بزرگنمايي:
پیام آذری- موزه آذربایجان یکی از مهم‌ترین و
قدیمی‌ترین موزه‌های کشور و از اماکن تاریخی شهر تبریز به شمار می‌رود که
در مرکز شهر قرار دارد و سالانه پذیرای سیل عظیمی از گردشگران داخلی و
خارجی است. شهر تبریز را می‌توان شهر موزه‌ها نامید زیرا دارای آثار،
بناهای تاریخی و موزه‌های غنی است که هر یک از آنها بخشی از تاریخ ایران را
به نمایش گذاشته‌اند.
موزه آذربایجان تبریز یکی از مهم‌ترین
موزه‌های ایران و دومین موزه باستان‌شناسی کشور پس از موزه ملی ایران
شناخته می‌شود. زیربنای موزه آذربایجان 2400 مترمربع بوده و دارای سه طبقه و
یک سالن نمایش در هر طبقه به ابعاد 37 در 12 متر، چند اتاق اداری و
کتابخانه است. بنای موزه آذربایجان بر اساس نقشه تنظیمی باستان‌شناسی
فرانسوی به نام «آندره گدار» با الهام از سبک معماری محلی در آذربایجان
ایران تهیه و ترسیم اسماعیل دیباج احداث شده است.
موزه آذربایجان تبریز که از جاهای دیدنی تبریز محسوب می‌شود، در خیابان امام و در جوار مسجد کبود قرار دارد.
تاریخچه موزه آذربایجان تبریز
تاریخچه ایجاد موزه در شهر تبریز به
سالهای 1306 و 1307 هجری شمسی باز می‌گردد. در این سال‌ها نمایشگاهی از
سکه‌های مکشوفه در تبریز در محل سالن کتابخانه تربیت بر پا شد. پس از
برگزاری این نمایشگاه، تلاش‌های زیادی از جانب جمعی از فرهنگ‌دوستان برای
راه‌اندازی موزه‌ای جامع در تبریز صورت گرفت و در اثر این تلاش‌ها و در
اردیبهشت ماه سال 1337 موزه آذربایجان بنیان گذاشته شد.
در سال 1341 خورشیدی کار احداث بنایی با
سه باب تالار به اتمام رسید و در مهرماه همان سال افتتاح شد. اگرچه طرح
تاسیس موزه آذربایجان مدت زیادی طول کشید، اما در این فاصله برگزاری
نمایشگاه‌های آثار تاریخی و هنری در شهر کهن تبریز ادامه داشت؛ از جمله این
نمایشگاه‌ها می‌توان به نمایشگاه 202 اثر تاریخی متعلق به موزه ایران
باستان در سال 1336 یا نمایشگاه آثار و اشیای تاریخی تبریز در دبیرستان
نجات اشاره کرد.
آثار و گنجینه‌های موزه آذربایجان تبریز
موزه آذربایجان دارای آثار تاریخی و هنری متعلق به دوران پیش از اسلام و دوران اسلامی است.
در حال حاضر، موزه آذربایجان دارای
گنجینه‌ای مهم و با ارزش حاوی 12 هزار قطعه اشیای عتیقه و هنری است که 2300
قطعه از این اشیای عتیقه و هنری به ثبت رسیده و به‌دلیل کمبود فضا بخش
محدودی از این آثار در بخش‌های مختلف موزه در معرض نمایش برای دوستداران
تاریخ، فرهنگ و هنر قرار دارد.
موزهٔ آذربایجان از سه سالن به متراژ 800 متر مربع و سالن مخصوص نمایش سکه‌ها و مهرهای تاریخی ایران در طبقهٔ اول تشکیل یافته‌است.
طبقه همکف: در طبقهٔ
همکف موزهٔ آذربایجان، آثار و اشیای تاریخی مربوط به دوران پیش از تاریخ و
دوران پیش از اسلام گردآوری شده‌اند که سفال‌های مربوط به تپهٔ
اسماعیل‌آباد با هفت هزار سال قدمت، از تاریخی‌ترین آثار این بخش به‌شمار
می‌روند. قدمت سنگ‌های معدنی «سرپانتین» که در جیرفت یافته شده‌اند نیز به
دوران پیش از تاریخ می‌رسد؛ بر روی این سنگ‌ها تصاویری از گیاهان و حیوانات
گوناگون نقش بسته‌است همچنین مجسمهٔ الههٔ زن که در رستم‌آباد گیلان یافته
شده، 3000 سال قدمت دارد؛ این مجسمه ارزش زن را در دوران ایران باستان به
تصویر کشیده‌است. ریتون‌های مربوط به دو تا سه هزار سال پیش نیز در این
موزه نگهداری می‌شوند.
اجساد مرد و زنی که مربوط به 3000 سال پیش
هستند در سال 1378 خورشیدی و در پیرامون مسجد کبود یافت شده‌است. این
اجساد از بقایای گورستان 3000 سالهای محسوب می‌شوند که برای بازدید عموم
به موزه آذربایجان انتقال یافته‌اند. سنگ بسم‌الله اثر محمدعلی قوچانی نیز
در انتهای سالن طبقه همکف قرار گرفته‌است. چهار قسمت از این سنگ پنج‌قسمتی
قاب آن و یک قسمت باقی‌مانده نیز متن آن است.
طبقه اول: قدیمی‌ترین
آثار طبقهٔ اول موزهٔ آذربایجان مربوط به سدهٔ چهارم هجری و شهر نیشابور
است که از مهم‌ترین ویژگی‌های آنها می‌توان به استفاده از خط کوفی،
استفاده نقش‌های اسلیمی و استفاده از لعاب سفید در این آثار اشاره کرد.
ظروف سفالی مربوط به دورهٔ ایلخانان و قفل رمزی مربوط به سدهٔ ششم هجری نیز
از دیگر آثار تاریخی این بخش محسوب می‌گردند.
در سالن سکه‌ها و مهرهای تاریخی ایران نیز
قدیمی‌ترین سکه‌های ضرب‌شده در ایران از دورهٔ هخامنشیان تا دورهٔ
قاجاریان به نمایش درآمده‌اند. همچنین نمونه‌هایی از مهرهای تاریخی ایران
در این بخش قرار گرفته‌اند.
طبقه زیر زمین: مجسمه‌های
ساخته‌شده توسط احد حسینی در طبقهٔ زیرزمین موزهٔ آذربایجان نگهداری
می‌شوند. این مجسمه‌ها دید عمیقی نسبت به سرگذشت و اخلاق انسان در طول
سده‌های گذشته به‌ویژه سدهٔ بیستم دارند. این مجسمه‌ها بعد از انقلاب و به
همت و سفارش اولین رییس موزه آذربایجان ادیب و شاعر فرهیخته استاد مرحوم
حسین حسینچی در طبقه زیر زمین موزه ساخته شدند. بخش سنگ‌نگاره‌های تاریخی،
جدیدترین بخش موزهٔ آذربایجان است که در طبقهٔ زیرزمین این موزه قرار
گرفته‌است. در این بخش مجموعه‌ای از پیکره‌های انسانی، سنگ گورها، سنگ‌های
کتیبه‌دار، قوچ‌های سنگی و مجسمه‌های سنگی به نمایش گذاشته شده‌اند.