روان‌درمانی یا مدرنیته، توجه جلب کند. این نشان‌دهنده تمایل به بحث و تأثیرگذاری بر گفتمان‌های اجتماعی است. با این حال، لحن و نگرش او می‌تواند ناشی از برداشت ناقص یا اشتباه از روان‌درمانی باشد که این امر می‌تواند ناشی از نداشتن اعتماد یا آگاهی کافی باشد. این تحلیل بر اساس یک توییت ارائه شده و ممکن است نماینده کامل شخصیت نویسنده نباشد. قضاوت دقیق نیازمند اطلاعات بیشتر درباره فرد و زمینه‌های فکری، عاطفی و اجتماعی اوست.
نویسنده: زهرا متقی‌شکیب | روان شناس و مدرس دانشگاه